مرزهای میان فردی

آیا احساس می‌کنید کنترل زندگی از دستتان خارج اسـت؟ آیـا احـسـاس مـی‌کـنـیـد دیـگـران مـدام از شما سوءاستفاده می‌کنند و حقوق شما را زیر پا می‌گذارند؟ اگـر دچـار چـنـیـن …

آیا احساس می‌کنید کنترل زندگی از دستتان خارج اسـت؟ آیـا احـسـاس مـی‌کـنـیـد دیـگـران مـدام از شما سوءاستفاده می‌کنند و حقوق شما را زیر پا می‌گذارند؟ اگـر دچـار چـنـیـن احـساسی هستید بی‌تردید تاکنون هیچ‌گونه مرزی میان خود و دیگران تعیین نکرده‌اید یا از مرزهای تعیین‌شده متزلزلی برخوردارید.

تعریف متعارف مرز چنین است: حد فاصلی که قلمرو ۲ کشور یا ۲ شیء را از هم متمایز می‌کند اما افراد نیز برای بهره‌مندی از روابط سالم به مرزهای بین‌فردی محسوسی نیازمندند. مرزهای میان فردی را می‌توان این‌گونه تعریف کرد:

۱) خط نامرئی که میان ۲ فرد ترسیم می‌شود که عبور از آن تجاوز به قلمرو طرفین قلمداد می‌گردد.

۲) مرزهای میان فردی تعیین‌کننده و تامین‌کننده هویت، تمامیت و امنیت افراد است.

۳) تبیین ارزش‌ها و اعتقاد‌های مورد حمایت افراد در تمام عرصه‌های زندگی‌شان است.

۴) مرزها حصارها یا نرده‌های فرضی و نمادینی هستند که ۲ کاربرد دارند:

الف) جلوگیری از تجاوز دیگران به قلمرو و محدوده ما و سوءاستفاده از ما

ب) جلوگیری از تجاوز ما به قلمرو و محدوده دیگران و سوءاستفاده از دیگران

هدف از تعیین مرزهای میان فردی، مراقبت و محافظت از افکار، احساسات، امنیت، رفتارها و هویت شماست.

هیچ فردی سزاوار نیست که مورد بی‌احترامی و بدرفتاری قرار گیرد؛ اما این وظیفه خود فرد است که با مشخص کردن مرزهای شخصی از حریم امن خود در برابر تجاوز و هجوم دیگران محافظت کند. تعیین مرزها بیانگر آن است که شما فردی مسوولیت‌پذیر و بالغ بوده و خواستار مساوات و احترام در روابط خود هستید.

وقتی شما خود را بی‌حفاظ و بدون هیچ‌گونه مرزی در معرض دیگران قرار می‌دهید و از آنجا که دیگران فراروی خود هیچ‌گونه محدودیتی در شیوه رفتار و برخورد با شما احساس نمی‌کنند، با شما هر رفتاری را که صرفا به سود و مصلحت خودشان باشد روا خواهند داشت، ضمن آن‌که برای شما احترام و ارزشی نیز قائل نخواهند شد.

در واقع شما این‌گونه به اطرافیان خود القا می‌کنید که هیچ گونه اراده، اقتدار و خواسته‌ای ندارید و دیگران مجازند هرگونه که تمایل دارند با شما رفتار کنند. از آنجا که درخواست‌ها و تقاضاهای همکاران، دوستان، اعضای خانواده و حتی همسایگان ممکن است پایان‌ناپذیر باشند، اجابت و برآورده کردن همه آنها سرانجام شما را فرسوده و ناامید و ناکام در زندگی خواهد کرد.

این نکته بسیار مهم را باید همواره به یاد داشته باشید که نه گفتن به دیگران تنها نه گفتن به درخواست آنهاست و نه خود آنان. برخی افراد به سبب اعتماد به نفس پایین و ترس از طرد شدن، کشمکش‌ها و تردید در حقوق فردی خود در برابر هرگونه رفتار ناشایستی سکوت اختیار می‌کنند. در زیر نشانه‌هایی از وجود مرزهای ناسالم میان فردی در این ‌گونه افراد را ملاحظه می‌کنید:

۱) همه چیز را گفتن: افشای تمام اطلاعات و رازهای شخصی

۲) با صمیمیت سخن گفتن در نخستین جلسه ملاقات

۳) مدام در اندیشه فرد دیگری بودن و وابسته بودن

۴) مقدم داشتن نیازها و خواسته‌های دیگران در نیازها و خواسته‌های خود

۵) مدام نگران نوع واکنش دیگران نسبت به رفتار، نگرش، عقاید و سبک زندگی‌شان هستند

۶) ترس از طرد شدن از سوی دیگران

۷) نیاز به پذیرش و تایید دیگران

۸) نیاز به خشنودسازی دیگران در همه اوقات

۹) اجازه می‌دهند دیگران هدایت زندگی‌شان را در دست بگیرند

۱۰) اجازه دادن به دیگران تا هر گونه که خواستند آنان را تعریف کنند

۱۱) وانمود به موافقت در صورتی که کاملا مخالف هستند.

۱۲) پنهان کردن احساسات حقیقی خود

۱۳) مدام در اختیار دیگران بودن

۱۴) نادیده گرفتن نیازهای خود

۱۵) پرداختن به فعالیت‌هایی که به آنها علاقه ندارند و بعکس

۱۶) روی آوردن به فعالیت‌ها و رفتارهای افراط‌آمیز و غیرقابل کنترل به منظور نفی خود و اجتناب از خود و فرار از واقعیت‌های زندگی‌شان مانند مصرف مواد مخدر و الکل، گرسنگی کشیدن، پرخوری عصبی، بی‌محابا خرج کردن، ورزش و...

۱۷) بـرنامه روزانه مشخصی نداشته و دنباله‌روی برنامه‌های روزانه دیگران هستند

۱۸) انتخاب منفعلانه

۱۹) بسهولت می‌توان آنها را متقاعد کرد

مراحل تعیین مرز

تصمیم بگیرید که چه چیزی از دیگران می‌خواهید و آنها چگونه رفتاری باید با شما داشته باشند.

سپس مرزهای مطلوب خود را تعیین کرده و به اطلاع دیگران برسانید.

سپس پیامدهایی را در صورت تجاوز به مرزهای خود تعیین کنید و آنها را قاطعانه به مرحله اجرا گذارید. چنانچه شما با افراد متجاوز به مرزهایتان با ملایمت برخورد کنید اقتدار و اعتبار خود را از دست خواهید داد؛ البته معمولا واکنش‌های دیگران نسبت به مرزهای معین شده شما در ابتدا با مقاومت، تمسخر یا امتحان شما همراه خواهد بود، اما اطرافیان بتدریج می‌آموزند که چگونه باید با شما رفتار کنند و به مرزهای مشخص شما احترام بگذارند.

تعیین مرزهای نفوذناپذیر و بسیار محکم نیز ممکن است شما را تبدیل به یک انسان تنها و نزدیک‌نشدنی کـنــد. بـهـتـر اسـت بـرخـی اوقـات مـرزهـای خـود را انعطاف‌‌پذیر کنید و اجازه دهید رابطه سالم و متعادلی میان شما و دیگران برقرار شود. ۲ عنصر صمیمیت و اعتماد در انعطاف بخشیدن به مرزها نقش بسزایی دارند.

مترجم: رزیتا شاهرخ

منبع: Science