عقرب‌ گزیدگی

عقرب در سراسر جهان یافت می‌شود. گونه‌های بشدت سمی آنها در خاورمیانه، هندوستان، شمال آفریقا، آمریکای جنوبی و مکزیک زندگی می‌کنند، از سوی دیگر تمام گونه‌های عقرب می‌توانند …

عقرب در سراسر جهان یافت می‌شود. گونه‌های بشدت سمی آنها در خاورمیانه، هندوستان، شمال آفریقا، آمریکای جنوبی و مکزیک زندگی می‌کنند، از سوی دیگر تمام گونه‌های عقرب می‌توانند انسان را مورد گزش قرار دهند، ولی بیشتر گونه ­ها اندکی بیشتر از درد موضعی حاصل از گزش زنبور، درد ایجاد می‌کنند.

جاگیری اتفاقی آنها داخل لباس‌ها یا کفش‌ها به گزیدگی منجر می‌شود. با توجه به این که عقرب‌ها در شب فعال هستند، بیشتر گزیدگی‌ها نیز در شب اتفاق می‌افتد. عقرب‌ها فقط به دلیل دفاع از خود اقدام به نیش زدن می‌کنند و هرگز به قصد حمله از نیش خود استفاده نمی‌کنند. به دلیل زاد و ولد عقرب‌ها در ماه‌های اول سال و وفور عقرب‌های جوان، بیشتر این‌ها باعث ‌گزیدگی می‌شوند، ولی چون توان و ظرفیت عقرب‌های جوان برای ساختن سم کم است، نیش آنها باعث عوارض و آسیب کمتری می‌شود.

تابلوی بالینی

علائم درگیری در تمام بدن، در عقرب‌گزیدگی شایع نیست ولی در کودکان ممکن است علائم شدید باشد. شروع سریع درد و بی‌حسی در عضو گزیده شده معمولا قابل توجه و ممکن است کل اندام را درگیر کند. در موارد شدید، اختلال در حرکت چشم ­ها، تاری دید، ناهماهنگی عضلات حلقی و آب ریزش از دهان می‌شود و در مواردی به اختلال تنفسی می‌انجامد. افزایش فعالیت حرکتی ممکن است به صورت بی‌قراری و حرکات پرشی غیرقابل کنترل اندام‌ها بروز کند که به ظاهر مشابه تشنج است. تهوع، استفراغ، تپش قلب و اضطراب شدید ممکن است بروز کند. اختلال عملکرد قلبی، ورم لوزالمعده، خونریزی، سیاه شدن پوست و در مواردی مرگ ممکن است به دنبال گزیدگی اتفاق بیفتد.

اقدامات درمانی

ـ کمک‌های اولیه شامل گذاشتن کیسه یخ روی محل نیش‌زدگی و انتقال فرد به بیمارستان است. شرحی از شرایط پیرامون محل نیش خوردگی، مشکلات طبی، تشریحی از شکل کژدم در صورت نبودن نمونه، لازم است.

ـ درمان اولیه حمایتی است که با تجویز ضددردها شروع می‌شود.

ـ پادزهر در تمام موارد مسمومیت شدید لازم است. تمام مصدومین را برای ۲۴ ساعت باید تحت نظر داشت. کودکان باید بستری شده و تحت معاینه و بررسی متوالی قرار گیرند.

ـ دیازپام برای درمان پرش‌های عضلانی و گرفتگی عضلات استفاده می‌شود.

ـ مخدرها می‌توانند اثرات سمی زهر را افزایش دهند و نباید استفاده شوند.

ـ بدون تجویز پادزهر علائم ۲۴ تا ۴۸ ساعت به طول می‌کشد. تجویز پادزهر بر اساس نظر پزشک و شرایط بیمار انجام می‌شود.

دکتر بهروز هاشمی

متخصص طب اورژانس