کتابشناسی تئاتر و تاریخ(1)

مظفر پاسدار شیرازی

در این یادداشت و یادداشتهای مشابه بعدی به صورت تفکیکی به بحث ماخذ‌شناسی کتابهایی از حوزه‌ی تئاتر پرداخته خواهد شد که در حوزه میان‌رشته‌ای مشترک با زمینه ای علمی دیگر نگارش یافته‌اند، برای این منظور در گام نخست به سراغ تاریخ رفته و حوزه‌ میان‌رشته‌ای نمایش و تاریخ مورد بررسی واقع می شود.

کتابشناسی حوزه تاریخ تئاتر ایران
1.    ‏ ‏ ت‍ئ‍ات‍ر در س‍ال‌ ۶۵/ ن‍ص‍رآب‍ادی‌، ح‍س‍ی‍ن‌، ت‍ه‍ران: ج‍ه‍اد دان‍ش‍گ‍اه‍ی‌ (دف‍ت‍ر م‍رک‍زی‌)، ب‍خ‍ش‌ ف‍ره‍ن‍گ‍ی‌، واح‍د ف‍وق‌ ب‍رن‍ام‍ه‌، ۱۳۶۶، ‏ ۱۳۴ ص‌
2.    ‏ ت‍اث‍ی‍ر ت‍رج‍م‍ه‌ م‍ت‍ون‌ ن‍م‍ای‍ش‍ی‌ ب‍ر ت‍ئ‍ات‍ر ای‍ران‌، [ب‍رای‌] م‍رک‍زه‍ای‌ ب‍ن‍ی‍ادی/ ب‍زرگ‍م‍ه‍ر، ش‍ی‍ری‍ن‌، تهران: م‍وس‍س‍ه‌ ف‍ره‍ن‍گ‍ی‌ ان‍ت‍ش‍ارات‍ی‌ ت‍ب‍ی‍ان‌، ۱۳۷۹.
3.    ‏ تئاترکراسی در عصر مشروطه ۱۳۰۴ - ۱۲۸۵، کامران سپهران، تهران: نیلوفر‏‏، ۱۳۸۸،‬‬ ‏ ‏۲۵۵ص.‬
4.    ‏ ک‍وش‍ش‍ه‍ای‌ ن‍اف‍رج‍ام‌ س‍ی‍ری‌ در ص‍د س‍ال‌ ت‍ی‍ات‍ر ای‍ران‌/ گ‍وران‌، ه‍ی‍وا، ‏ تهران: آگ‍اه‌، ۱۳۶۰، ‏ص.۳۴۳
5.    ، سیر نقد در تئاتر ایران/ علی‌آبادی، همایون تهران: تندیس ‏، ۱۳۸۸.‬ ‏۳۴۴ص.‬
6.    ادب‍ی‍ات‌ ن‍م‍ای‍ش‍ی‌ در ای‍ران‌، ج‍م‍ش‍ی‍د م‍ل‍ک‌ پ‍ور، تهران: ت‍وس‌‏، ۱۳۶۳ ج‌،۱، ن‍خ‍س‍ت‍ی‍ن‌ ک‍وش‍ش‌ه‍ا ت‍ا دوره‌ ق‍اج‍اری‍ه‌،- ج‌،۲، دوران‌ ان‍ق‍لاب‌ م‍ش‍روطه‌،- ج‌،۳، ملی گرایی در نمایش (۱۳۲۰ - ۱۳۰۰ه‍، ش)،- ج،۴، آغاز سلطنت محمدرضا پهلوی تا کودتای سال ۱۳۲۲ ھ، ش،- ج،۵، سالهای ۱۳۳۲ ه،ش تا ۱۳۳۶ ھ، ش،- ج،۶، سالهای ۱۳۶۶ تا ۱۳۵۷ ھ، ش
7.    از 1342 تا 1357(تئاتر ایران در گذر زمان 2)/ کیان‌افراز، اعظم، تهران: افراز، 1387
8.    اس‍ن‍ادی‌ از م‍وس‍ی‍ق‍ی‌، ت‍ئ‍ات‍ر و س‍ی‍ن‍م‍ا در ای‍ران‌ (۱۳۵۷ - ۱۳۰۰ ه‍، ش‌)، ت‍ه‍ی‍ه و ت‍ن‍ظی‍م‌ م‍ع‍اون‍ت‌ خ‍دم‍ات‌ م‍دی‍ری‍ت‌ و اطلاع‌رس‍ان‍ی‌ دف‍ت‍ر رئ‍ی‍س‌ج‍م‍ه‍ور؛ ش‍ورای‌ ن‍ظارت‌ م‍ی‍رح‍س‍ی‍ن‌ م‍وس‍وی‌، ه‍ادی‌ خ‍ان‍ی‍ک‍ی‌ و اح‍م‍د م‍س‍ج‍دج‍ام‍ع‍ی‌؛ ش‍ورای‌ ع‍ل‍م‍ی‌ ی‍ع‍ق‍وب‌ آژن‍د، [و دی‍گ‍ران‌]؛ ت‍ص‍ح‍ی‍ح‌ و ت‍دوی‍ن‌ ع‍ل‍ی‌اک‍ب‍ر ع‍ل‍ی‌اک‍ب‍ری‌ ب‍ای‍گ‍ی‌ و ای‍رج‌ م‍ح‍م‍دی، تهران: وزارت‌ ف‍ره‍ن‍گ‌ و ارش‍اد اس‍لام‍ی‌، س‍ازم‍ان‌ چ‍اپ‌ و ان‍ت‍ش‍ارات‌، - ۱۳۷۹،
9.    ای‍ران‌ دوران‌ ق‍اج‍ار و ب‍رآم‍دن‌ رض‍اخ‍ان‌ (۱۱۷۵ - ۱۳۰۴)/ ک‍دی‌، ن‍ی‍ک‍ی‌، ت‍رج‍م‍ه‌ م‍ه‍دی‌ ح‍ق‍ی‍ق‍ت‌خ‍واه‌، ب‍ه‌ پ‍ی‍وس‍ت‌ س‍اخ‍ت‍م‍ان‌ه‍ا و اج‍راه‍ای‌ ن‍م‍ای‍ش‌ در ت‍ه‍ران‌، ف‍رخ‌ ج‍ع‍ف‍ری‌، ت‍ه‍ران‌: ق‍ق‍ن‍وس‌‏، ۱۳۸۱.‬‏‏‏‏۲۰۸ص.
10.    ‏پژوهش‍ی‌ در رون‍د آداپ‍ت‍اس‍ی‍ون‌ در ت‍ئ‍ات‍ر ای‍ران‌/ خ‍ب‍ری‌، م‍ح‍م‍دع‍ل‍ی‌، تهران: ج‍ه‍اد دان‍ش‍گ‍اه‍ی‌ ‏، ۱۳۸۵،‬ ‏۹۰ص.‬
11.    ت‍اری‍خ‌ طراح‍ی‌ ص‍ح‍ن‍ه‌ ت‍ئ‍ات‍ر در ای‍ران‌/ م‍ح‍س‍ن‌ ص‍ان‍ع‍ی،‌ ت‍ه‍ران‌: ن‍م‍ای‍ش‌ (ان‍ج‍م‍ن‌ ن‍م‍ای‍ش‌)، ۱۳۸۱.۳۸۴ص.
12.    ‏تماشاخانه‌های تهران از ۱۲۴۷ تا ۱۳۸۶ هجری شمسی ذکر تئاتر در سفرنامه‌ها، قوانین نمایش از ابتدا تا ۱۳۸۶، حبیبیان، ناصر، ‏ ‏ تهران: افراز‏، ۱۳۸۹،‬ ‏ ۶۳۲ص
13.    تئاتر ایران چند روایت تازه/ ناصر حسینی‌مهر، تهران: افراز ‏، ۱۳۸۸.‬‏۲۰۱ص.‬
14.    تئاتر تلویزیونی در ایران/ لطفی، غلامحسین، تهران: سروش (انتشارات صدا و سیما)، ۱۳۸۶. ۲۹۸ص.
15.    تئاتر خیابانی در ایران و جهان/مولف منوچهر اکبرلو ؛ با همکاری ژوبین غازیانی، فرزاد هوشیار، تهران: افراز، ‏‬‏۱۳۸۸.‏‬‏۱۵۴ص.
16.    تیاتر در ایران، مایل بکتاش، به کوشش غلامحسین دولت‌آبادی، محمد ایمانی‌فولادی، تهران: افراز‏، ۱۳۸۸.‬‬‏۲۵۶ ص
17.    تئاتر در سال ۱۳۵۳/مرکز تئاتر ایران بی جا: انستیتو بین المللی و کمیسیون ملی یونسکو، ۱۳۵۴. ۱۳۷ص.
18.    ت‍ئ‍ات‍ر در س‍ال‌ ۶۵/ ت‍ال‍ی‍ف‌ ح‍س‍ی‍ن‌ ن‍ص‍رآب‍ادی‌ ت‍ه‍ران‌: ج‍ه‍اد دان‍ش‍گ‍اه‍ی‌ (دف‍ت‍ر م‍رک‍زی‌)، ب‍خ‍ش‌ ف‍ره‍ن‍گ‍ی‌، واح‍د ف‍وق‌ ب‍رن‍ام‍ه‌، ۱۳۶۶. ۱۳۴ص.م‍ص‍ور
19.    ت‍ی‍ات‍ر ق‍رن‌ س‍ی‍زده‍م‌ ن‍خ‍س‍ت‍ی‍ن‌ ن‍م‍ای‍ش‍ن‍ام‍ه‌ه‍ای‌ ای‍ران‍ی‌. ب‍ه‌ع‍ن‍وان‌ آغ‍ازگ‍ر دوران‌ ج‍دی‍د ادب‍ی/ س‍ع‍ی‍دی‌ ام‍ج‍د، ح‍م‍ی‍د، تهران:‌ ن‍ی‍لا، ۱۳۷۸. ۳۷۹ص.
20.    چشم‌اندز تئاتر ایران: گزارش تحلیلی تئاتر ایران۸۸-۱۳۸۴/ عبدالعلی‌زاده، علی‌اکبر، با همکاری مریم فلاح، تهران: نمایش‏‏، ۱۳۸۸، ‬‏۳۴۴ص.‬
21.    ری‍ش‍ه‌ه‍ای‌ ن‍م‍ای‍ش‌ در آی‍ی‍ن‌ه‍ای‌ ای‍ران‌ ب‍اس‍ت‍ان/ ره‍ب‍ی‍ن‌، آرم‍ی‍ن‌، با همکاری م‍ح‍م‍دع‍ل‍ی‌ رح‍ی‍م‍ی‌ ت‍ه‍ران‌: اه‍ورا، ۱۳۸۳،ص.۱۷۶
22.    س‍رگ‍ذش‍ت‌ ت‍ئ‍ات‍ر/ ش‍ی‍ب‍ان‍ی‌ اص‍ل‌، ص‍اب‍ر، تهران:‌ ن‍ش‍ر اطی‍اب‌، ۱۳۷۸.ص.۱۰۸
23.    سرگذشت نمایش در ایران/‏ آشفته، رضا،‏ تهران: افق، ۱۳۸۹، ‏‏۱۴۰ص.
24.    سیری در تاریخ تیاتر ایران قبل از اسلام تا سال ۱۳۵۷ شمسی/ اسدزاده، داریوش، تهران: آوردگاه هنر و اندیشه، ‏۱۳۸۹،‬‏۱۴۴ص.
25.    ‌س‍ی‍ری‌ در ت‍اری‍خ‌ ت‍ئ‍ات‍ر ای‍ران‌/ اس‍ک‍وی‍ی، م‍ص‍طف‍ی‌، ت‍ه‍ران‌: آن‍اه‍ی‍ت‍ا اس‍ک‍وی‍ی‌، ۱۳۷۸، ۱۰۳۰ص.
26.    ‏سیری در تاریخ نمایشنامه‌نویسی در ایران‏،ایرج زهری، ‏ تهران‏ افراز‏،۱۳۸۹، ‏ ‏۵۰۴ص.
27.    غ‍ری‍ب‌پ‍ور، ب‍ه‍روز، ‏ ت‍ئ‍ات‍ر در ای‍ران‌، ب‍ه‍روز غ‍ری‍ب‌پ‍ور،‏ تهران: دف‍ت‍ر پژوهش‍ه‍ای‌ ف‍ره‍ن‍گ‍ی‌، ۱۳۸۴، ‏ ۱۱۸ ص‌
28.    کارگاه نمایش از آغاز تا پایان 1348-1357(تئاتر ایران در گذر زمان 3)/ خرم‌زاده اصفهانی، ستاره، تهران: افراز، 1387، ۲۰۸ص.
29.    کارگاه نمایش/ ریشهری، حمیدرضا، تهران: نوروز هنر، ۱۳۸۶،‏ ۳۶۲ص.
30.    گروه هنر ملی از آغاز تا پایان (1357-1335)/روح‌الله جعفری، تهران: افراز، ‏۱۳۸۹‏-‏۲‬ج.:
31.    گزیده یک قرن ادبیات نمایشی کودک و نوجوان، قهرمانی‌نژاد، علی‌ظفر، انتخاب، مقدمه و تحلیل راجر بدارد؛ ویرایش و تصحیح حسین فدایی‌حسین؛ تهران: نمایش، خانه تئاتر دانشگاهی ایران‏، ۱۳۸۸، ‬۲ج.
32.    ‏‏ن‍گ‍اه‍ی‌ ب‍ه‌ ت‍اری‍خ‌ ت‍ئ‍ات‍ر ای‍ران/ داودی‌، ن‍ادر، تهران: ثالث‏، ۱۳۸۸،‬ ‏ ‏۴۰۰ ص‌
33.    ن‍گ‍اه‍ی‌ م‍ص‍ور ب‍ه‌ ت‍اری‍خ‌ ت‍ئ‍ات‍ر ای‍ران‌/ گ‍ردآورن‍ده‌ ن‍ادر داودی‌م‍ه‍اج‍رت‍ه‍ران‍ی‌، تهران‌: ثالث‏، ۱۳۸۸.‬‏۴۰۰ص.‬
34.    نمایش در دوره صفوی/ آژند، یعقوب، تهران: فرهنگستان هنر، ۱۳۸۵، ۲۵۶ص.
35.    ‌ن‍م‍ای‍ش‌ رادی‍وئ‍ی‌/ ج‍م‍ش‍ی‍دی‍ان، ه‍وش‍ن‍گ‌، اص‍ف‍ه‍ان‌: ان‍ت‍ش‍ارات‌ ش‍ه‍ی‍د ح‍س‍ی‍ن‌ ف‍ه‍م‍ی‍ده‌، ۱۳۷۹، ۲۳۵ص.
36.    ن‍م‍ای‍ش‌ ک‍م‍دی‌ در ای‍ران/ ص‍اب‍ری‌ خ‍ورزوق‍ی، م‍ح‍م‍ود، ت‍ه‍ران‌: م‍وس‍س‍ه‌ ف‍ره‍ن‍گ‍ی‌، ان‍ت‍ش‍ارات‍ی‌ آف‍ری‍ن‍ه‌، ۱۳۷۸،ص.۱۶۰
37.    ‌ن‍م‍ای‍ش‌ و رق‍ص در ای‍ران/ رض‍وان‍ی، م‍ج‍ی‍د، ت‍رج‍م‍ه‌ م‍ح‍م‍د زی‍ار، ت‍ه‍ران‌: ق‍طره‌، ۱۳۸۳، ۳۲۱ص.
38.    ‌ن‍م‍ای‍ش‌ و م‍وس‍ی‍ق‍ی‌ در ای‍ران/ ن‍ص‍ری‌ اش‍رف‍ی، ج‍ه‍ان‍گ‍ی‍ر، ت‍ه‍ران‌: آرون‌، ۱۳۸۳، ۳ ج‌،
39.    نمایشنامه‌نویسان ایران(از آخوند زاده تا بیضایی)/ خلج، منصور، تهران: اختران،1381، 224ص.
40.    ‌ن‍م‍ای‍ش‍ن‍ام‍ه‌ن‍وی‍س‍ان‌ م‍ع‍اص‍ر ای‍ران‌ (ده‍ه‌ چ‍ه‍ل‌)/ م‍وح‍دی‍ان، م‍ری‍م‌، ت‍ه‍ران‌: ن‍م‍ای‍ش‌ (ان‍ج‍م‍ن‌ ن‍م‍ای‍ش‌)، ۱۳۸۱، ۳۵۲ص.
41.    ن‍م‍ای‍ش‍ن‍ام‍ه‌ن‍وی‍س‍ی‌ در ای‍ران‌: (از آغ‍از ت‍ا ۱۳۲۰ ه‍.ش‌)/ آژن‍د، ی‍ع‍ق‍وب‌، ت‍ه‍ران‌: ن‍ش‍ر ن‍ی‌، ۱۳۷۳، ۲۷۰ص.
42.    نمایش‌نامه‌نویسی در عصر قاجار/ حاج بابایی، محمدرضا، تهران: نگاه امروز: اندیشه خوارزمی، ۱۳۸۵، ۷۶ص.
43.    نمایش‌های ایرانی، [برای] پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی/ عاشورپور، صادق، تهران: سوره مهر‏، ۱۳۸۹‏-‬‬ج.۱، نمایش‌های کیش زروان.- ج.۲، تعزیه.- ج.۳، نمایش‌های آئین مزدایسنا.- ج.۴، نقالی.
44.    نویسندگان پیشرو ایران/ سپانلو، محمد‌علی، تهران: نگاه، 1371، 313ص.
45.    هنر نمایش در ایران ( تا سال ۱۳۵۷)/ فنائیان، تاجبخش، تهران: دانشگاه تهران، موسسه انتشارات و چاپ‏، ۱۳۸۶، ۴۳۲ص.
46.    یک دهه خانه‌ تئاتر از۷۸ تا ۸۸/ اکبر‌لو، منوچهر، تهران: موسسه فرهنگی هنری خانه تئاتر: پرسمان‏، ۱۳۸۸.‬‬ ‏۷۶۸ص.‬
47.    ‌ی‍ک‌ م‍طال‍ع‍ه‌ ن‍م‍ای‍ش‌ در ای‍ران‌ ب‍ا ش‍ص‍ت‌ ت‍ص‍وی‍ر و طرح‌ و ی‍ک‌ واژه‌ن‍ام‍ه/ ب‍ی‍ض‍ای‍ی، ب‍ه‍رام‌، ‏ت‍ه‍ران‌‬‏: روش‍ن‍گ‍ران‌ و م‍طال‍ع‍ات‌ زن‍ان‌‬‏، ۱۳۷۹، ‏۲۲۴ص.‬

48.    ‏ Faique ‏،Mohammad, A complete study of Persian drama, 1906- 1995،
49.    ‏ ‏Delhi‏ Nice Books‏, 1999‏ = 1378،
50.    ‏ Male, Andea Ritzel-Moosavi, Komodiantische Volkstheatertraditionen in Iran und die ntstheung des iranischen Berufstheaters nach europaischem Vorbild von der Jahrhundertwende bis 1978,‏ Frankfurt am MainPeter Lang‏1993‬‏= 1372،‬
51.    ‏ ‏ Atebai, Mohammad, Theater in Iran 2010‏, with collaboration of Nasim Soleimanpour‏; acknowledgments Afshin Khorshid Bakhtiari, Tehran:‏ Namayesh‏‏, 2009‏= 1388،


تاریخ شفاهی و زندگی نامه
کارگردانان تئاتر معاصر ایران
1.     شاهین سرکیسیان/ ایوبی، وحید، تهران: تجربه‏، ۱۳۸۶.‬‏ ۱۳۶ص. ج ۱‬.
2.     عباس جوانمرد/ ایوبی، وحید، تهران: تجربه، ۱۳۸۵. ۱۲۰ص. ج ۲.
3.     حمید سمندریان‬‏/ ایوبی، وحید، تهران‬‏: تجربه‬‏، ۱۳۸5.‬110ص.‬ ج. ‬3.
4.     مهین اسکویی/ ایوبی، وحید، تهران: تجربه‏، ۱۳۸۶.‬‏۱۰۰ص. ج ۴ .‬
5.     جعفر والی/ ایوبی، وحید، تهران: تجربه، ۱۳۸۵. ۷۲ص. ج ۶.
6.     بیژن مفید/ ایوبی، وحید، تهران: تجربه، ۱۳۸۵.۹۳ص. ج ۷.
7.     رکن‌الدین خسروی‬‏/ ایوبی، وحید، تهران‬‏: تجربه‬‏، ۱۳۸۶.‬۷۲ص.‬ ج. ۸.‬
8.     خلیل موحد‌ دیلمقانی/ ایوبی، وحید، تهران‬‏: تجربه‬‏، ۱۳۸5.‬110ص.‬ ج. 9.
9.     اسماعیل خلج/ ایوبی، وحید، تهران: تجربه، ۱۳۸۵.۷۵ص. ج ۱۰.
10.    ایوبی، وحید. آربی اوانسیان/ وحید ایوبی تهران: تجربه، ۱۳۸۵.۱۷۴ص. ج ۱۱.
مجموعه نمایش‌نامه‌نویسان معاصر ایران، نشر کتابسرای نیک
11.     ‏ زندگی و گزیده آثار علی نصر/ وحید ایوبی، تهران: کتابسرای نیک، ۱۳۸۵، 184ص. ج1
12.     ‏ زندگی و گزیده آثار حسن مقدم/ وحید ایوبی، تهران: کتابسرای نیک، ۱۳۸۵، ‏ 192ص. ج2
13.     ‏ زندگی و گزیده آثار ذبیح بهروز/ وحید ایوبی، تهران: کتابسرای نیک، ۱۳۸۵، ‏ 186ص. ج3
14.     ‏ زندگی و گزیده آثار ع‍ل‍ی‌ اص‍غ‍ر گ‍رم‍س‍ی‍ری/ وحید ایوبی، تهران: کتابسرای نیک، ۱۳۸۵، 107ص. ج4
15.     ‏ زندگی و گزیده آثار ع‍ل‍ی‌‌ن‍ق‍ی‌ وزی‍ری‌ / وحید ایوبی، تهران: کتابسرای نیک، ۱۳۸۵، 59ص. ج5
16.     ‏ زندگی و گزیده آثار رضا کمال‌شهرزاد / وحید ایوبی، تهران: کتابسرای نیک، ۱۳۸۵، 184ص. ج6
17.     ‏ زندگی و گزیده آثار عبد‌الرحیم خلخالی / وحید ایوبی، تهران: کتابسرای نیک، ۱۳۸۵، 75ص. ج7
18.     ‏ زندگی و گزیده آثار حسین کاظم‌زاده‌ایرانشهر/ وحید ایوبی، تهران: کتابسرای نیک، ۱۳۸۵، 83ص. ج8
19.     ‏ زندگی و گزیده آثار صادق هدایت / وحید ایوبی، تهران: کتابسرای نیک، ۱۳۸۵، 126ص. ج9
20.     ‏ زندگی و گزیده آثار صدیقه دولت‌آبادی/ وحید ایوبی، تهران: کتابسرای نیک، ۱۳۸۵، 126ص. ج10
21.     زندگی و گزیده آثار عباس نعلبندیان/ وحید ایوبی، ‏ تهران: کتاب سرای‌نیک، ۱۳۸۵، ‏ ۳۸۸ص. ج11
22.     ‏ زندگی و گزیده آثار نصرت ا... نویدی/ وحید ایوبی، ‏ تهران: کتابسرای نیک، ۱۳۸۵، ‏ ۲۲۸ص. ج 12
23.     ‏ زندگی و گزیده آثار خجسته کیا/ وحید ایوبی، تهران: کتابسرای نیک، ۱۳۸۵، ‏ 106ص. ج13
24.    یادنامه عبدالحسین نوشین (بنیانگذار تئاتر نوین ایران)/ کریمی،نصرت، تهران: بدرقه جاویدان، 1387، 428ص.
25.    پ‍س‌ پ‍ش‍ت‌ س‍ح‍ر: گ‍ف‍ت‍گ‍و ب‍ا ع‍زت‌ال‍ل‍ه‌ ان‍ت‍ظام‍ی‌/ ش‍ه‍ری‍اری، خ‍س‍رو، تهران: ک‍اوش‍گ‍ر، ۱۳۸۱.
26.    ب‍ا ی‍اران‌ ه‍م‍راه‌: گ‍ف‍ت‍گ‍و ب‍ا ع‍ل‍ی‌ ن‍ص‍ی‍ری‍ان‌/ ش‍ه‍ری‍اری، خ‍س‍رو، تهران: ک‍اوش‍گ‍ر، ۱۳۷۸.۲۸۹ص.
27.    جادوی صحنه-زندگی تئاتری عزت‌الله انتظامی (تئاتر ایران در گذر زمان 1)/ کیانفر، اعظم، تهران: افراز، 1388
28.    اکسیر نقش-زندگی هنری محمدعلی کشاورز(تئاتر ایران در گذر زمان 4)/ کیان‌افراز، اعظم، با همکاری یاسین محمدی، تهران: افراز، 1387
29.    چ‍ه‍ره‌ در چ‍ه‍ره‌: م‍ص‍اح‍ب‍ه‌ ب‍ا ه‍ن‍رم‍ن‍دان‌ ت‍ئ‍ات‍ر و س‍ی‍ن‍م‍ای‌ ای‍ران‌ و ب‍ح‍ث‍ی‌ در ه‍ن‍ر، س‍ی‍ن‍م‍ا و ت‍ئ‍ات‍ر/ ام‍ی‍ر اس‍م‍اع‍ی‍ل‍ی‌ ت‍ه‍ران‌: م‍رواری‍د، ۱۳۷۷. ۳۳۲ص.
30.    س‍ی‍م‍ای‌ ه‍ن‍رم‍ن‍دان‌ ای‍ران‌ (م‍وس‍ی‍ق‍ی‌، ت‍ئ‍ات‍ر و س‍ی‍ن‍م‍ا)/ ب‍ک‍وش‍ش‌ و گ‍زی‍ن‍ش‌ ح‍ب‍ی‍ب‌ال‍ل‍ه‌ ن‍ص‍ی‍ری‌ف‍ر، تهران‌: ص‍ف‍ی‍ع‍ل‍ی‍ش‍اه‌‏، -۱۳۷۴. 9 ج‌.
31.    ش‍اه‍ی‍ن‌ س‍رک‍ی‍س‍ی‍ان‌ بنیان‌گذار تأتر نوین ایران/ غ‍لام‍ح‍س‍ی‍ن‌ دول‍ت‌آب‍ادی‌، مینا رحمتی؛ به اهتمام جمشید لایق؛ به مقدمه آربی أوانسیان؛ویراسته‌ی علی‌اکبر علیزاد. ت‍ه‍ران‌ : ه‍دف‌ ص‍ال‍ح‍ی‍ن‌ ، ۱۳۸۴. ۳۴۴ ص.
32.    میراث صحنه: زندگی تئاتری جمشید لایق/ غلامحسین دولت‌آبادی، مینا رحمتی، تهران: افراز‏، ۱۳۸۹.‬‬ ‏۲۳۲ص.‬
مجموعه مرشدان پرده‌خوان ایران، نشر فرهنگستان هنر
33.    غلامرضا درویشی‬/ اردلان، حمیدرضا، تهران: فرهنگستان هنر، ‏۱۳۸۶.‬ ‏24ص.‏‬ ج. ۱
34.    کریم کریمی‌مهر‬/ اردلان، حمیدرضا، تهران: فرهنگستان هنر، ‏۱۳۸۶.‬ 24ص. ج. ۲.
35.    سیدحسین میریان‏/ اردلان، حمیدرضا، تهران: فرهنگستان هنر، ‏۱۳۸۶.‬ 24ص.‬ ج. ۳.
36.    اسماعیل نسوحی/ اردلان، حمیدرضا، تهران: فرهنگستان هنر، ‏۱۳۸۶.‬ 24‏ص. ج. ۴.
37.    میرزاعلی خندان/ اردلان، حمیدرضا، تهران: فرهنگستان هنر، ۱۳۸۶. ۲۴ص. ج. ۵.‬
38.    اکبر عبدالله‌زاده‏/ اردلان، حمیدرضا، تهران: فرهنگستان هنر، ۱۳۸۶.‬۲۴ص.‏ ج. ۶.‬‬
39.    محمدعلی جلالیه/ اردلان، حمیدرضا، تهران: فرهنگستان هنر، ۱۳۸۶. ۲۴ص. ج. ۷.‬
40.    حاج‌علی صادقی‌پور/ اردلان، حمیدرضا، تهران: فرهنگستان هنر‏، ۱۳۸۶.‬‏۲۴ص.‬‏ ج. ۸.‬
41.    محمد عارفیان/ اردلان، حمیدرضا، تهران: فرهنگستان هنر، ۱۳۸۶. ۲۴ص.‏‬‬ ج. ۹
42.    ابراهیم ده‌دشتی/ اردلان، حمیدرضا، تهران: فرهنگستان هنر، ۱۳۸۶. ۲۴ص.‏‬‬ ج. ۱۰.
43.    شکرالله کریمی کمره‏/ اردلان، حمیدرضا، تهران: فرهنگستان هنر، ۱۳۸۶. ۲۴ص. ج. ۱۱.‬
44.    سلیمان حیدری‏/ اردلان، حمیدرضا، تهران: فرهنگستان هنر‏، ۱۳۸۶.‬ ۲۴ص.‏ ج. ۱۲.‬‬
45.    کربلایی قاسم دانش‌پژوه/ اردلان، حمیدرضا، تهران: فرهنگستان هنر ‏، ۱۳۸۶.‬ ‏۲۴ص.‬ ج. ۱۳.‬
46.    علی‌اکبر جوانبخت‏/ اردلان، حمیدرضا، تهران: فرهنگستان هنر، ۱۳۸۶.‬ ۲۴ ص‏.‬ ج. ۱۴.‬‬
47.    نبی‌الله بهاری‬‏/ اردلان، حمیدرضا، تهران: فرهنگستان هنر ‏، ۱۳۸۶.‬ ‏۲۴ص.‬ ج. ۱۵.‬
48.    اکبر دباغیان‌اصفهانی (اکبر‌حسین ماهرخ)/ اردلان، حمیدرضا، تهران: فرهنگستان هنر، ‏۱۳۸۶.‬ 24ص. ج. ۱۶
49.    حسن میرزاعلی/ اردلان، حمیدرضا، تهران: فرهنگستان هنر، ۱۳۸۶.‬ ‏۲۴ص.‬ ج. ۱۷.‬
50.    ذبیح‌‌الله بهاری/ اردلان، حمیدرضا، تهران: فرهنگستان هنر، ۱۳۸۶.‬ ‏۲۴ص.‬‏ ‏ ج. ۱۸.‬
51.    میرزا‌علی شفائی (میرزا اصلان)‏/ اردلان، حمیدرضا، تهران: فرهنگستان هنر، ‏۱۳۸۶.‬ ‏24‏ص.‬‬ ج. ۱۹.
52.    محمد احدی/ اردلان، حمیدرضا، تهران: فرهنگستان هنر، ۱۳۸۶.‬ ‏۲۴ص.‏ ‬ ج.۲۰.‬‬
53.    عزیزمحمد درویشی‏‬‏/ اردلان، حمیدرضا، تهران: فرهنگستان هنر، ۱۳۸۶.‬ ‏۲۴ص.‬ ج. ۲۱.‬
54.    نقی صباغ‌همدانی/ اردلان، حمیدرضا، تهران: فرهنگستان هنر، ۱۳۸۶.‬ ۲۴ص.‬‏ ج. ۲۲.‬
55.    رجبعلی صالحی/ اردلان، حمیدرضا، تهران: فرهنگستان هنر، ۱۳۸۶.‬ ۲۴ص.‬ ج. ۲۳.‬
56.    محمدعلی درویشی/ اردلان، حمیدرضا، تهران: فرهنگستان هنر، ۱۳۸۶.‬ ۲۴ص.‬ ج. ۲۴.‬
57.    قاسم همتی‌مقدم/ اردلان، حمیدرضا، تهران: فرهنگستان هنر، ۱۳۸۶.‬ ۲۴ص.‬ ج. ۲۵.‬
58.    عزت‌الله فرخی/ اردلان، حمیدرضا، تهران: فرهنگستان هنر، ۱۳۸۶.‬ ۲۴ص. ج. ۲۶.‬
59.    علی مداحی‏/ اردلان، حمیدرضا، تهران: فرهنگستان هنر، ۱۳۸۶.‬ ۲۴ص.‬ ج. ۲۷.‬
60.    سیدحسین حوائجی/ اردلان، حمیدرضا، تهران: فرهنگستان هنر، ۱۳۸۶.‬ ‏۲۴ص.‏‬ ج. ۲۸.‬‬
61.    رسول میرزاعلی/ اردلان، حمیدرضا، تهران: فرهنگستان هنر، ۱۳۸۶.‬ ‏۲۴ص.‬ ‏ ج. ۲۹.‬
62.    محسن میرزاعلی/ اردلان، حمیدرضا، تهران: فرهنگستان هنر، ۱۳۸۶.‬ ‏۲۴ص.‬ ‬‬‬ ج. ۳۰.‬



تاریخ تئاتر شهرستانهای ایران
1.    ت‍اری‍خ‍چ‍ه‌ ت‍ئ‍ات‍ر گ‍ی‍لان‌ (۱۲۸۹ - ۱۳۵۷)/ ح‍اج‌ع‍ل‍ی‌ع‍س‍ک‍ری‌، ع‍ل‍ی‌، رشت: طاعتی‏، ۱۶۶ص.
2.    تاریخچه تئاتر و نمایش در اراک/ حسن‌زاده، صدیقه، اراک: نشر نویسنده‏، ۱۳۸۶،‏۳۳۷ص.
3.    ت‍اری‍خ‍چ‍ه‌ ن‍م‍ای‍ش‌ در ب‍اخ‍ت‍ران‌/ خ‍ل‍ج، م‍ن‍ص‍ور، تهران: م‍ن‍ص‍ور خ‍ل‍ج‌، ۱۳۶۴، ۱۱۳ص‌.
4.    ‏ن‍م‍ای‍ش‌ در ت‍ب‍ری‍ز از ان‍ق‍لاب‌ م‍ش‍روطه‌ ت‍ا ن‍ه‍ض‍ت‌ م‍ل‍ی‌ ن‍ف‍ت/ رن‍ج‍ب‍ر ف‍خ‍ری‌، م‍ح‍م‍ود، ‏تهران: س‍ازم‍ان‌ اس‍ن‍اد و ک‍ت‍اب‍خ‍ان‍ه‌ م‍ل‍ی‌، ۱۳۸۳، ۷۳۶ ص
5.    تاریخ تیاتر فارس از ابتدا تا بهمن ماه ۱۳۵۷/ سپاسدار، احمد، شیراز: آوند اندیشه، ۱۳۸۶، ۵۷۶ص.
6.    ت‍اری‍خ‌ ن‍م‍ای‍ش‌ در م‍لای‍ر/ س‍ع‍دی‌، ای‍رج‌، ‏ وی‍رای‍ش‌ م‍ری‍م‌ س‍ع‍دی‌، ‏ م‍لای‍ر: ع‍ل‍م‌گ‍س‍ت‍ر، ۱۳۷۸،‏۲۱۳ ص‌
7.    ن‍م‍ای‍ش‍گ‍ران‌ «ب‍ررس‍ی‌ س‍ی‍ر ن‍م‍ای‍ش‌ و م‍ع‍رف‍ی‌ چ‍ه‍ره‌ه‍ای‌ ب‍رت‍ر ت‍ئ‍ات‍ر در اردب‍ی‍ل‌«/ ص‍ب‍ور، ج‍اوی‍د، با همکاری ح‍س‍ی‍ن‌ ی‍وس‍ف‍ی‌، اردب‍ی‍ل‌: ۱۳۸۲،ص.۲۳۶
8.    خ‍اک‌خ‍ورده‌ه‍ا (ت‍اری‍خ‍چ‍ه‌ ت‍ئ‍ات‍ر ت‍ال‍ش‌ از ب‍دو پ‍ی‍دای‍ش‌ ت‍ا س‍ال‌ ۱۳۷۷) ب‍ه‌ه‍م‍راه‌ ن‍م‍ای‍ش‍ن‍ام‍ه‌ ان‍س‍ان‌، گ‍رگ‌ ان‍س‍ان/ ص‍م‍دی‌، ج‍ع‍ف‍ر، ‏ ت‍ه‍ران: ف‍وژان‌ ف‍اخ‍ر، ۱۳۷۸، ۳۱۶ ص‌
9.    تئاتر گیلان، فرامرز طالبی، رشت: فرهنگ ایلیا، ‏۱۳۸۸،‬ ‏ ‏۲ج
10.    ‏ س‍ی‍ر ت‍طور ه‍ن‍ر در آذرب‍ای‍ج‍ان‌ (ن‍ق‍اش‍ی‌، خ‍وش‍ن‍وی‍س‍ی‌، ن‍م‍ای‍ش‌ و م‍وس‍ی‍ق‍ی‌)/ ع‍ب‍اس‌خ‍ان‍ی‌، روح‌ال‍ل‍ه‌، ‏ تهران: س‍روش‌، ۱۳۸۲، ‏۳۸۲ ص‌
11.    سابقه و تاریخچه تئآتر در اصفهان، عیوقی/ بدرالسادات، ‏ کرج: عیوقی، ۱۳۸۵، ‏ ۱۹ص.
12.    ‏نگرشی بر تاریخ نمایش (ایران - اردبیل)/ ‏ فردین، محمد، اردبیل: مهر غزال، ۱۳۸۶، ‏166ص.
13.    ‏ ت‍اری‍خ‌ ت‍ئ‍ات‍ر در اص‍ف‍ه‍ان‌؛ رض‍ا ارح‍ام‌ ص‍در، ع‍ل‍ی‌م‍ح‍م‍د رج‍ائ‍ی‌، م‍ح‍م‍دم‍ی‍رزا رف‍ی‍ع‍ی‌، پ‍روی‍ز م‍ج‍ن‍ون‌ و.../ ک‍وش‍ان‌، ن‍اص‍ر، اص‍ف‍ه‍ان‌: آت‍روپ‍ات‌، ۱۳۷۹.
14.    ‌ن‍م‍ای‍ش‌ در ل‍رس‍ت‍ان‌، از آئ‍ی‍ن‌ ت‍ا س‍ال‌ ۱۳۷۰/ م‍وس‍وی، س‍ی‍ام‍ک‌، خ‍رم‌آب‍اد: پ‍ی‍غ‍ام‌، ۱۳۷۹، ۳۵۵ص.
15.    ص‍ح‍ن‍ه‌ خ‍اطره‌ اص‍ف‍ه‍ان‌ گ‍ف‍ت‍گ‍و ب‍ا م‍ح‍م‍دع‍ل‍ی‌ م‍ی‍ان‍دار اص‍ف‍ه‍ان‍ی‌ ه‍ن‍رم‍ن‍د ت‍ئ‍ات‍ر، ب‍ه‌ ک‍وش‍ش‌ آدی‍ن‌ فت‍اح‍ی‌، ال‍ه‍ه‌ ک‍ام‌ف‍ی‍روزی‌، ‏ اص‍ف‍ه‍ان: ص‍ن‍وب‍ر ‏‏‏، ۱۳۸۴، ‏ ‏‏‏۱۳۱ص‌.
16.    ‏خ‍اطرات‌ س‍ی‌ س‍ال‌ پ‍ش‍ت‌ ص‍ح‍ن‍ه‌، م‍ی‍رخ‍دی‍وی‌، اص‍غ‍ر، ‏م‍ش‍ه‍د: ت‍م‍دن‌، ۱۳۷۲، ‏۳۳۶ص.
17.    سیمای تئاتر شهرستان رشت، میرمعنوی، رضا، رشت: دهسرا، ‏۱۳۸۷.‬ ‏۲۰۰ص.
18.    ‌س‍ی‍ر ن‍م‍ای‍ش‌ در اردب‍ی‍ل/ ن‍ادری، ات‍اب‍ک‌، اردب‍ی‍ل‌: آذر س‍ب‍لان‌، ۱۳۷۸، ۲۰۵ص.
19.    ت‍اری‍خ‌ ن‍م‍ای‍ش‌ در گ‍ی‍لان‌ (از آغ‍از ت‍ا )۱۳۳۲/ ن‍وزاد، ف‍ری‍دون‌،‏ رشت: گ‍ی‍ل‍ک‍ان‌، ۱۳۶۸، ‏ ۳۳۶ص.
20.    ‏ن‍م‍ای‍ش‌ در ب‍وش‍ه‍ر از آغ‍از ت‍ا ام‍روز/ ‏ ی‍اراح‍م‍دی‌، ج‍ه‍ان‍ش‍ی‍ر، ب‍وش‍ه‍ر: دری‍ان‍ورد، ۱۳۸۴،
21.    ‌ن‍م‍ای‍ش‌ در خ‍ارگ‌/ ی‍اراح‍م‍دی، ج‍ه‍ان‍ش‍ی‍ر، ب‍وش‍ه‍ر: دری‍ان‍ورد، ۱۳۸۴،ص.۹۰
22.    زن در عرصه تئاتر گیلان از آغاز تا امروز ۱۲۸۳ - ۱۳۸۳/تحقیق و تالیف علیرضا پارسی. رشت: دهسرا، ۱۳۸۶. ۲۵۲ص.
23.    آش‍ن‍ای‍ی‌ ب‍ا ب‍ازی‍گ‍ران‌ ت‍ئ‍ات‍ر، س‍ی‍ن‍م‍ا و ت‍ل‍وی‍زی‍ون‌ اص‍ف‍ه‍ان‌/ ح‍س‍ی‍ن‌ ب‍خ‍ش‍ی‌‌دس‍ت‍ج‍ردی‌ اص‍ف‍ه‍ان‌: ی‍ک‍ت‍ا‏‏، ۱۳۷۸.‏‏۲۰۰ص.