انسان شناسی مادی و مطالعۀ بسترهای معاصر؛ مطالعۀ موردی «شهربازی ارم تهران»

وحید عسکرپور

چکیده: چگونه جمع انسان شناسی و باستان شناسی در نظریه و عمل امکان مطالعۀ مطلوبتر وضعیت فرهنگی جوامع معاصر را فراهم می کند؟ باستان شناسی به عنوان یکی از زیرمجموعه های علم انسان شناسی عملاً با شرایط و بسترهای مادی زندگی انسان ها در طول زمان سر و کار دارد. باستان شناسان چندی است که در مطالعات خود به نظریه های برآمده از انسان شناسی فرهنگی/اجتماعی بسیار عطف توجه کرده اند. با این حال به نظر می رسد انسان شناسان تا این اواخر نسبت به یکی از مهمترین ابعاد زندگی انسان که همانا فرهنگ مادی است چندان عنایت نداشته و آن را صرفاً رونوشتی منفعل از فرهنگی قلمداد کرده اند که در ذهن انسان ها جای دارد. با این حال در حدود یکی- دو دهۀ اخیر برخی از انسان شناسان کوشیده اند تا این شکاف را به حداقل رسانده و در جستجوی یافتن جایگاه واقعی فرهنگ مادی در زندگی انسان ها برآمده اند(مطالعات فرهنگ مادی، نیز آثار اشخاصی چون بوردیو، بنیامین، لاتور و اینگولد از میان دیگران نمونه هایی از این دست است-رک. متن مقاله). از سویی دیگر باستان شناسانی نیز بوده اند که قلمرو مطالعاتی این رویکرد را تا بسترهای معاصر، به ویژه در جوامع صنعتی و مدرن امتداد بخشیده اند(بیشتر پژوهش ها در این زمینه در مجلۀ فرهنگ مادی گردآمده است-نک. متن مقاله). جنبۀ مادی زندگی انسان ها حیطه ای است که باستان شناسی و انسان شناسی فرهنگی/اجتماعی در آن به روشنی از نزدیک با هم ملاقات می کنند(به خصوص در هنگام مطالعۀ چشم انداز یا زمین سیما). در این مقاله تلاش بر آن است تا ضمن طرح دقیق چارچوب های نظری و روش شناختی رویکرد نوین «انسان شناسی مادی»(تلفیقی نوین از اصول و قواعد نظری و عملی باستان شناسی و انسان شناسی)، نمونه ای نیز در این مورد، از طریق پژوهش نگارنده بر روی «شهربازی ارم تهران» ارائه شود. طرح این موضوع می تواند بستری را برای نزدیکتر شدن انسان شناسان و باستان شناسان ایرانی فراهم ساخته و شکاف موجود را تا حدی تعدیل کند.
کلیدواژگان: انسان شناسی مادی، باستان شناسی، چشم انداز، فرهنگ مادی، شهربازی ارم تهران

برای مطالعه این مقاله در زیر کلیک کنید:

پیوست	اندازه
5373.doc	272.5 KB