موانع نشانه شناختی گفت‏وگوی تمدن‏ها

گروه کتاب و رسانه

موانع نشانه شناختی گفت‏وگوی تمدن‏ها،، جهانگیر معینی علمداری / نشر هرمس و مرکز بین‏المللی گفت‏و‏گوی تمدن‏‏ها1380/ نشر هرمس
مسئله این نیست که جهان به تمدن‏های گوناگون تقسیم شده‏است، زیرا چنین تمدن هایی واقعا وجود دارند. مسئله این است که این تقسیم بندی‏ها برجسته شوند و دستاویز رقابت‏های تعرض آمیز قرار گیرند.
این اثر مسئله خود را در ابتدا این گونه مطرح می‏کند: مسئله اساسی در تعیین «مقیاس» است، زیرا انسان‏ها به طور خودآگاه و ناخودآگاه بر مبنای مقیاس‏های خود به شناخت پیرامون خود منجر می‏شوند؛ در این جا پرسش می‏تواند چنین باشد که چه چیزی می‏تواند به عنوان مقیاس واقع شود؟ رنگ پوست، نژاد، طبقه و ....؟
در سال‏های اخیر نیز در حوزه‏های روابط بین‏الملل و تمدن‏ها، دو جریان متفاوت شکل گرفت؛ اولی بر «برخورد» و «رویارویی» تمدن‏ها اصرار می‏ورزد؛ و دیگری بر «گفت‏وگو»؛ در پس نگاهِ نظر نخست، برخورد تمدن‏ها، نوعی رابطه«خود» و «دیگری » دیده می‏شود که این دو یکدیگر را منفک از یکدیگر می‏شناسند؛ از طرف دیگر طرفداران این دیدگاه برای حوزه‏های تمدنی تفاوت‏های ذاتی قائل می‏شوند در این دیدگاه طرفین خود را در برابر یکدیگر قرار می‏دهند. در مقابل این نظر، گفت‏و‏گوی تمدن‏ها قرار می‏گیرد که تفاوت‏های و تنوع‏های فرهنگی و تمدنی را به رسمیت می‏شناسد و با یکدست و همسانی آنان نیز مخالفت می‏ورزد؛ این بینش شرط برقراری ارتباط را نیز تکثر می‏داند.
با یادآوری موارد اجمالی بالا، کتاب «موانع نشانه‏شناختی گفتگوی تمدن‏ها»، گفت‏گوی تمدن ها را راه حلی مناسب برای برون رفت از برخی از بحران‏های دنیای امروز می‏شناسد و در عین حال سعی دارد موانع و چالش‏های پیش رو را گوشزد کند. لذا به بیان ضرورت‏ شناخت موانع پیش‏رو می‏پردازد و معتقد است که با شناخت این موانع می‏توان، چالش‏های پیش رو را بهتر شناخت. این اثر در قالب شش فصل ارائه شده‏است که به طرح مباحثی می‏پردازد که در آن موانع و چالش‏های پیش روی گفت‏وگوی تمدن‏ها بیان شده‏است. نگاه مسلط اثر، شناخت موانع است و موانعی را مورد توجه خود قرار داده‏است که سیاسی نیستند و کمتر به دولت مردانِ بین‏المللی مربوط می‏شود
در فصل اول با عنوان «نشانه شناسی؛ یک طرح کلی» به بیان برخی از مباحث کلی نشانه شناسی پرداخته شده است.
در فصل دوم با عنوان «شناخت تمدن‏ها» توضیح داده می شود که تمدن و گفت و گو  از منظر نشانه شناسی چیست و اینکه تمدن چگونه بر اساس معیارهای نشانه شناسانه شکل می‏گیرند هویت های مستقلی پیدا می کنند و نظام های نشانه ای خاص خود را پدید می‏آورند؟
در فصل سوم و چهارم با عناوین «نشانه معنا و گفت و گوی تمدن‏ها» و «ایدئولوژی خاصیت نشانگی و موانع گفت و گوی تمدن‏ها» موانع گفت و گوی تمدنها به بحث گذاشته می‏شود.
در فصل پنجم و ششم نیز با عناوین «غیریت و تمدن ها» و «نقش فهم ارتباطی در گفت و گوی تمدن‏ها» موضوع بحث شیوه غلبه بر چنین موانعی است.
ایده گفتگوی تمدن‏ها بر مبنای اعتقاد به لزوم برقراری ارتباط بین هویت‏های مختلف فرهنگی-تمدنی شکل گرفت. پیش فرض اصلی این ایده آن است که برقراری چنین ارتباطی نه تنها ممکن بلکه ضروری است و به عبارتی بهتر، گریزی از آن نیست؛ و بدین منظور طرفین باید برای تحقق چنین هدفی از محدود نگری اجتناب ورزند. این ایده به دنبال یکسان سازی فکری جهان نیست زیرا تکثر و تنوع فکری و فرهنگی را امری قطعی و لازم برای شکوفایی می‏شناسد.