چای سبز، ضدسرطان است

چای، نوشیدنی‌ محبوب بین ما ایرانی‌هاست. شما چه قدر با این نوشیدنی آشنا هستید؟ می‌دانید چای سیاه با چای سبز چه تفاوتی دارد؟ می‌دانید چه طور باید آنها را دم کرد؟ ...
به‌طور کلی، …

چای، نوشیدنی‌ محبوب بین ما ایرانی‌هاست. شما چه قدر با این نوشیدنی آشنا هستید؟ می‌دانید چای سیاه با چای سبز چه تفاوتی دارد؟ می‌دانید چه طور باید آنها را دم کرد؟ ...

به‌طور کلی، برگ‌های چای بعد از اینکه خوب رسیدند، چیده و خشک می‌شوند و مورد فرآوری قرار می‌گیرند و بسته به اینکه چه‌قدر فرآوری صورت گیرد، نوع چای فرق می‌کند. این فرآوری ویژه شامل فرآیندی است به نام تخمیر که در طی آن به لحاظ شیمیایی در طعم و شکل ظاهری چای تغییرات زیادی ایجاد می‌شود. چایی که کمتر تخمیر شده باشد چای سفید یا اوولانگ است (که در ایران نداریم و حتی در کشورهای دیگر هم محبوبیت کمی دارد) و بعد از آن، چای سبز است که از درجه تخمیر کمتری برخوردار بوده و وقتی که تخمیر زیادی اعمال شود آنچه حاصل خواهد شد همان چای سیاه است که اکثر ما آن را استفاده می‌کنیم.

یک نکته جالب را همین جا عرض کنم که در گیاه چای ترکیباتی خاص داریم که دارای خواص مهم زیستی هستند و به فارسی می‌توان آنها را مواد شیمیایی گیاهی نامید؛ نظیر آنتی‌اکسیدان‌ها. این ترکیبات در چای از دسته موادی هستند به نام فلاونویید که اصطلاحا به کاتکین‌ها معروف‌اند و فواید بسیاری دارند. این مطالب را در ذهن داشته باشید تا برسیم به وقتی که قرار می‌شود این مولکول‌های مفید در فرآیند تخمیر قرار بگیرند.

در طی تخمیر شدن، این مولکول‌ها تغییر می‌کنند؛ مثلا برخی از آنها اکسید شده، برخی می‌شکنند یا به مواد جدیدی تبدیل می‌شوند. در نتیجه، در چای سیاه که تخمیر زیادتری رویش صورت گرفته است، موادی به وجود می‌آید که حاصل آن تغییرات است؛ یعنی در چای سیاه، موادی داریم که در چای سبز، با تخمیر کمتر، آنها را نداریم. سردسته این مواد، کافئین است که از جمله مولکول‌های آنتی‌اکسیدانی یعنی کاتکین‌ها نیست.

اگربپرسید که «پس در چای سیاه آنتی‌اکسیدان نداریم؟» در پاسخ باید بگویم که قطعا خیر! مقصود این است که از نظر خواص آنتی‌اکسیدانی، چای سیاه از چای سبز، موادی باارزش کمتر دارد. مطالعات ما در انستیتو تغذیه نشان داده است که چه در کشت سلول و چه روی افراد مطالعه شده، خواص آنتی‌اکسیدانی چای سبز بالاتر بوده و لذا اگر بتوانیم به طریقی ذایقه خود را با چای سبز تطبیق دهیم، از خواص بیشتر آن بهره‌مند می‌شویم.

به طور کلی چای، خواص زیادی دارد و یک نوشیدنی سالم محسوب می‌شود. خواص ضدسرطانی چای ثابت شده است و باز هم در مطالعات و تحقیقات دیده‌ایم این خاصیت در خصوص چای سبز خیلی بیشتر است؛ یعنی با مصرف روزی سه فنجان چای می‌توان از بروز بیماری‌های قلبی‌عروقی و سرطان‌ها به خوبی پیشگیری کرد. حتی خانم‌های باردار می‌توانند تا چهار فنجان به شرط غلیظ نبودن، چای بنوشند. اما برای روشن شدن این موضوع که آیا چای سبز موجب لاغری می‌شود یا نه، باید بگویم که مطالعات مختلف نشان داده‌ که مصرف چهار فنجان چای سبز در روز می‌تواند به نوعی سوخت بافت چربی را تحریک کند. به عقیده من اگر شما اصول زندگی سالم را رعایت کنید (غذاهای پرچرب نخورید، ورزش مناسب سن داشته باشید و ضمنا سیگار هم نکشید) می‌توانید با مصرف این چند فنجان چای سبز، از خواص آن بهره‌مند شوید اما اگر گمان می‌کنید اهل رعایت کردن هیچ یک از موارد زندگی سالم نیستید و منتظر معجزه‌ای در دنیای طب و تغذیه هستید تا شما را لاغر کند، باید بگویم که نه تنها چای سبز، بلکه هیچ ماده‌ای را در جهان نخواهید یافت که شما را به مقصودتان برساند. حتی خاصیت چربی‌سوز بودن چای سبز نیز در کنار ورزش و رژیم مناسب غذایی می‌تواند کمک‌تان کند. این خاصیت را در مورد ضد التهاب بودن آن نیز می‌گویم؛ یعنی برای بیماران مبتلا به امراض التهابی مزمن، در کنار درمان‌های دیگر، نوشیدن این چای مفید است. و اما درباره شیوه دم کردن چای‌ سبز و لزوم استفاده از طعم‌دهنده‌هایی مانند هل و دارچین نیز باید بگویم آن‌طوری که خودم در چین از نزدیک دیدم؛ چای سبز را بعد از چهار تا پنج دقیقه دم کردن در قوری، به صورت یک رنگ و بدون افزودن آب جوش می‌نوشند. در ضمن، هل و دارچین هم خودشان خواص آنتی‌اکسیدانی دارند و مطالعات و مقالاتی درباره آنها داشته‌ایم. این مواد می‌توانند طعم چای را دلپذیرتر کنند و بسته به سلیقه افراد مورد استفاده قرار گیرند.

خواص ضدباکتریایی و آنتی‌اکسیدانی این مواد، تداخلی با فلاونوییدهای موجود در چای ندارد و البته سلامت این نوشیدنی سالم با بدون قند خوردن آن تضمین می‌شود.

دکتر تیرنگ نیستانی

متخصص تغذیه و رژیم درمانی و مدیر گروه تحقیقات انستیتو تغذیه و صنایع غذایی کشور