چرا فرزندمان ما را نمی فهمد

این شما جوان ها هستید که راه تان را انتخاب می کنید نگاه مستقل شما جوان ها باید بتواند از بدترین آدم روی زمین هم درس ادب بیاموزد و به پیشرفت خود کمک کند

ما بسیاری نامه و ایمیل دریافت کرده‌ایم که درباره درک متقابل والدین و فرزندان می باشد: " والدینم به طرز لباس پوشیدن و حرف زدنم گیر می‌دهند و می‌گویند مدل موهایت در شان خانواده نیست." یا از طرف مقابل:" من یک پدرم و حق دارم نگران جوانم باشم." راستش ما هم مثل شما نمی‌دانستیم که حق با کیست و برای همین گفتگویی ترتیب دادیم با دکتر نور بالا، ایشان معتقدند که جوان‌ها و نوجوانان دارای ویژگی‌های خاصی هستند که همین ویژگی‌ها، آنها را آسیب‌پذیرتر از دیگر گروه‌های سنی می‌کند. دکتر می‌گوید آدمی در دوران کودکی کاملا وابسته است و همین حمایت مستمر بزرگسالان از او کافی است تا از انواع آسیب‌ها مصون بماند. در بزرگسالی هم آنقدر شرایط مستقلی دارد که علاوه بر خود، دیگران را هم تحت حمایت می‌گیرد اما در دوره نوجوانی که مرحله گذر از وابستگی تا استقلال است واقعا آسیب‌پذیر می‌شود. ادامه گفتگو را بخوانید:

▪ آقای دکتر! به من اجازه بدهید که به عنوان یک جوان بگویم عمده مشکل ما این است که بین نسل و شما شکاف افتاده و این تفاهم نداشتن است که ما را آزار می‌دهد.

ـ پس شما هم به بنده اجازه بدهید توضیحی بدهم که به نقاط مشترکی برسیم. همین نکته که اشاره کردید جزو ویژگی‌های این دوران است. دوره نوجوانی را به اوایل نوجوانی، اواسط آن و اواخرش یا همان جوانی تقسیم می‌کنیم. از ویژگی‌های بارز این دوران می‌توان به تغییرات بیولوژیک و بروز صفات اولیه و ثانویه بلوغ جنسی، تغییر دیدگاه نوجوان به جامعه و گذشته و تاریخ، جایگزینی تفکر انتزاعی به جای نگاه تک بعدی دوران کودکی، ایجاد تفکر مفهومی، نگاه به آینده، نگرانی درباره انتخاب رشته و شغل و نوع نگاه اعتراض‌آمیز به شرایط موجود و اینکه وضع موجود را چه در خانه و چه در جامعه به رسمیت نمی‌شناسد اشاره کرد. نباید فراموش کنیم که او به دنبال یک هویت مستقل است. می‌خواهد متفاوت باشد. آشوب این دوره و همان شکاف نسلی که گفتید از اینجا ریشه می‌گیرد. جوان به دنبال یک الگو است و همواره معترض بودنش را می‌توانی در رفتارش ببینی.

▪ منظورتان چیست؟

ـ او در عمل نشان می‌دهد مانند کسی نیست و تفاوت دارد. اگر همه ریش دارند او از ته اصلاح می‌کند.اگر کسی سبیل ندارد، او می‌گذارد. لباس و آرایش سر و صورتش بیانگر استقلال اوست. رفتارهایی دارد که خانواده را متعجب می‌کند. اعضای خانواده می‌پرسند نمی‌دانیم چرا این بچه مانند ما نیست؟!

▪ خوب این که ناراحتی ندارد. مگر این مرحله گذرا نیست؟ بلاخره جوان الگویی پیدا می‌کند؟

ـ بله. خانواده نباید نگران شوند. به جای نگرانی، باید به این نکته توجه کنند که جوان معترض استقلال‌طلب ما می‌بیند پدر و مادر، مربیان و حتی مسئولان جامعه خیلی دلنشین حرف می‌زنند ولی گهگاه بعضی‌هایشان در عمل چیزی خلاف گفته‌هایشان هستند. با خودش می‌گوید به دوگانگی شما معترضم، پس برای یافتن الگو به سراغ گذشته می‌روم. حالا کافی است ما گذشته‌مان را نیز با نگاهی حرمت شکنانه خراب کرده باشیم. یعنی ۷ هزار سال تمدن ایرانی را که به همت افراد استواری روی پایه‌های محکمی سوار بوده، به دلیل مغایرت با نگاه سیاسی، اعتقادی و سلیقه‌ای خود متزلزل کنیم. همان عادت بدی که در گذر سال‌ها مرتکب آن شدیم. حالا گریبان جوان‌ها را گرفته و حس بی‌ریشه بودن سردر گم شان کرده است. اگر هم به سراغ الگوهای موفق دیگر کشورها برود، او را بیگانه‌پرست می‌نامیم. او می‌ماند که چه الگویی را انتخاب کند! بنابراین شکاف نسل، آنها را با اختلال تطابق مواجه می‌سازد. فشار و استرسی که با دیدن تضادها تحمل می‌کند حتی می‌تواند اضطراب و افسردگی او را موجب شود.

▪ راه حل شما برای خود ما یا خانواده‌ها چیست؟

ـ اجازه بدهید بقیه ویژگی‌ها را هم بگویم تا همه بدانید چرا جوان در معرض آسیب است. شکل‌گیری اخلاقیات و اینکه چه چیز ارزش و کدام ضد ارزش است در این دوره آغاز می‌شود. او زشت‌ها و زیبا‌ها را از خانه و جامعه یاد می‌گیرد و در واقع از مجموع آموخته‌هایش، حس نوع دوستی، عشق به هم نوع، عشق به وطن و یا برعکس، حس خشونت و نفرت در این دوران شکل می‌گیرند. آنچه می‌آموزد این است که حرف راست خوب است اما گاهی مقصود از آن در خانه و بیرون، یا پیش از انتخابات و پس از اتمام آن، پیش از قبول مسئولیت و پس از آن با هم تفاوت دارد و باید ببینی کجا به‌صرفه است! ویژگی دیگر اینکه در این دوران گرایش و کشش خاصی نسبت به موضوعی چون موسیقی، ادبیات، شیمی و یا نقاشی حس می‌کند و با انگیزه متفاوت بودن و کشف خلاقیت درونی می‌تواند آن را شکوفا کند و در مسیر آینده از آن زمینه علاقمندی بهره خاص بگیرد.

▪ و باید شرایط مهیا باشد و جامعه راه موفقیت را هموار کند؛ موافقید؟

ـ تا حدی موافق نیستم. این شما جوان‌ها هستید که راه‌تان را انتخاب می‌کنید. نگاه مستقل شما جوان‌ها باید بتواند از بدترین آدم روی زمین هم درس ادب بیاموزد و به پیشرفت خود کمک کند. منتظر فضای آماده نباشید. مگر اسرای ما جوان نبودند؟ مگر فضایی بدتر از زندان هم داریم؟ در ۱۰ سال اسارت در بدترین فضای زندان، به حفظ قرآن ، اشعار حافظ و غیره همت گماشتند.