زندگی با چاشنی نوآوری

بعد از پرداختن به خلاقیت, این بار نوبت نوآوری است واژه ای که باید بیش تر آن را بشناسیم

شاید با خودتان بگویید حالا اصلا چرا نوآوری؟ و این نوآوری که می‌گویند اصلا چیست و چگونه است آیا؟! اولا باید خدمتتان عرض کنم که زیاد تند نروید، چون اگر قرار باشد همین اول کار همه چیستی و چرایی مقوله پیچیده «نوآوری» را که سال‌هاست دانشمندان سر تعریف آن مشغول کل‌کل هستند، فرتی برای‌تان بگویم که از فردا باید در صفحه دست به کار را تخته کنیم! اما اگر فعلا فقط به قسمت اول سوال‌تان قانع باشید، که از نظر ما حق مسلم شماست، باید خدمتتان عرض کنم تا به حال هر چیزی که گفتیم و گفتید و گفتند و احتمالا خواهند گفت!! برای این بود که برسیم به بحث نوآوری. اگر بخواهم واضح‌تر بگویم و اصطلاحا روشنتان کنم، بحث خلاقیت فقط یک پیش نیاز بود برای رسیدن به سایر قضایا. (احتمالا با ویژگی‌های پیش نیازی و هم نیازی از طریق تذکرهای اداره آموزش دانشکده‌تان آشنا هستید! که اگر نیستید، توصیه دوستانه من به شما این است که از آخر و عاقبت سال بالایی‌های‌تان که سال‌هاست به امر علم‌آموزی مشغولند اما به دلیل رعایت نکردن پیش‌نیازها حالا حالاها باید دود چراغ بخورند، عبرت بگیرید.)

همان‌طور که خدمتتان عرض کردم، خلاقیت پلی بود برای رسیدن به مفهومی به نام نوآوری؛ خلاقیت به خودی خود، دردی را دوا نمی‌کند و ارزش و اهمیت چندانی ندارد مگر این‌که شما بتوانید با ابزار خلاقیت، پله‌های بعدی را طی کنید. اگر یادتان باشد قبلا درباره ویژگی‌های افراد خلاق حرف زدیم. حتما متوجه این شدید که تعداد زیادی از این ویژگی‌ها در افراد گوناگون وجود دارد و اصلا شاید خودتان بعد از خواندن این ویژگی‌ها گفته باشید: «ای بابا، من هم چه آدم خلاقی بودم و خبر نداشتم!!» باید بگویم که حرف شما زیاد هم اشتباه نبوده؛ شاید انسان‌های خیلی زیادی باشند که علایم خلاقیت در آن‌ها هست اما در هر قرن فقط چند نفر مثل استیوجابز، بیل گیتس و... پیدا می‌شوند که به عنوان انسان‌های نوآور و تاثیرگذار شناخته می‌شوند و حاصل تفکر خلاقانه آن‌ها باعث تکامل تکنولوژی می‌شود. این‌جاست که معلوم می‌شود خلاقیت تازه اول راه است.

● تعاریف و مفاهیم نوآوری

نوآوری از آن واژه‌هایی است که تعاریف و تفاسیر متعدد و متفاوتی برای آن ارائه شده و خلاصه بحث بین علما درباره آن زیاد است. عده‌ای نوآوری را فرآیندی می‌دانند که مفهوم جدید یا اندیشه و ایده تازه تولید شده بوسیله خلاقیت را به عمل تبدیل می‌کند. عده‌ای دیگر نوآوری را به منزله استقرار روش‌های نو در تولید می‌دانند و... اما اگر تمام تعاریف نوآوری را کنار هم بگذاریم، دو نکته در بین همه آن‌ها مشترک است؛ اولا نوآوری همان‌طور که از اسمش پیداست، باید کاری «نو» و بی‌سابقه باشد. (این قسمت که بدیهی بود تقریبا و دانشمندان بیخودی این قدر شلوغش کرده بودند!!) و ثانیا این‌که کاربرد آن، تغییر قابل توجهی در وضعیت موجود و تاثیری اساسی در انجام کار را در پی داشته باشد.

● مفاهیم مترادف با نوآوری

مهم‌ترین واژه‌هایی که ارتباط نزدیکی با نوآوری دارند «خلاقیت»، «اختراع» و «فناوری» هستند. این سه واژه در خیلی از جاها خودشان را جای نوآوری جا می‌زنند اما ما این‌جا هستیم تا نگذاریم شما گول این شباهت‌ها را بخورید!

▪ خلاقیت و نوآوری

خلاقیت، نقطه آغاز و به اصطلاح موتور نوآوری است. به زبان ساده، نوآوری در واقع تلاش برای تبدیل ایده‌های خلاق به محصول و یک فرآیند جدید است. خلاقیت به ایجاد ایده‌های جدید توجه دارد و نوآوری به کاربرد آن. پس این دو واژه‌هایی کاملا متفاوت هستند.

▪ اختراع و نوآوری

اختراع و نوآوری در نگاه اول واقعا یکسان به نظر می‌آیند، اما دقیق‌تر که شویم می‌بینیم چه‌قدر اختلاف دارند. اختراع بیش‌تر حالت اتفاقی دارد در حالی که نوآوری یک فرآیند است. اختراعات به ندرت اتفاق می‌افتند ولی هر اختراع می‌تواند به چندین نوآوری منجر شود. به علاوه حاصل اختراع محصولی است که مشتری آن محققان و متخصصان هستند اما حاصل نوآوری محصولی است که مشتری آن عموم مردم و مصرف‌کنندگان معمولی هستند. همه شما می‌دانید که از مهم‌ترین ویژگی‌های اختراع، ناشناخته بودن آن در گذشته و جدید بودن آن در کل دنیا است اما نوآوری ضرورتا به معنی جدید بودن در کل دنیا نیست. باز هم بگویم؟!

▪ فناوری و نوآوری

تیتر بالا را که بخوانید، می‌فهمید که چه‌قدر این دوتا واژه به هم می‌آیند! بی‌خود نیست که خیلی‌ها آن‌ها را با هم اشتباه می‌گیرند. «فناوری» دربردارنده کلیه روش‌ها، فرآیندها، سیستم‌ها و مهارت‌هایی است که جهت تبدیل منابع به محصولات به کار گرفته می‌شود؛ نمونه‌اش هم همین فناوری هسته‌ای خودمان. در حالی که نوآوری به هرگونه تغییر و تحول در همین فناوری‌های موجود اطلاق می‌شود. یعنی شمایی که انسان خلاقی هستید، بیایید و روش‌های قدیمی بکار رفته در یک فناوری را بهبود بدهید. به این می‌گویند نوآوری.