نعمتی برای همه

روزه در ادیان

آفرین بر کسانی که علی‌رغم داشتن شرایط دشوار روزه‌داری، این عمل واجب را به شایستگی انجام می‌دهندوبعد می‌بینند که دردرون این سختی چه لذت شیرینی پنهان شده. درکشور امریکا که مسلمانان جزو اقلیت‌ها به حساب می‌آیند روزه‌دار بودن کار دشوارتری است نسبت به ما که دریک کشور مسلمان‌نشین زندگی می‌کنیم.

این دشواری به خصوص در زمانی که ماه رمضان با جشن شکرگزاری (چهارمین پنجشنبه ماه نوامبر) مصادف می‌شود، بیشتر و بیشتر نمود پیدا می‌کند. «در روز شکرگزاری همه به هم خوردنی تعارف می‌کنند. براساس سنت دیرینه امریکایی‌ها تمامی مهاجران حتی مسلمانان با گشاده‌رویی و اشتیاق ازاین شیوه استقبال کرده‌اند. جالب اینجاست که مسلمانان امریکایی هم ماه رمضان را روزه می‌گیرند هم خود را برای اجرای مراسم روز شکرگزاری آماده می‌کنند وازآنجا که درطول روز، روزه هستند غذاهایی را که تهیه می‌کنند به کودکان خود می‌چشانند تا مطمئن شوند که جا افتاده است و شور یا بی‌نمک نشده است.»(۱)

روزه فریضه‌ای مختص اسلام نیست، بلکه درهمگی ویا اکثر ادیان الهی و غیر الهی فریضه روزه‌داری که به نوعی ریاضت جسم وروح به حساب می‌آید، منتها به روش‌های گوناگون وجود دارد. همانطور که می‌دانید مسلمانان نهمین ماه قمری را مشغول روزه‌داری هستند. ازاذان صبح تا اذان مغرب انجام اعمالی روزه‌شان را باطل می‌کند که کلی‌ترین آنها عبارت است از خوردن و آشامیدن و داشتن رابطه زناشویی. واما همانطورکه ذکر شد ادیان مختلف به روش‌های گوناگون روزه می‌گیرند حتی فرقه‌های دین مسیحیت نیز در این زمینه متفاوت از یکدیگر عمل می‌کنند. به عنوان مثال مسیحیان روزه‌دار در آئین کاتولیک از خوردن گوشت در زمان‌های خاصی از ایام روزه‌داری‌شان منع شده‌اند. هدف از این روزه کنترل هوای نفس و در نتیجه بخشوده شدن گناهان و به یاد فقرا بودن است.

در روزه آئین ارتدوکس شرقی که در چند دوره زمانی از جمله ایام روزه، روزه‌های رسولان، روزه آسودن و روزه تولد مسیح و روزه‌های دیگر صورت می‌پذیرد، روزه‌داران باید از خوردن گوشت، لبنیات و تخم‌مرغ خودداری کنند.

روزه در فرقه پروتستانیسم از آئین مسیحیت بخش اصلی به حساب نمی‌آید و چگونگی آن نیز براساس سلیقه شخصی است.

«در تمام ادیان آسمانی روزه جزو احکام واجب به شمار می‌رود. در تورات از روزه چهل روزه حضرت موسی و الیاس و روزه سه هفته‌ای حضرت دانیال و روزه حضرت داوود و یونس یادشده است. یهودیان پایبند هفته‌ای دوروز روزه می‌گیرند.»(۲)

برزنان بومی استرالیایی نیز واجب بوده است که پس از فوت شوهرانشان مدتی روزه بگیرند. شاید در اینجا مشابهتی که با دین اسلام مشاهده می‌شود خودداری کردن زنان مسلمان از استفاده کردن از زیورآلات و عده نگه داشتن آنها پس از فوت همسرانشان باشد.

علاوه بر مشابهت‌های ظاهری روزه در ادیان مختلف که عموماً خودداری از خوردن است، مشابهت دیگری نیز وجود دارد که هدف اصلی این فریضه می‌باشد. گرچه خود کم‌خوری نیز به تنهایی به استراحت بدن کمک می‌کند و به دلیل کم شدن سرعت سوخت‌وساز بدن و یا همان استراحت سلامتی بدن را به ارمغان می‌آورد و در نتیجه بر عمر انسان نیز افزوده می‌شود.

علاوه بر این آثار نیک مادی، روزه‌داری آثارنیک معنوی و روحانی و غیر مادی نیز در پی دارد که شاید کمترین آن ناتوانی بر گناه باشد.

و به ترتیب هرچه که نیت نخوردن و اعمال این روزه‌ها معنوی‌تر و با معنا و مفهوم‌تر باشد، آثار گرانبهاتری به جا خواهد گذاشت. مثلاً اینکه در موقع نخوردن به یاد فقرا و نیازمندان باشی آن هم اینگونه که تو امید به خوردن در وقت افطار و سحر را داری ولی نیازمندان ناامید بسیاری هستندکه محتاج غذا می‌باشند.

و بعد مسیر فکر تو به اینجا ختم می‌شود که مبادا خوشی نامشروع این دنیا تو را به گرسنگی و تشنگی و رنج و عذاب ابدی آخرت گرفتار سازد. وقتی این خوشی‌های زودگذر دنیا را با ناخوشی‌های طولانی و عذاب‌آور دنیای دیگر روی کفه ترازو می‌گذاری خواهی دید که دنیا هوسی بیش نیست و هرگز نمی‌ارزد که بهشت را به آن بفروشی و به راستی که ارزش وجودی انسان جز به بهشت نیست پس بیاییم همانطور که بر لذت خوردن و آشامیدن غلبه می‌کنیم بر سایر لذات غیرمشروع و زودگذر دنیا نیز پشت کنیم تا رستگار شویم و همانند آن پاکدلانی شویم که وقتی آیات بهشت و دوزخ را می‌خوانند حقیقتاً و به معنای واقعی کلمه خود جنت و دوزخ را با چشم حقیقت می‌بینند. فکرش را بکن آن وقت راضی می‌شوی دنیا را بخری و آخرت را بفروشی؟ راضی می‌شوی مال مردم را بخوری و نعمات بهشت را رها سازی؟ راضی می‌شوی با دارایی‌های مردم بر هیزم‌های آتش جهنم خود بیفزایی و آن راشعله‌ور سازی؟

آنها که اینچنین می‌کنند کوردلانی هستند که چشمانشان به روی حقایق بسته است. خدا نکند که به آن مرحله رسیده باشند که خداوند بر دل و گوش و قلبشان مهر زده باشد که در این صورت دیگر امیدی به هدایتشان نیست. «ختم الله علی قلوبهم وعلی سمعهم وعلی أبصرهم غِشوَةٌ ولهم عذابٌ عظیم»(۳)

بارالهی بهشت و زیبایی‌های خودت را هرچه بیشتر در افق دیدگانمان بنمایان و بر فروغ چشمانمان بیفزا. تا با یقین و ایمان راستین از بدی‌ها دوری کنیم و به بارگاه ملکوتی تو راه پیدا کرده، غرق در آرامش شویم.

پی‌نوشت:

۱- راهنمای جامع روزه‌داری، سعیده یراقی اصفهانی، تهران مؤسسه نشر شهر۱۳۸۸ ص ۴۹

۲- همان، همان ص ۵۳

۳- سوره مبارکه بقره/۷