اعیاد کلیسای شرق آشوری بعد از قیام مسیح (ع)

فرزانه سجادپور

بعد از رستاخیز مسیح ( ع) از قبر و ظهورش بر یاران و سخن گفتن با ایشان ، او جهان را ترک گفت و به نزد خداوند در آسمان عروج کرد تا در روزی دیگر – آخر الزمان – همراه با موسی (ع) به زمین بازگشته و جهان را پر از عدل و عدالت کند. از دیر باز در کلیسای شرق آشوری همسو با سایر مسیحیان دو جشن بعد از عید قیام برگزار می شوند که یکی معروف به عید معراج و دیگری موسوم به پنطیکاست است. در این نوشته این دو جشن به صورت مختصر معرفی خواهند شد. لازم به ذکر است مطالب زیر برگرفته از پژوهش میدانی و اطلاعات درج شده در کتاب تبارشناسی و وحدت ملی از اسماعیل یوردشاهیان است.

عید معراج

عيدا د كالوسولقا / ?eida de kalousoulqa / سالروز معراج مسيح (ع)  به آسمان است. پس از رستاخيز در روز چهلم، مسيح  زمين را ترك گفت و به نزد پدر خود رفت. اين عيد  به علت داستانی که در ذیل نقل می شود براي آشوري‌ها از اهميت مضاعفي برخوردار است؛ تيمور لنگ در زمان فرمانروايي خود به سختي با مسيحيان خصومت مي‌ورزيد اوبا يورش به مناطق شمال غربي ايران، عراق و تركيه، به كشتار و قتل عام آشوري‌ها پرداخت. در قبال  تجاوز كاري‌هاي  وي  يكي از ملك هاي آشوري (حكمران محلي) به نام ملك شاليتا / malek salita /
 سپاهي فراهم كرد و به مقابله تيمور شتافت. با اوج گرفتن درگيري‌ها  همسر ملك شايلتا ، عده‌اي از دختران كوچك را با لباس سفيد و كاسه‌اي شير برنج در دست روانه  ميدان كرد تا موجب دلگرمي سربازان گردد.  اين عمل موثر واقع شد و پس از زد و خورد فراوان، تيمور مجبور به عقب نشيني شد( اطلاع رسان شماره 6) . از اين رو علاوه بر عيد سولقه مارا شم شيخا  / mara sam sixa / و عيد صعود مسيح (ع) ، جشن سوقله /  souqala/  به معني تزئين و عروس آرايي نيز برگزار مي‌شود.( اطلاع رسان شماره 4).

سابقاً اين عيد در روز پنجشنبه 28 مه برگزار مي‌شد اما امروزه چون پنجشنبه تعطيل نيست و اغلب مردم كارمند ادارات دولتي هستند مراسم در روز جمعه برگزار مي شود. پس از مراسم مذهبي كه شامل دعاهايي  از عهد عتيق و عهد جديد در مورد پيشگويي‌ها پيرامون عروج مسيح (ع)  به آسمان و يا شرح آن است و همچنين تناول نان و شراب خاتمه مي‌يابد. پس از آن مردم در سالن كليسا يا بيرون شهر گرد هم مي‌آيند. در تهران بیشتر این جشن ها در سالن گردهم آیی در کلیسا برگزار مي‌شود. در اين روز دختران كوچك لباس هاي سفيد عروسي به تن مي‌كنند. طبق سنت قديمي برخي از اين دختر بچه‌ها به همراه ساير كودكان، در سالن كليسا گردش مي‌كنند  و مردم به عروس پول يا هديه مي‌دهند. اغلب اين پول توسط بچه‌ها به مسئولان كليسا داده مي شود كه براي فقرا مصرف گردد . البته در روستاهاي آشوري نشين نحوه برگزاري اين جشن با تفضيل بيشتري است.  مردم در باغ ها جشن سولقه را برگزار مي‌كنند. كودكان نيز به همراه عروس خود در داخل روستا مي‌چرخند و هديه جمع مي‌كنند .اغلب مردم هداياي خوراكي به آن ها مي‌دهند.  شادی و پايكوبي نيز جزء ثابت اين عيد است. جز این  يك رسم كهن به نام بيني يا جان گولو م/ jan gouloum/  برگزار مي‌شود كه از طريق يك كوزه حوادث آتي زندگي فرد پيشگويي مي‌شود. غذاي  اين روز معمولاً به ياد دختران  در جنگ با تيمورشير برنج است كه در زبان محلي به آن شيلا د خالوا / sila de xalova / مي‌گويند( اطلاع رسانان شماره 4 ، 9 و 20) .

عيد پنطيكا ست

 پنطيكاست  /pentikast /  يا  عید  حلول روح  القدس تقریبا 10 روز بعد از عروج مسیح ( ع)  و 50 روز بعد از  عيد قيام برگزار مي‌شود . مسيح  پيش از عروج وعده نزول روح القدس در اورشليم را به يارانش داد.  وعده او به زودي تحقق يافت و در حالي كه ياران مسيح (ع ) همه در كنار يكديگر بودند، روح القدس بر آن ها نازل شد و به مدد آن پتروس رسول به سخن در آمد و به السنه مختلف موعظه كرد. اين موعظه‌ها در جمع مردماني كه از نقاط مختلف جهان در اورشليم گردهم آمده بودند، عنوان شد و پس از آن ياران مسيح (ع) براي تبليغ دين او به اقصي نقاط جهان رفتند تا مژده آمدن مسيح (ع) را بيان كنند. اين ماجرا در عهد جديد به صورت مفصل ذكر شده است.

نحوه برگزاري اين عيد تقريباً مشابه ساير اعياد است . خواندن بخش هايي از عهد عتيق وجديد وهمچنين مراسم عشاي رباني بر گزار مي شود اين بخش مربوط به صبح است. بعدازظهر عيد نيز اعضاي كليساها (كليساهاي چهارگانه) دورهم جمع مي شوند و دعاي دسته جمعي آن روز را مي خوانند اين دعا خواني حدوداً يك ساعت طول مي كشد سرودهاي دسته جمعي مرتبط با عيد پنطيكاست خوانده مي شود و سخنراني در مورد اهميت اين روز توسط كشيشان ايرادمي شود . مصرف تنقلات و شیرینی و شادی و سرود خوانی بخشی از این مراسم محسوب می گردد )اطلاع رسان ش : 4).

 

این مطلب بخشی از پژوهشی میدانی و اسنادی است و متن منتشر شده برای جلوگیری از تقلب های احتمالی فاقد  منابع  است. نقل قول و هر گونه  انتشار این مطلب بدون اجازه  کتبی و رسمی موسسه انسان شناسی و فرهنگ ممنوع و قابل پیگرد قانونی است.