زبان روسی

ترجمه سعیده بوغیری

زبان روسی از گروه اسلاوی شرقی خانواده زبان های هندواروپایی است که زبان های اوکراینی و بیلوروسی(روسیه سفید)(Biélorussie) نیز به این دسته تعلق دارند. شمار گویشوران این زبان به بیش از 250 میلیون نفر (زبان مادری و زبان دوم) می رسد. روسی زبان رسمی فدراسیون روسیه و یکی از زبان های رسمی جماهیر بیلوروسیه، قزاقستان و قرقیزستان و نیز زبان مشترک جامعه دولت های مستقل (CEI) است. این زبان در برخی مناطق اوکراین به خصوص جمهوری خودمختار کریمه (Crimé)، جنوب و شرق اوکراین و نیز شهر کیف (Kiev) زبان غالب به شمار می رود. زبان روسی، یکی از زبان های رسمی سازمان ملل نیز هست.
مدیریت زبان روسی به وسیله آکادمی علوم روسیه صورت می گیرد.

زبان روسی کنونی
زبان روسی در فضای پس از فروپاشی جماهیر شوروی
زبان روسی اکنون بیش از 250 میلیون گویشور دارد که برای حدود 145 میلیون نفر، حکم زبان مادری را دارد. اکثریت بزرگ جامعه روس های روسیه به این زبان سخن می گویند. به دنبال روسی سازی های شدید دوران اتحاد جماهیر شوروی، استفاده از این زبان امروز در بخش های قابل توجهی از اوکراین، بیلوروس، قزاقستان، قرقیزستان و نیز نواحی جدایی طلب ابخاز، اوستیای جنوبی و ترانس نیستری (Transnistrie)- نه تنها توسط اقلیت های مهم روس که هنوز وجود دارند، بلکه توسط بخش بزرگی از جمعیت اقوام غالب به خصوص اجتماعات بزرگ شهری و حومه ها یا در نواحی نزدیک به روسیه (شرق اوکراین و کریمه، شمال و غرب قزاقستان و... )- جریان دارد. در جمهوری های قفقاز و آسیای مرکزی، روسی همواره به عنوان زبان واسط میان اقوام مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. مردم غیر روس اتحاد جماهیر سابق روسیه، به خصوص در شهرهای بزرگ اغلب تسلط بیشتری بر نوشتار زبان روسی دارند تا زبان مادری خود؛ آنچه امکان دوام یافتن مطبوعات روسی زبان را فراهم آورده است. در کشورهای بالتیک، بازگشت به استقلال، از میان رفتن نقش برتر سیاسی، اجتماعی زبان روسی را به دنبال داشته و اقلیت روسی امروز مانند هر اقلیت زبانی دیگری، خود را مجبور به زورآزمایی برای حفظ زبان خود در این کشورها می بیند.
 
زبان روسی در اروپای شرقی
پرستیژ زبان روسی در بیرون از جماهیر سابق شوروی به دلیل کاهش تاثیر روسیه در جهان رو به کاهش گذاشته است. اگرچه این درست است که کشورهای اروپای مرکزی، جایی که یادگیری زبان روسی پیشتر اجباری بود، اکنون به صورت یک جانبه به سمت زبان انگلیسی (و نیز آلمانی و فرانسه) گرویده اند، اما زبان روسی هنوز به عنوان زبان اصلی، اگرچه به گونه ای غیررسمی در میان جمعیت های مسن تر صحبت می شود. در واقع می توان این طور برآورد کرد که آن دسته از جمعیت اروپای شرقی (صرف نظر از کشور آن ها) که در دوران فروپاشی روسیه سابق، بیش از بیست سال سن داشتند، تسلط خود بر زبان روسی را حتی گاه به گونه ای بسیار ژرف حفظ کرده اند. در میان جمعیت های متولد شده حوالی سال های 1980، اسلاوهای جنوبی و به خصوص بلغارها، که خود را به روس ها (اسلاوهای شرقی) نزدیک می کردند، به واسطه زبان و ریشه های مشترک فرهنگی شان، برتری شوروی سابق برای آنان توجیه بیشتری داشت و تحمل پذیرتر بود (این امر البته جنبه بی طرفانه ندارد اما واقعیت دارد) تا برای اسلاوهای غربی (چک) و جمعیت های غیر اسلاو (مجارها و رومانیایی ها). برای نسل های جوان تر، صرف نظر از کشور آن ها، انگلیسی بدون قید و شرط زبان غالب است اگرچه این زبان به گونه ای گسترده از سوی جمعیت های مسن تر نادیده گرفته می شود. به این ترتیب، جای زبان اصلی در میان دو نسل اروپای مرکزی حقیقتا در حال تغییر است. جمعیت مسن تر، که اغلب در مدرسه و به طور آکادمیک زبان روسی را فراگرفته اند، به طور کلی بر این زبان تسلط بیشتری دارند تا جوان تر ها بر زبان انگلیسی خود که آن را اغلب به طور تقریبی و به گونه ای جسته گریخته و نه چندان جدی از طریق رسانه های مدرن و اینترنت فراگرفته اند. نسل مسن تر زبان روسی را بی نقص صحبت می کنند. به عکس، بخش اندکی از نسل جوان که با زبان فرانسه یا آلمانی آشنا هستند، تسلط بسیار خوبی بر این زبان ها دارند، زیرا آن ها را به طور جدی در قالبی دانشگاهی یا حرفه ای آموخته اند.

زبان روسی در جهان
به دنبال پدیده مهاجرت در جهان، فلسطین اشغالی، آلمان، کانادا و ایالات متحده و چند کشور دیگر، جامعه های مهم روسی زبان را در خود جای داده است. به خصوص در فلسطین اشغالی، بیش از یک میلیون از هفت میلیون نفر مردم آن، روس زبان های روسی تبار هستند که هنوز این زبان را به گونه گسترده ای به کار می برند.
از میان رفتن اقتدار زبان روسی در واقع در دوران انتقال، پس از فروپاشی رژیم سابق شوروی ریشه دارد. با این همه نقش زبان روسی هرگز انکار نشده است، خواه از دیدگاه علمی (زبان روسی هنوز در زمینه های مربوط به فتوحات فضایی، نخستین زبان ارتباطی است)، فرهنگی و خواه ژئوپلیتیک. روسیه از یک سو هنوز یک قدرت نظامی تراز اول است، از سوی دیگر نقش این زبان نه به عنوان زبان اصلی بلکه به عنوان زبان رسمی با اختیارات تام هنوز در آسیای مرکزی و مناطق پیرامون دریای بالتیک در غرب، دریای ژاپن در شرق، به بیان دیگر از لهستان تا کره و از میان دریای سیاه، قفقاز، ایران، افغانستان، چین و قطب شمال باقیست.

گویش های زبان روسی
زبان روسی به سه دسته تقسیم می شود: روسی شمالی، روسی مرکزی و روسی جنوبی. هریک از این گونه ها نیز به نوبه خود دارای چندین گویش است که با توجه به جغرافیا و نیز تلفظ های خاص برخی حروف از قبیل "ت" و نیز "او" از هم متمایز می شوند. رویهمرفته این زبان دارای 15 گویش است.
زبان روسی در جایگاه هشتم جهان قرار دارد.


منبع : پایگاه اینترنتی ویکی پدیا