تركیه انتخابی با چند پیام

انتخابات روز یكشنبه در تركیه تردیدی درباره هیچ نكته ای باقی نگذاشت رأی دهندگان ترك آشكارا نشان دادند كه حزب حاكم عدالت و توسعه را به رقبای دیگر ترجیح می دهند

انتخابات روز یكشنبه در تركیه تردیدی درباره هیچ نكته‌ای باقی نگذاشت. رأی‌دهندگان ترك آشكارا نشان دادند كه حزب حاكم عدالت و توسعه را به رقبای دیگر ترجیح می‌دهند.

در كشوری مسلمان مانند تركیه كه چند سالی است پایه‌های قانون اساسی سكولار آن در معرض تهدید قرار گرفته و در سیاست خارجی همه در انتظار تصمیم این كشور برای حمله به شمال عراق هستند، نتایج این انتخابات معانی دیگری هم دارد.

نتیجه این انتخابات مهر تاییدی بود بر مسیری كه رهبران تركیه در پیش گرفته‌اند. مقامات حزب عدالت و توسعه در بهار امسال انتخابات زودرس را اعلام كردند. یكی از دلایل اعلام این انتخابات زودرس تظاهرات گسترده مخالفانی بود كه در اعتراض به اقدام این حزب در معرفی عبدالله گل وزیر خارجه اسلامگرا و میانه‌روی تركیه برای تصدی عنوان ریاست جمهوری به خیابان‌ها آمده بودند.

در سال‌های گذشته دولت‌هایی كه در تركیه بر سر كار بودند از قوانین سخت و انعطاف‌ناپذیر سكولاری پیروی می‌كردند كه در سال ۱۹۲۳ توسط مصطفی كمال آتاتورك مبلغ شعار تركیه مدرن پایه‌گذاری شد. در حال حاضر بیش از ۶۰ درصد از زنان ترك حجاب دارند. این آماری است كه خبرگزاری رویترز به تازگی آن را تهیه كرده‌است.

تلاش‌های حزب عدالت و توسعه برای كاهش محدودیت‌ها در زمینه پوشش حجاب در ساختمان‌های دولتی و دانشگاه‌ها با استقبال بسیاری از ترك‌ها رو به رو شده‌است. اما همین اقدامات با اعتراض نیروهای سنتی سكولار و طرفداران ارتش رو به رو شد و آنها برای نشان دادن اعتراض خود به خیابان‌ها آمدند.

ارتش با آگاهی از مسیری كه تركیه گام به گام در راه دور شدن از سكولاریسم برمی‌دارد، اكنون خود را در معرض خطر و جایگاه قدرت خود را تضعیف شده می‌بیند.

به همین دلیل نوعی بحران هویت را در مقابل خود تصویر كرده كه آینده خوبی برای آن متصور نیست. ارتش تركیه با الهام از شعارهای آتاتورك كه خود یك نظامی بود، همواره و به طور سنتی نقش یك نیروی انقلابی و تحول‌گرا را برای خود قائل بوده‌است.

اما اكنون كم كم نفوذ ارتش رو به زوال است و یكی از مهمترین دلایل این زوال به گواه كارشناسان داخلی و خارجی و تحلیلگران و ناظران امور تركیه آن است كه ارتش خودش را نوسازی نكرده و هیچ‌گونه تحولی درون خود به وجود نیاورده است.

ارتش تركیه نه تنها تحولی درون خود ایجاد نكرده بلكه در برابر هر گونه تغییر و تحول هم ایستادگی كرده‌است.

حزب جمهوریخواه خلق كه مدافع و تبلیغ‌كننده سنتی سكولارها در تركیه و قدیمی‌ترین حزب این كشور است، سال‌هاست كه به تعبیر سخت و انعطاف‌ناپذیر خود از سكولاریسم تاكید می‌كند و با تكیه بر این تعبیر و شعارهایی نظیر آن، رفته رفته ارتباط خود را با جامعه تركیه از دست داده‌است.

این حزب حتی با ائتلاف با احزاب دیگری مانند حزب دمكراتیك چپ هم نمی‌تواند به اندازه نصف آرای حزب حاكم عدالت و توسعه رای مردم تركیه را به دست بیاورد.

پیام دیگر این انتخابات در ارتباط با سیاست خارجی و موضوع حساس رابطه میان عراق و تركیه بود. آنكارا اعضای حزب جدایی‌طلب كرد پ ك ك را به فعالیت علیه تركیه از مقرهای خود در شمال عراق متهم می‌كند.

ارتش تركیه برای مقابله با این تهدید بیش از ۲۰۰ هزار نیرو در مرز خود با عراق جمع كرده تا آماده انجام عملیات باشد. تحركات اخیر كردها علیه تركیه نیز به نوعی به نیرویی علیه حزب عدالت و توسعه در انتخابات اخیر تبدیل شد.

این تحركات به احساسات ملی‌گرایانه در جامعه تركیه دامن زد و فضایی مناسب و تبلیغاتی برای احزاب سنتی و سكولار علیه حزب عدالت و توسعه ایجاد كرد. از سوی دیگر واكنش تركیه در برابر تحركات كردها در شمال عراق روابط آمریكا با تركیه را در ماه‌های آینده رقم می‌زند. بعضی مقامات آمریكایی اخیرا از گسترش نفوذ اسلامگراها در كشوری مانند تركیه با اهمیت استراتژیك خود در منطقه خاورمیانه ابراز نگرانی كرده‌اند.