درمان افسردگی پائیزی

اختلال عاطفی فصلی موسمی , نوعی افسردگی دوره ای است که میزان آن با تغییرات فصلی در طول سال, تغییر می کند

اختلال عاطفی فصلی (موسمی)، نوعی افسردگی دوره‌ای است که میزان آن با تغییرات فصلی در طول سال، تغییر می‌کند. افراد مبتلا به این اختلال معمولاً در اواخر پائیز و آغاز زمستان از افسردگی رنج برده و در بقیه طول سال از روحیه طبیعی برخوردار هستند.

اکثر افرادی که از این اختلال رنج می‌برند، زنانی هستند که در دهه سوم زندگی خود به این بیماری مبتلا شده‌اند. اگر چه این بیماری در بین مردان، کودکان و افراد میانسال نیز شیوع دارد اما بسیاری از مبتلایان در میان اقوام خود حداقل یک فرد مبتلا به افسردگی شدید ۵۵ درصدی داشته‌اند.

علائم این اختلال معمولاً در مهر و آبان آغاز شده و در اسفند و فروردین روبه کاهش می‌گذارد، البته شدت این علائم در برخی از افراد در اردیبهشت ماه کم می‌شود، در حالی که در برخی دیگر تنها تا دی یا بهمن باقی می‌ماند. اگر چه بازگشت بسیاری از بیماران به حالت عادی، بدون توجه به زمان آغاز آن، تا اوایل اردیبهشت ماه طول می‌کشد. میزان این افسردگی معمولاً از خفیف تا متوسط متغیر است اما گاهی حالت شدید آن نیز مشاهده شده که حتی نیاز به بستری شدن و درمان با شوک الکتریکی دارد.

از علائم رایج اختلال فصلی می‌توان به خواب بیش از حد، خستگی مفرط در طول روز، احساس نیاز شدید به مصرف کربوهیدرات و همچنین افزایش وزن اشاره کرد. اگر چه ممکن است همه این علائم در یک بیمار مشاهده نشود. علاوه بر این،‌ مشخصه‌های معمول افسردگی، شامل کاهش سطح انرژی، احساس ناامیدی، بی علاقه بودن به انجام فعالیت‌های طبیعی و انزوای اجتماعی است.

در یک دهم بیماران، بازگشت به بیماری علاوه بر زمستان، به دلیل گرمای زیاد و رطوبت، در تابستان نیز رخ می‌دهد. در این فصل بیماری با علائمی مانند بی‌خوابی، کاهش اشتها، کاهش وزن، اضطراب و نگرانی همراه است.

شدت اختلال در این فصل معمولاً با مسافرت‌های تابستانی به مناطق خوش آب و هوا کاهش پیدا می‌کند اما گاهی در کنار تغییر آب و هوا، مصرف داروهای ضدافسردگی نیز ضروری به نظر می‌رسد.

اختلالات عاطفی فصلی (موسمی) غالباً با پرکاری تیروئید، قند خون بالا و عفونت‌های ویروسی اشتباه گرفته می‌شود.

مشخصه عمده افراد مبتلا به اختلال عاطفی فصلی در زمستان، نحوه واکنش‌ آنها به نور محیط است. بررسی افرادی که در مناطق جغرافیایی متفاوت زندگی می‌کنند، نشان داده است طول دوره اختلال و همچنین شدت آن در مناطق مختلف تغییر می‌کند و هر چه افراد در مناطق شمالی‌تر زندگی کنند، طول دوره اختلال و شدت بیماری در آنها بیشتر است.

علاوه بر این در هوای ابری و هنگامی که نور محیط کاهش پیدا کرده، این علائم تشدید می‌شود. از این‌رو نور درمانی از جمله روش‌هایی است که برای درمان این اختلال، در درجه اول اهمیت قرار داشته و در صورت استفاده صحیح، تنها در چند روز نتیجه قابل توجهی خواهد داد. اگرچه استفاده همزمان از داروهای ضدافسردگی نیز در درمان و کسب بهبودی مؤثر است.

نور لامپ فلورسنت سفید در درمان علائم اختلال فصلی مؤثر است. گفته می‌شود حباب‌هایی با دمای رنگ بین ۳ هزار تا ۶ هزار و ۵۰۰ درجه کلوین در درمان تأثیر گذارند. در این روش لامپ‌ها در جعبه‌ای با لنز پخش‌کننده قرار داده می‌شوند که تشعشعات ماوراءبنفش را فیلتر می‌کند. جعبه باید روی میزی که همسطح با چشم و یا بالاتر است، قرار بگیرد.

این تغییر سطح باعث کاهش حساسیت خیره‌کنندگی در نور با شدت بالا شده و نیمه پائین شبکیه چشم را که از نظر دریافت‌کننده‌های نوری غنی است و گفته می‌شود میانجی واکنش‌های ضدافسردگی است، روشن می‌کند.

مطالعات نشان می‌دهد شدت بیماری بین ۵۰ تا ۸۰ درصد استفاده‌کنندگان از روش نوردرمانی با کاهش روبه‌رو شده است. اگرچه این درمان‌ها برای حفظ نتیجه باید در سایر فصل‌ها نیز ادامه پیدا کند. در روش نوردرمانی، سه فاکتور باید مورد توجه قرار بگیرند تا نتیجه بهتری حاصل شود.

شدت نور: در این روش نور روز (با میزان ۲ هزار و ۵۰۰ تا ۱۰ هزار لاکس «واحد اندازه‌گیری شدت نور») یعنی بیش از نور خانگی (۵۰ تا ۳۰۰ لاکس) به روش مصنوعی شبیه‌سازی می‌شود. جعبه نور باید توانایی آزادسازی ۱۰ هزار لاکس را در ارتفاع همسطح چشم داشته باشد.

طول دوره: جلسات درمانی باید روزانه بین ۲۰ تا ۶۰ دقیقه به طول بینجامد. از آنجایی که شدت نور و طول آن با هم در ارتباط هستند، اگر شدت نور کمتر باشد، جلسه باید طولانی‌تر باشد.

زمان مناسب: بسیاری از محققان بر این باورند که خواص ضدافسردگی، با عملکرد نور از مسیر کادیان (چرخه تکرار ۲۴ ساعتی) تأثیر می‌گیرند. بیماران مبتلا به افسردگی فصلی زمستانی با انجام روش نور درمانی در صبح به نتیجه مطلوب دست پیدا می‌کنند و یا کسانی که صبح‌ها دیرتر از خواب بیدار می‌شوند، برای دستیابی به نتیجه بهتر باید صبح زود از خواب بیدار شوند.

برای این روش اثرات جانبی زیادی عنوان نشده است. تنها برخی از بیماران از عوارضی مانند رنجش‌پذیری، خستگی چشم، سردرد و یا حالت تهوع شکایت کرده‌اند.

در صورتی که شدت این اختلال کم باشد، تا حدی که فعالیت‌های روزمره را با مشکل روبه‌رو نکند، نور درمانی و حضور طولانی‌مدت‌تر در فضای باز در فصل زمستان به تنهایی مشکل را حل می‌کند اما در صورت شدید بودن علائم و تحت‌تأثیر قرار گرفتن فعالیت‌های روزمره، باید به متخصص مراجعه شود تا روش درمانی مناسب مورد بررسی قرار بگیرد.