یک دیابت چقدر آب می خورد

نگاهی به هزینه های ابتلا به دیابت در گوشه و کنار جهان

مگر می‌توان برای سلامت هم قیمت تعیین کرد؟ واقعا تا به حال فکر کرده‌اید که یک چشم سالم چه قیمتی دارد؟ یک پای راهوار چقدر؟ یک دست سالم که می‌تواند زیبایی بیافریند، چند؟ یک قلب سالم و پر تپش که جایگاه مهر و محبت است، چه؟ کلیه، کبد، معده و... سالم؟ انصافا تا وقتی صفت سالم را از آنها نگیریم، قابل قیمت‌گذاری نیستند؛ یعنی چندان گرانبها و ارزشمندند که نمی‌توان برایشان نرخ تعیین کرد...

«سلامت، نعمت خدادادی است و نمی‌توان ارزش مادی برای آن در نظر گرفت.» یقینا اولین پاسخ به این سوال عجیب، همین پاسخ بدیهی است. همه همین را می‌گویند و درست به همین دلیل، قدرش را نمی‌دانند، چون داشتنش را طبیعی می‌دانند و از دست‌دادن آن را غیرطبیعی! و البته تعجب می‌کنند که چرا باید برای حفظ سلامت، زمان و وقت صرف کرد؛ چه برسد به هزینه.

قیمت سلامت شاید زمانی معلوم شود که آن را به دلیل بیماری یا هر حادثه دیگری از دست بدهید. فقط در این صورت است که سلامت هم ارزش پیدا می‌کند و هم قیمت. نکته‌ مهم این است که در بسیاری از موارد می‌توان از بروز بیماری جلوگیری کرد و این یعنی قیمت داشتن سلامت. دیابت یکی از شایع‌ترین و گران‌ترین بیماری‌های غدد در جهان است که متاسفانه سن ابتلا به آن در ایران ۱۰ تا ۱۵ سال از میانگین سن شایع ابتلا در کشورهای توسعه یافته پایین‌تر است. تخمین ‌زده می‌شود که حدود ۱۰ درصد مردم کشور ما (بیش از ۷ میلیون نفر) به نوعی درگیر دیابت هستند و ۴ میلیون بیمار و۴ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر در معرض ابتلا به این بیماری هستند. در جهان ۳۳۰ میلیون بیمار دیابتی وجود دارد که ۸۰ درصد آنها در کشورهای درحال توسعه زندگی می‌کنند و بر اساس آمار فدراسیون بین‌المللی دیابت تا سال ۲۰۲۵ میلادی، تعداد مبتلایان به ۳۸۰ میلیون نفر خواهدرسید. سهم خاورمیانه و به خصوص کشورهای عربی منطقه از این آمار واقعا چشمگیر است. بنا به گزارش فدارسیون جهانی دیابت، در سال ۲۰۲۵ بیشتر بیماران دیابتی جهان در کشورهای این منطقه و هند خواهند بود. امارات متحده عربی، عربستان، کویت و بحرین به دلیل سبک زندگی‌شان به زودی با یک جهش عظیم در تعداد بیماران دیابتی روبرو خواهند شد. امروزه ده‌ها میلیون آسیایی از دیابت رنج می‌برند به‌طوری که در امارات متحده عربی، شیوع دیابت نوع ۲، دوبرابر شده است. (از ۴درصد به ۸ درصد رسیده است) و در اقتصادهای تازه توسعه یافته آسیا، آهنگ افزایش، مشابه آمار یادشده یا بالاتر است. در بزرگسالان چینی میزان ابتلا ۳ برابر شده و در اندونزی، کره جنوبی و تایلند در ۳۰ سال گذشته از ۳ برابر به ۵ برابر رسیده است. در آسیا افراد عمدتا ۴۵ تا ۶۴ ساله و در اروپا و شمال آمریکا با جمعیت بیشتر که نژاد اروپایی دارند، افراد بالای ۶۵ سال مبتلا می‌شوند.

نتیجه مقایسه اروپایی‌ها و آسیایی‌ها از نظر سن، جنسیت و توده جرم بدن نشان می‌دهد نسبت چربی بدن آسیایی‌ها به ویژه زنان از همتایان اروپایی‌الاصل آنها بیشتر است. به گزارش سازمان بهداشت جهانی، تعداد قابل توجهی از مردم آسیا (در آستانه اضافه وزن) با خطر شدید ابتلا به دیابت نوع۲ روبرو هستند. بر اساس نتایج چند مطالعه، احتمالا آسیایی‌ها فاقد سلول‌های کافی بتا در لوزالمعده هستند یا سلول‌های این عضوشان ضعیف است.

در آمریکا هم حدود ۲۶ میلیون بیمار دیابتی وجود دارد که گفته می‌شود حداقل ۷ میلیون از آنها هنوز برای درمان خود مراجعه نکرده‌اند. به این رقم باید ۵۷ میلیون نفری که در معرض ابتلا به دیابت هستند و قند خونشان کمی بالاتر از حد طبیعی است. هم اضافه کرد. نتیجه تکان‌دهنده تحقیق مرکز بیماری‌های مزمن آمریکای شمالی نشان می‌دهد که ۱ نفر از هر ۳ نفری که بعد از سال ۲۰۰۰ به دنیا آمده‌اند، در طول زندگی‌شان به بیماری دیابت مبتلا خواهندشد. این آمار هنوز حرفی از دیابتی‌های پنهان- یعنی کسانی که به بیماری دیابت مبتلا هستند اما خود از آن خبر ندارند- نمی?زند. اضافه کردن این افراد به آمار می‌تواند دیابت را به شایع‌ترین بیماری جهان بعد از سرماخوردگی تبدیل کند.

سالانه در ایالات متحده مبلغی نزدیک به بودجه یک سال یک کشور جهان سومی، برای بیماران دیابتی هزینه می‌شود. این مبلغ فقط در سال ۲۰۰۷ نزدیک به ۱۷۴ میلیارد دلار بود. دانستن این نکته و تعداد بی‌شمار بیماران دیابتی در سراسر جهان، می‌تواند نشان دهد که هر سال چه ثروت عظیمی برای به‌دست آوردن سلامتی که به دلیل ابتلا به یک بیماری از بین رفته است، هزینه می‌شود.

فقط توجه به این آمار و چند ضرب و تقسیم ساده می‌تواند تا حدودی هزینه‌های سرسام آور دیابت را مشخص کنند.

هزینه درمان دیابت در ایران مانند دیگر کشورها بسیار بالاست و سالانه یک میلیارد و صد میلیون دلار از بودجه کشور را می‌بلعد و بنا بر گزارش‌ها تا ۱۰ سال آینده، هزینه‌های درمانی این بیماران در کشور ۱۰ برابر خواهد شد. نکته‌ قابل توجه دیگر این است که شایع‌ترین عامل معلولیت‌ها در کشور مانند نابینایی، نارسایی و از بین رفتن کلیه، قطع عضو و...، بیماری دیابت است. به گزارش سازمان بهداشت جهانی، با توجه به افزایش ۱۷ درصدی مرگ و میر ناشی از ابتلا به بیماری دیابت نسبت به دهه گذشته، بیشترین میزان ابتلا متعلق به کشورهای با درآمد پایین و متوسط و بیشترین میزان ابتلا به این بیماری هم در کشورهای در حال توسعه از نظر اقتصادی است.

در کشورهای غربی امروزه توجه اصلی بر غربالگری و پیشگیری‌های اولیه و ثانویه و حتی پیشگیری‌های درجه ۳ از این بیماری است. دولت‌ها و سازمان‌های بیمه ترجیح می‌دهند به جای تقبل هزینه‌های سنگین درمان عوارض پیشرفته بیماری، مبلغی را برای تشخیص و کنترل به موقع بیماری پرداخت کنند. بعد از تشخیص هم سیستم درمانی و بیمه‌ای این کشور‌ها بیماران را رها نمی‌کنند. مثلا در کشور آلمان به بیماران دیابتی بعد از تشخیص بیماری‌شان دستگاه گلوکومتر و دستگاه فشار خون رایگان داده می‌شود و بیمار موظف است هر روز در یک زمان معین قند و فشار خون خود را ثبت و در زمان‌های معین برای پیگیری به پزشک مراجعه کند. در غیر این صورت قرارداد بیمه‌اش باطل خواهد شد. در کشور آمریکا هم تقریبا همین گونه است. این‌کار ابتدا ممکن است پرخرج به نظر برسد، اما فقط کاهش چند درصدی در میزان ابتلای بیماران به پای دیابتی یا نیاز آنها به دیالیز با توجه به هزینه بالای این عوارض، می‌تواند بیشتر این هزینه‌های غربالگری را جبران کند.

وحیده بلیغ