فیروزه در بستر تاریخ و فرهنگ ایران

فرزانه لطفی

به نظر می رسد انسان ها از رنگ ها برای انتقال برخی پیام ها در بافت اجتماعی شان استفاده می‌کنند. یکی از دلایل استفاده انسان‌ها از سنگ­های طبیعی به جهت جذابیت رنگِ آن است. ماندگاری سنگ‌ها با رنگ‌های خاص در محوطه‌های باستانی این موضوع را نشان می دهد که از هزاره پنجم و ششم پیش از میلاد انسان‌ها جذب سنگ‌هایی با رنگ‌های خاص شده‌اند و معناها و کاربرد‌های مختلفی در بافت اجتماعی‌شان برای آن قائل می شده اند از جمله: انتقال ‌پیام‌ها و برخی باورهای انتزاعی، کارکردهای تزیینی و خواص دارویی. فیروزه به‌طور پراکنده از استقرارهای پیش از تاریخی و تاریخی(اسلامی) فلات ایران شناسایی شده است. اکثر منابع بدون بحث بررسی و استفاده از روشی خاص فیروزه‌های شناسایی شده در فلات ایران را به معدن فیروزه نیشابور نسبت داده‌اند. معدن یاد شده گرچه یکی از عمده ترین و مشهورترین معادن فیروزه ایران و جهان است اما بدون استفاده از روش‌های علمی نمی‌توان این نسبت دادن‌ها را مورد تأیید قرار داد و منشا یابی در مورد سنگ فیروزه مسئله‌ای بسیار پیچیده است؛ از این‌رو مسئله عمده این پژوهش معرفی منابع، الگوهای فرآوری و فن‌آوری فیروزه در فلات ایران با هدف دستیابی و معرفی شاخص‌هایی برای تجزیه و تحلیل فیروزه در فرهنگ انسان است. مدل‌های تبادلات به عنوان شبکه‌هایی که پیوند بین منابع(معادن)، مراحل فرآوری و در نهایت فن‌آوری و بهره‌برداری در بافت‌های اجتماعی را سازماندهی می‌کنند همراه با شاخص‌های فرآوری و فن‌آوری و انواع این سنگ نیمه‌قیمتی لازم و ملزوم یکدیگر هستند. هدف از این پژوهش استخراج مدل‌های تعمیم‌پذیر در طول فرآیندهای فرهنگی بلند مدت برای فیروزه است.

برای خواندن متن کامل در زیر کلیک کنید:

 

ویژه نامه ی «هشتمین سالگرد انسان شناسی و فرهنگ» 
http://www.anthropology.ir/node/21139

ویژه نامه ی نوروز 1393
http://www.anthropology.ir/node/22280
 

 

 

پیوست	اندازه
22400.pdf	802.15 KB