اگر نفخ داری, بخوان

«همسرم ۴۰ ساله است و از نفخ مداوم شکایت دارد ۳ سال قبل به آنفلوانزای شدیدی مبتلا شده ولی بعد از پشت سر گذاشتن بیماری, با خوردن غذاهایی مانند لوبیا, بنشن, شیر, پنیر پیتزا و کلم بروکلی که قبلا همه آنها را به راحتی می خورده و مشکلی نداشته, دچار نفخ زیادی می شود

«همسرم ۴۰ ساله است و از نفخ مداوم شکایت دارد. ۳ سال قبل به آنفلوانزای شدیدی مبتلا شده ولی بعد از پشت‌سر گذاشتن بیماری، با خوردن غذاهایی مانند لوبیا، بنشن، شیر، پنیر پیتزا و کلم بروکلی که قبلا همه آنها را به راحتی می‌خورده و مشکلی نداشته، دچار نفخ زیادی می‌شود...

او به پزشک مراجعه کرده و داروی ریفاکسامین برایش تجویز شده ولی همچنان مشکل دارد. چه توصیه‌ای برای رفع مشکل او دارید؟/ خانم سلیمانی»

بسیاری از مردم با خوردن بعضی غذاها دچار نفخ می‌‌شوند و این حالت را طبیعی می‌دانند ولی وقتی مشکل طول می‌کشد و با کوچک‌ترین محرکی شدت می‌یابد، وادار می‌شوند دنبال درمان بروند. مطالعه «درمانگاه» این هفته به بیمارانی که از این مشکل رنج می‌برند، کمک می‌کند راه درستی را برگزینند. در این صفحه با ۳ متخصص گفت‌وگو کرده‌ایم و نظر هرکدام را جویا شده‌ایم.

● نظر متخصص تغذیه

دکتر سعید حسینی

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران

غذاهای مشکل‌دار را شناسایی کنید!

بروز نفخ بعد از مصرف غذاهای نفاخ غیرطبیعی نیست اما می‌توان یا آنها را حذف کرد یا از خاصیت نفاخی‌شان کاست مثلا با خیساندن طولانی‌مدت حبوبات (قبل از پخت) خاصیت نفاخی آنها کاملا کاهش می‌یابد یا کسانی که به تازگی شیر را در برنامه غذایی خود وارد کرده‌اند و با خوردن آن دچار نفخ می‌شوند، می‌توانند با مصرف مداوم، این حالت‌ها را از بین ببرند اما غذاهایی وجود دارند که شاید برای مردم عادی نفاخ نباشند ولی در برخی افراد نفخ ایجاد کنند. این نوع نفخ معمولا مربوط به قسمت فوقانی دستگاه گوارش و به صورت آروغ زدن و دلیل آن شل شدن عضلات انتهای مری و ورود هوا به داخل معده است. این مشکل اغلب در بیمارانی دیده می‌شود که داروهایی مانند تئوفیلین یا پروپرانولول که گشادکننده برونش‌ها و ریه‌ها یا برای فشارخون و تپش قلب تجویز می‌شود، مصرف می‌کنند. کسانی که دچار اضافه‌وزن‌اند (فشار به معده وارد می‌شود و اسیدمعده به سمت مری حرکت می‌کند) نیز اغلب به این نوع نفخ گرفتار می‌شوند. آنها با خوردن چای، قهوه، شکلات، نسکافه، نوشابه و مصرف سیگار و قلیان دچار تشدید علایم می‌شوند. نوع دیگر نفخ مربوط به روده‌هاست که همان روده تحریک‌پذیر است. بهتر است چنین بیمارانی غذاها را یک‌به‌یک وارد رژیم غذایی روزانه خود و آنها را شناسایی کنند تا با حذف آنها علایمشان بهبود یابد.

● نظر متخصص طب سنتی

دکتر مهرداد کریمی

دستیار طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی تهران

دلیل و درمان نفخ در طب سنتی

وجود گاز در دستگاه گوارش طبیعی است اما مقدار زیاد آن برای فرد مشکلاتی ایجاد می‌کند. طب سنتی ابتلا به بیماری‌های ریه و نفخ را با یکدیگر مرتبط می‌داند. در این بیماران بعد از ابتلا به بیماری‌های ریوی، اخلاط بلغمی‌ افزایش می‌یابد و غلیظ‌تر و ماندگارتر می‌شود. یکی از نقاط بدن که در آن اخلاط بلغمی‌ تمرکز می‌کنند، دستگاه گوارش است. مبتلایان به نفخ، چند ماه بعد از پایان بیماری ریوی دچار اختلال اجابت مزاج، نفخ، بی‌اشتهایی و خرده‌خواری می‌شوند. ابتدا باید سبک غذایی اصلاح شود، فرد مبتلا به نفخ باید از خوردن همه غذاهایی که از نظر ظاهر لزج و غلیظ‌اند مانند آش‌های غلیظ، حلیم، کله‌پاچه، بامیه خورشی و سیب‌زمینی آبپز پرهیز کنند. طب سنتی بر سردی و گرمی ‌غذاها نیز تاکید دارد. خوردن غذاهای سرد و غلیظ شامل پنیر‌های لزج، کشک و ماست نیز ممنوع است. لوبیا، نخودفرنگی و ذرت نیز به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود. این بیماران از حبوبات فقط می‌توانند ماش بخورند، آن هم با ملاحظات کامل. فعالیت بدنی رکن اساسی درمان نفخ است. فعالیت باید مستمر و مناسب باشد. کمترین فعالیت همان پیاده‌روی سریع ۲ بار در روز و هر بار به مدت ۱۵ دقیقه است. مبتلایان به نفخ باید به حالت‌های روانی خود توجه و از خشم یا خوشحالی زیاد اجتناب کنند. طب سنتی ۳ مرحله درمانی برای درمان بیماران دارد؛ مرحله پاکسازی کل بدن، پاکسازی کبد و درنهایت تمرکز روی دستگاه گوارش و نفخ بیمار. در این ۳ مرحله داروهایی برای مبتلایان تجویز می‌شود.

● نظر فوق‌تخصص گوارش

دکتر مهرداد حق‌ازلی

عضو هیات علمی ‌دانشگاه علوم پزشکی تهران

نفخ و روده تحریک‌پذیر

وقتی نفخ به مدت طولانی با بیمار می‌ماند، نشانه آن است که روده تحریک‌پذیر شده است. در مبتلایان به نشانگان روده تحریک‌پذیر، عملکرد روده از حالت طبیعی خارج می‌شود. این روندی مزمن است و غیر از نفخ می‌تواند با اسهال، یبوست، درد شکمی‌ و... همراه باشد.

این بیماری ممکن است خود‌به‌خود آغاز شود اما گاهی پس از ابتلا به عفونت حاد بروز می‌کند. البته احتمال دارد علایم خفیف قبل از ابتلا به بیماری در فرد وجود داشته باشد و بعد از بیماری نشانه‌ها تشدید شود. وقتی نفخ طولانی‌ می‌شود، حتما نیاز به بررسی دارد و باید آزمایش‌هایی انجام شود. حتی شاید لازم باشد از روده نمونه گرفته شود.

بیماران دچار نفخ باید به رژیم غذایی خود دقت و از خوردن غذاهای محرک مانند ادویه‌‌ها، نوشابه‌های گازدار، حبوبات و غذاهای چرب و حجیم اجتناب کنند. آرامش داشتن هم در بهبود بیماری تاثیر دارد.

درباره تجویز ریفاکسامین و مصرف یا مصرف نکردن آن نمی‌توانم اظهارنظر کنم زیرا نمی‌دانم پزشک معالج براساس چه شواهدی دارو را تجویز کرده است.

پرنیان پناهی