توازن ترس در منطقه چالش یا ماجراجویی

یک سال از خاتمه جنگ ۳۳ روزه میان اسرائیل و لبنان گذشت با توجه به انس و الفتی که میان مردم لبنان در روزهای سخت و دردناک جنگ حکمفرما شده بود به نظر می رسید که پس از خاتمه نبرد, لبنان وارد فصل جدیدی در رابطه میان گروه ها و طوایف خود باشد

یک سال از خاتمه جنگ ۳۳ روزه میان اسرائیل و لبنان گذشت. با توجه به انس و الفتی که میان مردم لبنان در روزهای سخت و دردناک جنگ حکمفرما شده بود؛ به نظر می رسید که پس از خاتمه نبرد، لبنان وارد فصل جدیدی در رابطه میان گروه ها و طوایف خود باشد. ولی ظرف یک سال گذشته بازی های سیاسی، جنگ قدرت و دخالت های خارجی به قدری مردم این کشور را از هم دور کرد که این دوری (و چه بسا دشمنی) ظرف هفده سال از خاتمه جنگ داخلی بی سابقه بود. با عبور یک سال تمام از خاتمه جنگی که در هر حال حزب الله پیروز نظامی آن بود، اکنون ملت لبنان کاملاً در حالتی از دودستگی سیاسی و اجتماعی قرار گرفته است. در چنین شرایطی، حزب الله لبنان عصر سه شنبه مراسمی را با حضور نزدیک به ۳۰ هزار نفر به مناسبت «سالگرد پیروزی بر اسرائیل» برگزار کرد که سید حسن نصرالله دبیرکل این حزب، اقدام به سخنرانی از طریق تلویزیون برای مردم کرد.اظهارات نصرالله را می توان در چهار بند به طور خلاصه مورد بررسی قرار داد؛

۱) دبیرکل حزب الله برعکس سخنرانی های سابق خود، جنبش ۱۴ مارس را با لحنی آرام مخاطب قرار داد تا جایی که برخوردی نسبتاً ملایم با فواد سنیوره نخست وزیر داشت. نصرالله به شکل تلویحی این برخورد خود را ناشی از سیاست اپوزیسیون در اصرار برای یافتن راه حل و جلوگیری از تنش داخلی عنوان کرد، در حالی که گمان می رود حزب الله در زمینه بازسازی مناطق جنگ زده اکنون نیازمند همکاری دولت لبنان و برداشتن موانع موجود در سر راه این گونه همکاری ها است، چرا که با وجود گذشت یک سال از جنگ، هنوز اقدام قابل توجهی در بازسازی منازل تخریب شده به عمل نیامده است.

۲) دبیرکل حزب الله در بخشی از سخنان خود ضمن اعلام همبستگی با ارتش لبنان، حمایت مقاومت را از آن در تمامی مراحل اعلام کرده و میشل سلیمان فرمانده ارتش را مورد تعریف و تمجید قرار داد.

این حمایت نصرالله در شرایط کنونی و به خصوص پس از اظهارات کاملاً سیاسی چند روز قبل فرماندهی ارتش بدین شکل ارزیابی شده است که میشل سلیمان نامزد مورد نظر جریان مخالفت دولت برای ریاست جمهوری در لبنان است. سلیمان چهره ای است که به خصوص پس از نبرد با گروهک فتح الاسلام و تلاش قابل توجه ارتش برای حفظ امنیت در کشور در شرایط بحرانی چند ماه گذشته، محبوبیت قابل توجهی نزد مردم یافته است. فرمانده ارتش همچنین شخصیتی است که جناح اکثریت نیز نمی تواند مخالفتی با نامزدی وی کند. در صورت تحقق چنین امری باید گفت که نقشه های دیرینه ژنرال میشل عون به عنوان اساسی ترین هم پیمان مسیحی حزب الله برای تصدی مقام ریاست جمهوری نقش بر آب شده و چه بسا وی رفته رفته به جناح اکثریت نزدیک شود.

۳) در زمینه بازسازی مناطق جنگ زده، سید حسن نصرالله آمار و ارقامی را عنوان ساخت که بر اساس آنها حزب الله تاکنون ۳۸۹ میلیون دلار به عنوان کمک بلاعوض به خسارت دیدگان پرداخت کرده است؛ ولی با این حال به گفته نصرالله، دولت از بازسازی مناطق جنگ زده معاف نشده و باید پاسخ دهد که کمک های ارائه شده از سوی کشورهای مختلف جهان به چه شکلی در کشور هزینه شده است. به همین دلیل بود که نخست وزیر صبح سه شنبه طی بیانیه یی که در تمامی رسانه های لبنان منتشر شد، جزئیات مبالغی که تاکنون از طرف دولت هزینه شده است را اعلام کرد.

شاید این سخن درست باشد که با خاتمه مرحله اول کمک های حزب الله به آوارگان و خسارت دیدگان، اکنون نیاز به همکاری دولت در بازسازی بیش از پیش احساس می شود.

۴) مهمترین بخش از سخنان نصرالله، اسرائیل را هدف قرار داد. وی با برشمردن اهداف قدیمی صهیونیست ها برای سیطره بر منطقه خاورمیانه و تجزیه آن و ایجاد اسرائیلی نیرومند برای سلطه بر منطقه، کشورهای عربی و اسلامی را به اتحاد در برابر این طرح ها فراخواند و پیروزی سال گذشته در برابر ارتش اسرائیل را مانع اصلی در راه تحقق این هدف عنوان کرد. وی در تهدیدی جدی که از آن به عنوان «جنگ روانی صادقانه» نام برد، گفت؛ «در صورتی که اسرائیل، لبنان را مورد حمله قرار دهد دست به اموری غیرمترقبه خواهیم زد که سرنوشت جنگ و آینده منطقه را به کلی تغییر خواهد داد.»تحلیلگران لبنانی به خصوص بر این فراز از سخنان نصرالله تاکید کرده و این سوال را مطرح ساخته اند که آیا حزب الله ظرف یک سال گذشته به سلاح های نامتعارف جنگی مجهز شده است؟

یکی از مسوولان دولتی نیز با انتقاد از این اظهارنظر دبیرکل حزب الله گفت؛ «آیا بار دیگر قرار است جنگی علیه لبنان صورت بگیرد و آیا قرار است مقاومت بدون هماهنگی با دولت دست به اقدام جدیدی بزند؟»در هر حال به نظر نمی رسد که نبردی میان اسرائیل و لبنان درگیرد چرا که با استقرار نیروهای چندملیتی در جنوب لبنان، توازنی در این منطقه حساس ایجاد شده است که هیچ کدام از طرفین خواستار برهم زدن این توازن در شرایط کنونی نیستند. آنچه که اکنون بسیار قابل توجه می نماید، تهدیدات روزافزون علیه سوریه است، به طوری که چندی قبل مسوولان اسرائیلی مدعی شدند، سوریه خود را مجهز به بزرگ ترین شبکه موشکی در جهان کرده است و تحرکاتی را علیه اسرائیل در برنامه خود دارد. بازدید روز سه شنبه ایهود اولمرت و ایهود باراک از مرزهای شمالی با سوریه و همزمانی آن با سخنان فاروق الشرع معاون رئیس جمهور جالب توجه نمود. الشرع در سخنان خود گفت که سوریه قصد دست زدن به جنگ علیه اسرائیل را ندارد ولی برای چنین احتمالی از هر نظر آمادگی دارد.آیا قرار است طرح خاورمیانه جدید، این بار از راهی دیگر به آزمایش گذاشته شود؟ آیا جریان های مخالف واشنگتن قصد دست زدن به اقدامی پیشگیرانه علیه اسرائیل و امریکا دارند؟ در صورت بروز جنگ احتمالی میان اسرائیل و سوریه، آیا حزب الله قادر به دفاع از سوریه و حمله به عمق سرزمین های اشغالی از خاک لبنان خواهد بود؟اینها سوالاتی است که این روزها به شدت مطرح شده اند و برای یافتن پاسخ آنها چند ماهی زمان بیشتر نیاز نیست.

علی مهتدی ـ بیروت