برگی از تاریخ (۳۱خرداد)

امروز سی و یکم خرداد ماه ۱۳۸۶ هجری شمسی ، برابراست با ۶ جمادی الثانی۱۴۲۸ قمری و ۲۱ ژوئن ۲۰۰۷ میلادی . رویدادهای مهمی که در طول تاریخ ، در چنین روزی ، به وقوع پیوسته از این قرارند:
● …

امروز سی و یکم خرداد ماه ۱۳۸۶ هجری شمسی ، برابراست با ۶ جمادی الثانی۱۴۲۸ قمری و ۲۱ ژوئن ۲۰۰۷ میلادی . رویدادهای مهمی که در طول تاریخ ، در چنین روزی ، به وقوع پیوسته از این قرارند:

زادروز ژان پل سارتر

۱۰۲ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۹۰۵ میلادی ، ژان پل سارتر فیلسوف و نویسنده بر جسته فرانسوی به در خانواده‌ای مرفه زاده شد .

او تحصیلات خود را ابتدا در دبیرستان هانری چهارم و پس از آن در دانشسرای عالی انجام داد. در ۱۹۲۹ به دریافت لیسانس آموزشی در رشته فلسفه نایل آمد و در شهرستان ها و سپس در پاریس به تدریس مشغول شد. سارتر که از کودکی با زبان آلمانی آشنایی یافته بود، به آلمان سفر کرد، در برلن به تحصیل فلسفه پرداخت، با فلسفه جدید آلمان آشنا گشت و در نخستین آثار فلسفی از آن تأثیر پذیرفت.

سارتر در ۱۹۳۹ در جنگ شرکت کرد. در ژوئن ۱۹۴۰ به دست ارتش آلمان اسیر شد و پس از آزادی در پاریس به نهضت مقاومت پیوست و برای روزنامه‌های مخفی مقاله نوشت.

پس از جنگ از تدریس دست کشید و مجله "تان مدرن" را با همکاری "سیمون دو بووار" بنیان گذاشت و آن را به طرح همه مسائل، خاصه مسائل سیاسی و اجتماعی عصر خود، اختصاص داد.

سارتر نویسندگی را کمی پیش از جنگ جهانی دوم آغاز کرد. اولین نوشته‌های فلسفی او به نام "تخیل" و "مخیلات" تحت تأثیر "هوسرل"، فیلسوف آلمانی، قرار داشت.

پس از آن کتاب دشوار و مشروح و بیان کننده اصول فلسفی وی درباره بشر و نیروی او به نام "بود و نبود" در ۱۹۴۳ منتشر گشت. این اثر نیز از عقاید فلاسفه جدید آلمان نفوذ پذیرفته بود.

نوشته‌ها و مقاله‌های سارتر که همه شامل عقاید فلسفی او بود، به ایجاد مکتب "اصالت وجود انسان" یا "اگزیستانسیالیسم" انجامید که سروصدای فراوان برانگیخت و سبب پیدایش مناظره‌ها و مباحثه‌ها، در رد یا قبول آن گشت و سال ها بر محیط ادبی و هنری و فلسفی زمان حکومت کرد.

مقاله‌های سارتر بعدها در سه جلد با عنوان "اوضاع" منتشر شد. از آثار دیگر فلسفی سارتر، "اگزیستانسیالیسم نوعی اومانیسم است" که در ۱۹۴۶ منتشر شد.

سارتر بشر را خالق سرنوشت و سازنده شخصیت خود می‌داند که آرزوها و اعمال خویش را برمی‌گزیند و ارزشهای وجودی خود را تعیین می‌کند. در قلمرو ادب، نویسنده اگزیستانسیالیست در برابر جامعه متعهد است.

سارتر عقیده نویسندگان گذشته را که از زیر بار تعهد شانه خالی می‌کردند و به اصل هنر برای هنر معتقد بودند، طرد می‌کند و نظر چنین نویسندگانی را که اگر جامعه را هم وصف می‌کردند، چون ناظری ساده یا دانشمندی بودند که اجتماع را آزمایشگاه خود می‌پنداشته‌اند، قبول ندارد.

سارتر در کتاب "نقد علمی دیالکتیک" کوشیده است که میان اگزیستانسیالیسم و مارکسیسم پلی به وجود آورد. بی‌شک عقیده فلسفی سارترپس زمینه بسیاری از آثار ادبی او نیز قرار گرفت.

اولین اثر ادبیش داستان کوتاه "اتاق" است . اما پس از انتشار رمان "تهوع" درسال ۱۹۳۸ بود که سارتر به شهرت رسید. رمان تهوع اندوه درونی مردی گوشه‌گیر را نشان می‌دهد که در پی هدفی است و می‌خواهد رمانی تاریخی بنویسد، اما در ضمن کار به واخوردگی و نفرتی دچار می‌شود که می‌توان آن را به تهوع روحی تعبیر کرد .

مجموعه داستان کوتاه "دیوار" و رمان "راه های آزادی" – که خود شامل سه رمان است – از دیگر آثار ادبی سارتر است که علاوه بر بیان اخلاقی سارتر، از جاذبه داستانی فراوان برخوردار است.

آثار نمایشی سارتر نیز مانند داستان هایش بیان‌کننده اندیشه‌های فلسفی اوست که در عین حال از نظر نمایشی جالب توجه است، از آن جمله است: "مگس ها" ، "در بسته یا دوزخ" ، "مرده‌های بی‌کفن و دفن" ، "دست های آلوده" ، "شیطان و خدا" و ...

سارتر از سویی به وسیله نمایشنامه‌هایش مستقیماً به عامه مردم نزدیک شد و از سوی دیگر به وسیله مقاله‌ها و نوشته‌های تحقیقی متعدد به جامعه راه یافت . از جمله نوشته‌های مهم سارتر در این زمینه، آثار زیر را می‌توان نام برد: "اندیشه‌هایی درباره قوم یهود" ،"ادبیات چیست؟" ، "بودلر" و کتابی مفصل درباره "فلوبر".

سارتر بر نسل روشنفکر عصر خود نفوذی فراوان برجای گذاشت، مدت ها سارتر نویسنده و فیلسوف محبوب و باب روز بود، اما بعدها از این نفوذ کاسته شد و بر مخالفان عقاید او افزوده گشت. او در ۱۹۶۴، جایزه ادبی نوبل را که به او تعلق گرفته بود، رد کرد.

سرانجام وی درسال ۱۹۸۰، دارفانی را وداع گفت . پس از مرگ او ، گروه عظیمی از مردم تابوت ژان پل سارتر را تا گورستان مون پارناس (Montparnasse) همراهی کردند. روزنامه نگاران همه ی دنیا برای از دست دادن مشهورترین اندیشمند فرانسوی ابراز تاسف کردند و همه از خود می پرسیدند: «بعد ازاو چه می شود؟» امروز پاسخ این سوال مشخص شده است: «ژان پل سارتر، زینت بخش جاوید به فلسفه ی خویش است که از دانشگاه های فرانسه طرد شد، اما در تمام کشورها آموزگاراست.» او تنها کسی است که توانست فلسفه را از درون کوچه و خیابان، بالاتر ببرد .

تولد فرانسواز ساگان ، نویسنده بر جسته فرانسوی

۷۲ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۹۳۵ میلادی ، فرانسواز ساگان ، بانوی رمان نویس و نمایشنامه نویس فرانسوی ، در پاریس دیده به جهان گشود .

او با اولین كتاب خود "سلام برغم" كه در سال ۱۹۵۴ در نوزده سالگی منتشر كرد یك شبه ره صدساله رفت و شهرتی عظیم كسب كرد و پس از آن به طور مداوم به انتشار كتاب های دیگری دست زد كه معروف ترین این آثار عبارتند از:

قصری در سوئد ،

آیا برامس را دوست دارید ،

ویولن ها ،

گه گاه .

كتاب سلام برغم كه به شیوه اول شخص مفرد نوشته شده است، ساگان را به شهرتی افسانه ای و ناگهانی رساند و در ظرف مدت كوتاهی به بیست زبان ترجمه شد و در همان سال انتشار نیز برنده جایزه منتقدان ادبیات فرانسه شد.

او نویسنده ای بود که به قول بسیاری از دوستانش، خود از نوشته هایش مدرن تر بود. اهمیت و شهرت او در واقع از قهرمانان داستان هایش بیشتر بود و به این قهرمانان بیشتر می شد نزدیک شد تا خود او! خود او قهرمان اصلی به حساب می آمد. به گفته ی منتقدان ادبی، ساگان گر چه هرگز به عنوان یک نویسنده ی بزرگ فرانسوی مطرح نشد، اما یکی از پدیده های نادر ادبیات این کشور در قرن بیستم به شمار می آید. او در ۲۴ سپتامبر سال ۲۰۰۴ میلادی در سن ۶۹ سالگی در اثر بیماری طولانی ریوی درگذشت.

ساگان درباره لذت نوشتن، می نویسد:" ادبیات یک " سنکوپ" طولانی و طوفانی است. یک روز از خواب بر می خیزم و حس می کنم با خودم راحت نیستم. با کسانی هم که دوست دارم، احساس سردی می کنم. اما، چیزی رها و سبک شروع به فوران می کند. چیزی که گویی خونم را سنگین می کرده. آن وقت حس می کنم تمامی شیرینی ها و لذت ها در برابر این حالت، این هدیه ی بی قیمت، این اشتیاق پر تحرک و آزادی ای که از آن سرریز می شود، بی ارزش اند: لذت نوشتن." لذتی که ضمن بهره دهی گران تمام می شود.

ترجمه و چاپ كتاب های ساگان در دهه های چهل و پنجاه در ایران سرعت بالایی به خود گرفت و اكنون شاید بالغ بر بیست سال است كه كتابی از او به فارسی ترجمه و چاپ نشده است كه این خود می تواند دلایل متعددی داشته باشد كه از آن جمله می توان به تغییر ذائقه ادبی مخاطب ایرانی اشاره كرد.

حمله رومل

۶۵ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۹۴۲ میلادی ، آلمان نازی حمله رومل را با هدف ایست ماشین جنگی نیروهای انگلیسی درمنطقه شمال آفریقا آغاز کرد .

این حمله به دستور فیلد مارشال رومل فرمانده نامدار آلمانی برای متوقف كردن پیشروی نیروهای انگلیسی كه توسط ژنرال اوكین لك رهبری می شدند آغاز شد .

«مارشال رومل» كه هدفش انهدام سپاه هشتم انگلستان بود در نخستین حمله توانست نیروهای انگلیسی را با یورش در صحرا، غافلگیر نماید و تمام نیروهای دفاعی را در دام خود گرفتار كند.

اشغال اکیناوا

۶۲ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۹۴۵ و در میانه جنگ جهانی دوم آمریکایی ها جزیره " اوکیناوا "، در ژاپن را به تصرف خویش در آوردند .

جنگ جهانی دوم به دلایلی از جمله بحران اقتصادی و تورم، درخواست غرامت جنگی از جمهوری وایمار آلمان پس از جنگ جهانی اول ، رکود اقتصادی و نیاز ژاپن به مواد اولیه و ... ، و با حمله نظامی آلمان در ۱ سپتامبر ۱۹۳۹ ، به لهستان رسما آغاز شد .

در این نبرد که بسیاری از کشورها در آن گرفتار بودند ، در حدود ۵۰ میلیون نفر کشته شدند و دنیا با تقسیمات جدیدی روبرو شد . جنگ در اروپا پس از تسلیم آلمان نازی در ۸ می، ۱۹۴۵ پایان یافت، اما در آسیا و اقیانوس آرام تا بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی و بعد آن تسلیم ژاپن در ۲ سپتامبر، ۱۹۴۵ ادامه داشت.

ورود نیروهای واکنش سریع آمریکا به منطقه خاورمیانه

۲۸ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۵۸ شمسی ، نیروهای واكنش سریع آمریكا به منطقه خاورمیانه اعزام شدند . پس از ضعف قدرت بریتانیا در پایان جنگ جهانی دوم و ضعف رهبری در دنیای عرب ها؛ آمریكا وارد منطقه خاورمیانه شد و به جای استعمار انگلیس خود این منطقه را استعمار كرد . همچنین اكتشافات ذخایر عظیم نفتی به میزان شصت درصد از كل ذخایر نفتی جهان دراین منطقه موجب افزایش نفوذ آمریكایی ها در این منطقه از جهان شد ، به طوری كه برخی از پایگاه های نظامی منطقه را از انگلستان منطقه خلیج فارس در خاورمیانه از ابتدای دهه ۵۰ میلادی تاكنون به عنوان یكی از محورهای استراتژیكی و حیاتی برای تمام كشورهای جهان شده است .

شهادت دکتر مصطفی چمران

۲۶ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۶۰ شمسی ، دكتر مصطفی چمران از برجسته ترین چهره های پس از انقلاب اسلامی و ازمبارزان مؤمن و متعهد سال های قبل از پیروزی انقلاب اسلامی درجریان جنگ تحمیلی رژیم بعثی عراق در منطقه دهلاویه خوزستان به درجه رفیع شهادت نائل آمد.

مصطفی چمران این رادمرد تاریخ ایران اسلامی ، در سال ۱۳۱۱ شمسی در تهران متولد شد . او پس از تحصیل در مدارس البرز و دارالفنون تهران ، وارد دانشکده فنی شد . پس از تحصیل در رشته فنی در دانشگاه تهران مقارن با كودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ به نهضت مقاومت ملی پیوست.

این مبارزجوان برای ادامه تحصیل به آمریكا رفت و در دانشگاه کالیفرنیا دانشنامه دکترای الکترونیک و فیزیک پلاسما را در یافت نمود . همچنین در آن كشور انجمن اسلامی دانشجویان مقیم آمریكا را تأسیس كرد .

بعد از واقعه ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ راهی مصر شد و به مدت ۲ سال دوره های آموزش چریكی را گذراند. وی پس از آن به لبنان رفت و دراین كشور با همكاری امام موسی صدرسازمان امل، بخش نظامی حركتُ المحرومین لبنان را پایه گذاری كرد و بدین ترتیب همچنان به مبارزه علیه ظلم و ستم ظالمان ادامه داد، تا این كه انقلاب اسلامی درایران به پیروزی رسید وایشان به وطن بازگشت .

وی در دوران پس از انقلاب اسلامی مسؤولیت‏های مهمی چون معاونت نخست وزیر، وزارت دفاع و نمایندگی مردم در مجلس شورای اسلامی را به عهده گرفت .

با آغاز جنگ تحمیلی راهی خوزستان شد و فرماندهی نیروهای داوطلب مردمی و نظامی را تحت عنوان «ستاد جنگ‏های نامنظم» بر عهده گرفت و كتابی قطور از رشادت‏ها، شهادت‏ها، حماسه ‏ها و مقاومت‏ ها را قلم زد. او، در تمام این دوران، در خط مقدم جبهه حضور داشت، «حماسه پاوه‏» در برابر ضد انقلاب و «حماسه سوسنگرد» در برابر متجاوزان عراقی از ماندگارترین حرکت‏های این دانشمند رزمنده است .

سرانجام در حالی ‏كه نام او و نیروهای رزمنده و شجاع او به دوستان روحیه می ‏بخشید و پشت دشمنان متجاوز را می‏لرزاند، در ظهر هنگام روز ۳۱ خردادماه ۱۳۶۰، در راه سوسنگرد و در پشت نزدیکترین خاکریز درمقابل نیروهای عراقی بر اثر انفجار خمپاره ای از ناحیه پشت سر مورد اصابت ترکش قرار گرفت و به مقام رفیع شهادت نایل آمد.

او در دوران زندگی خود با قلم توانایش آثار زیبایی به رشته تحریر در آورد که از آن جمله می توان به : " بینش و نیایش ، خدا بود و دیگر هیچ نبود ، لبنان ، انسان و خدا ، کردستان ، علی زیباترین سروده هستی و ..." اشاره کرد . بخشی از نیایش شهید دکتر مصطفی چمران قبل از شهادت :

« ... خدایا ترا شکر می کنم که با فقر اشنایم کردی تا رنج گرسنگان را را بفهمم وفشار درونی نیازمندان را درک کنم . خدایا هدایتم کن زیرا می دانم که گمراهی چه بلای خطرناکی است . خدایا هدایتم کن که ظلم نکنم زیرا می دانم ظلم چه گناه نابخشودنی است . خدایا ارشادم کن که بی انصافی نکنم زیرا کسی که انصاف ندارد ، شرف ندارد . خدایا راهنمایم باش تا حق کسی را ضایع نکنم که بی احترامی به یک انسان همانا کیفر خدای بزرگ است .خدایا مرا از بلای غرور و خودخواهی نجات ده تا حقایق وجود را ببینم و جمال زیبای تو را مشاهده کنم . خدایا پستی دنیا و ناپایداری روزگار را همیشه در نظرم جلوه گر ساز تا فریب زرق و برق عالم خاکی مرا از یاد تو دور نکند . خدایا من کوچکم ، ضعیفم ، ناچیزم ، پر کاهی در مقابل طوفان ها هستم . به من دیده عبرت بین ده تا ناچیزی خود را ببینم و عظمت و جلال ترا به راستی بفهمم وبه درستی تسبیح کنم ...»

منابع:

۱- مهر

۲- صداوسیما

۳- روزنامک

۴- ایرانگار

۵- irib

۶- ویکی پدیا

۷- کتاب نیوز

۸- تبیان

۹- روزنامه شرق

۱۰- سایت خوارزمی

۱۱- روزنامه ایران

۱۲- سایت پرزنت