دنیای «نمادهای» مذهبی

جک دیوید الر ترجمه ی جبار رحمانی

نمادهایی که در میان مذاهب دیده می‌شوند، تنوع و گوناگونی خاصی دارند. نمادها (مذهبی و غیره) دارای معنای خاصی هستند، اما آنها در عین حال پدیده و امر خاصی هم هستند. آنها کلمات، کنشها و یا اشیایی هستند که برای چیز خاصی به کار گرفته می‌شوند: این نمادها دارای قدرت بوده و حتی ـ از منظر کاربرانشان ـ موثر و مفیدند. اغلب اوقات (ممکن است به خاطر قدرت‌شان اینگونه باشند که ) آنها به هیچ وجه «نماد» در مفهوم رایج و آشنای آن برای ما محسوب نمی‌شوند، بلکه از نظر کاربرانشان «واقعی» هستند. به عنوان مثال ویکتور ترنر متوجه شد که مردم ندمبو در باب نمادهایشان به عنوان کوـ سولالاKu- solola صحبت می‌کنند، که به مفهوم «بازنمایی» نیست، بلکه «آشکارکردن» یا «رویت‌پذیر کردن» یک حقیقت یا یک قدرت است (48: 1967). به عبارت دیگر برای معتقدان به یک مذهب، نمادها می‌توانند «تجلیات» یا «نتایج» یا «بقایای» فعالیت‌ها یا رخدادهای معنوی باشند، یا مجاری‌ای باشند که از خلال آنها موجودات و نیروهای (مذهبی) عمل کنند. میرچا الیاده، محقق بزرگ دین‌شناسی تطبیقی، این ویژگی را  تجلی یا انکشاف امر قدسی heirophany می‌نامد، این اصطلاح برگفته از واژه Heiros به معنای مقدس و phany به معنای ظهور و تجلی است؛ هرچند این بحث قابل طرح است که ارواح یا امور معنوی می‌توانند از خلال سایر ابزارها و اشیا عمل کنند، اما واقعیت «تاریخی» اینست که آنها از خلال این موضوع (یعنی نمادها) عمل کرده‌اند. بنابراین رابطه میان یک نماد مذهبی و معنا یا قدرت آن، اغلب «اختیاری» نیست، بلکه «تاریخی» و واقعی است.

مفاهیم، موجودات و نیروهای مذهبی در مفهوم رایج آن «حاضر» نیستند، توسط نمادها و اشیای مذهبی وجه جسمی و مادی بدانها داده می شود و در نتیجه مومنان آنها را از خلال این فرآیندها «حاضر» کرده‌اند. این ماهیت‌ها(ی معنوی) در اشکال خاصی به واقعیت عادی «تبدیل می‌شوند». برخی از آنها بیانگر اشکال ظهور امر متعالی در امر اجتماعی و طبیعی هستند. انسانها، یعنی موجودات واقعی‌ای که ما هستیم، به چیزهایی برای صحبت کردن با آنها، تمرکز کردن بر آنها، و حتی بدست گرفتن و دستکاری کردن آنها نیاز دارند. نمادها به ما تجربه پیوسته‌ای از امر قدسی می‌دهند و همچنین نشانه‌هایی از واقعیت امر قدسی به واسطه تأثیراتش در زندگی و دنیای ما ارائه می‌دهند.

---------------------------------------------------------------------------------------

این مطلب ترجمه بخشی از کتاب زیر است

Eller, Jack David (2007)  Introducing Anthropology of Religion, London: Routledge