کودک شما شپش دارد؟+علائم و درمان

مدتی است موضوع افزایش آلودگی به شپش در اخبار و محافل مطرح است و نگرانی هایی را ایجاد کرده است.یکی از این مکان هایی که افزایش آلودگی به شپش در آن نگرانی ایجاد کرده ، مدارس است و این در حالی است که رئیس اداره سلامت دانش آموزان وزارت بهداشت توضیحاتی درباره وضعیت شپش سر در مدارس ارائه کرد.دکتر یمانی، می گوید:باید توجه کنیم که شپش سر در تمام کشورها وجود دارد، اما این بیماری در فصول خاصی از سال به دلیل شرایط خاص زندگی و فرم پوششی که وجود دارد، افزایش می‌یابد و دوباره بعد از مدتی میزان آن پایین می‌آید.وی افزود:مرکز مدیریت بیماری‌های وزارت بهداشت برنامه‌ای دارد؛ به این صورت که مراکز بهداشتی و درمانی ما آمادگی دارند تا به هر فردی که به شپش مبتلا می‌شود شامپو و لوسیون رایگان داده شود و آموزش‌های لازم را نیز به آنها ارائه دهند.
یمانی همچنین گفت:کودکان ما در مراکز جمعی مانند مدرسه یا افراد دیگری که در مراکز جمعی در کنار هم هستند، باید بهداشت را رعایت کنند؛ چرا که اگر یک نفر بهداشت فردی را رعایت نکرد و به شپش سر مبتلا شد، دیگران نیز به آن مبتلا می‌شوند.بنابراین رعایت بهداشت باید همه‌گیر باشد و همه محافظت کنند چرا که این بیماری به راحتی منتقل می‌شود.

شپش و علائم شپش سر
پدیکلوز که در زبان عامیانه رشک یا شپش نامیده می شود یک انگل خارجی است که از خون انسان تغذیه می کند.
بزاق شپش حاوی مواد ضدانعقادی است که از لخته شدن خون جلوگیری کرده و خارش شدیدی را موجب می شود.در واقع شپش نمی پرد و نمی جهد بلکه حرکت سریع دارد.شپش ماده تا 30 روز زندگی می کند و رنگ آن خاکستری است و بین هفت تا 10 تخم در روز می گذارد.
در نزدیکی کف سر تخمهای شپش ماده کوچک بوده و به ساقه مو چسبندگی پیدا می کند.تخمها حدود هشت روز بعد به حشره تبدیل می شوند.
شپش محدود به جامعه یا طبقه خاصی نیست و تمامی طبقات را مبتلا می کند.
شاید عده ای بر این باور باشند که این مشکل با توجه به انواع مختلف شامپوها و بالارفتن سطح بهداشت منسوخ شده اما هم اکنون شپش گستردگی جهانی دارد و در بسیاری از کشورها مانند انگلیس، کانادا، برزیل، فرانسه و هند نیز شایع است.
مدیر گروه پیشگیری و مبارزه با بیماریهای دانشگاه علوم پزشکی مشهد ؛ خارش، بی قراری کودکان، عفونت ثانویه، بدبویی و به هم ریختگی موها را از جمله علائم شپش سر عنوان و بیان کرد:بیشتر مبتلایان ممکن است علامت خاصی نداشته باشند.
وضعیت شپش سر در مدارس شمال شهر تهران
یمانی در پاسخ به برخی شایعات مبنی بر همه‌گیری شپش سر در مدارس شمال شهر تهران گفت:تا کنون این طور نبوده که فکر کنیم مدارس شمال شهر با شپش سر مواجه نبوده‌اند، بلکه این بیماری در این مدارس نیز وجود داشته است.
وی ادامه داد:‌اگر در مدارس بیش از سه نفر به شپش سر مبتلا شوند، مدرسه به مرکز بهداشتی و درمانی خبر می‌دهد و آنها به آنجا رفته و اقدامات و آموزش‌های لازم را ارائه می‌دهند.یمانی تاکید کرد:‌در این زمینه خانواده‌ها نیز ممکن است در معرض ابتلا به شپش سر قرار گیرند.بنابراین باید به خانواده‌ها نیز آموزش‌های لازم را ارائه داد.زمانی که در یک مدرسه این اتفاق می‌افتد همه نگران می‌شوند، اما باید گفت شپش سر روالی است که هر ساله وجود داشته است و ما آموزش‌های لازم را از طریق مراقبین بهداشت در مدارس ارائه می‌دهیم.
هیچ گزارشی از ابتدای سال تحصیلی تاکنون نداشته‌ایم
از طرفی اسفندیار چهاربند مدیر کل آموزش و پرورش شهر تهران در پاسخ به این پرسش که «وضعیت بهداشت و سلامت و همچنین کنترل شپش سر در مدارس تهران چگونه است؟»، می گوید: مراقبان سلامت مدارس بر اساس یک دستورالعمل در طول سال به صورت مستمر، این پدیده را در بین دانش‌آموزان دختر دوره ابتدایی نظارت و کنترل می‌کنند.اگر مواردی مشاهده شود هم به اولیا دانش‌آموزان اطلاع رسانی خواهد شد و هم شرایط ویژه در مدرسه اعلام می‌شود تا به سرعت با موارد مشاهده شده برخورد شود.چهاربند در واکنش به این موضوع که «آیا از شروع سال تحصیلی تاکنون مواردی از ابتدا به شپش سر در دانش‌آموزان گزارش شده است؟»، خاطرنشان کرد:خیر، هیچ گزارشی از ابتدای سال تحصیلی تاکنون نداشته‌ایم.
مدیر کل آموزش و پرورش شهر تهران تصریح کرد:معمولاً این اتفاق در زمان سفرهای نوروزی رخ می‌دهد و دانش‌آموزان به اماکن مختلف می‌روند و پس از بازگشت متأسفانه ممکن است به این حشره آلوده شده باشند که دستورالعمل ویژه‌ای داریم تا پس از سفرهای نوروزی، این موضوع با دقت و مراقبت پیگیری شود.
کمبود مراقبین بهداشت در مدارس
اما یمانی رئیس اداره سلامت دانش آموزان وزارت بهداشت  ضمن ابراز تاسف از کمبود مراقبین بهداشت در مدارس  می گوید:در حال حاضر 120 هزار مدرسه داریم، اما این در حالی است که تنها 3000 مراقب بهداشت وجود دارد و این میزان کافی نیست.یمانی در عین حال گفت:البته در حال حاضر آمادگی داریم تا مدرسه‌هایی را که مربی بهداشت ندارند بتوانند یکی از معلمین خود را به مراکز بهداشتی و درمانی معرفی کرده و این معلم در آنجا آموزش‌های لازم را دریافت کند و آنها را در مدرسه ارائه دهد.
گزارش سالانه 12 هزار مورد آلودگی به شپش سر
از سوی دیگر دکتر محمد جعفر صادقی مدیر گروه پیشگیری و مبارزه با بیماریهای دانشگاه علوم پزشکی مشهد می گوید:سالانه حدود 12 هزار مورد آلودگی به شپش سر در مناطق زیر پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد گزارش می شود و دختران دانش آموز 90 درصد از مبتلایان به شپش سر یا `پدیکلوز` را در مناطق زیر پوشش این دانشگاه در خراسان رضوی را تشکیل می دهند.نیمی از آلودگیهای دانش آموزان مدارس به شپش سر در سطح استان خراسان رضوی مربوط به رده سنی شش تا 10 سال است.
داروهای مورد نیاز درمان شپش سر
دکتر صادقی ادامه داد:داروهای مورد نیاز درمان شپش سر شامل شامپوی پریمترین، شامپو لیندان و لوسیون دایمتیکون بطور رایگان در اختیار افراد آلوده قرار می گیرد.وی رعایت بهداشت فردی، حمام کردن،شانه کردن روزانه موی سر، تمیز کردن همه روزه وسایل شخصی مثل برس و شانه، معاینه مکرر موها توسط خانواده و در صورت موارد مشکوک مراجعه به مرکز بهداشتی درمانی و عدم استفاده از وسایل شخصی دیگران مثل برس را از موارد پیشگیری از شپش عنوان کرد.
میزان آلودگی به شپش سر، در مهد کودک‌ها و مدارس دخترانه  
تیمی پژوهشی نشان دادند احتمال شیوع بیماری شپش در میان سیاه پوستان این کشور که طبقه فقیر را تشکیل می‌دهند بسیار کمتر از سفیدپوستان است.
او در ادامه با اشاره به اینکه شپش سر همیشه در مدارس به چشم می‌خورد تصریح می‌کند:آمار جهانی نشان می‌دهد از هر سه مهد کودک، در یک مهدکودک امکان شیوع اپیدمی شپش وجود خواهد داشت.از آنجایی که موها عامل انتقال و سرایت شپش‌ها هستند این بیماری بیشتر در میان کودکان دیده می‌شود.
همچنین میزان آلودگی به شپش سر، در مهد کودک‌ها و مدارس دخترانه بسیار زیاد بوده است، بنابراین بهتر است کنترل و مراقبت در این مراکز و در فصول مدرسه بیشتر باشد.
راه‌های انتقال این بیماری
این متخصص درخصوص راه‌های انتقال این بیماری عنوان می‌کند:تماس مستقیم افرادی که موی سر آنها به شپش سر آلوده است با افراد سالم می‌تواند مهمترین راه انتقال این بیماری محسوب شود.استفاده از وسایل شخصی فرد مبتلا به شپش مانند برس، ‌روسری‌، ‌حوله و وسایلی از این دست هم می‌تواند عامل انتقال بیماری باشد.
 شیوه‌های پیشگیری از انتقال
دکتر مژدهی آذر درباره شیوه‌های پیشگیری از انتقال بیماری می‌گوید:پوشاندن موهای دختران و جلوگیری از باز بودن و در تماس بودن با موی کودکان دیگر می‌تواند در کاهش انتقال بسیار مهم باشد.
شپش در محله بی حمام
اما در جنوب پایتخت هم این شپش ها به نحو خاصی حضور دارند و قابل تامل است.نزدیك به 3 سال است كه جمعیت امداد دانشجویی مردمی امام علی(ع) در ابتدای خیابان جهانیان، در خانه‌ای محقر و كوچك دست به كار شده تا با آموزش كودكان این محل تا حد ممكن آنان را از آسیب‌های اجتماعی دور نگه دارد و شاید مرهمی باشد برای دردهای بی‌پایانشان.«زهره شریفی» یكی از معلم‌های این مدرسه است و از نزدیك با مشكلات ساكنان آشناست.می‌گوید: «‌متأسفانه ابتلا به شپش و بیماری‌های پوستی در میان كودكان رایج است. اما پیگیری‌های ما از طریق وزارت بهداشت بی‌نتیجه بوده.با تعطیلی حمام این محله مشكلات بهداشتی بیشتر شده است. مدتی قبل با همكاری مركز خدمات اجتماعی و رفاهی شهرداری منطقه، مینی‌بوسی برای بردن ساكنانی كه حمام ندارند به یك حمام عمومی در محله‌ای دیگر فراهم شد اما به دلایلی این كار بعد از چند هفته متوقف شد. برخی بیماری‌های پوستی كه ساكنان به آن مبتلا می‌شوند مسری است. یكبار هم یكی از معلم‌های این مدرسه كه با كودكان سروكار دارد از آنها شپش گرفته بود.» تنها راهكاری كه وی برای رفع این مشكل ارائه می‌دهد راه‌اندازی دوباره حمام عمومی محله یا ساخت حمامی دیگر در این محدوده است تا بیماری‌های پوستی و مشكلات بهداشتی ساكنان ریشه‌كن شود.
شپش ترس ندارد ؛ درمان دارد
دکتر همایون مژدهی آذر متخصص بیماری‌های پوست و مو در معرفی شپش می گوید:شپش حشره ای حدود 2 تا 3 میلیمتری است و به رنگ سفید خاکستری دیده می‌شود.شپش‌های سر بال ندارند و معمولاً در میان موها زندگی کرده از خون انسان تغذیه می‌کنند.هرچند این بیماری به محل خاصی اختصاص ندارد اما مدارس و مهدهای کودک همیشه جزء مهم‌ترین مکان‌های تکثیر این بیماری محسوب می‌شوند.شپش سر یک بیماری بی‌خطر اما بشدت مسری است که در سنین کم و در میان کودکان بیشتر به چشم می‌خورد.اما همه افرادی که سرشان مو دارد می‌توانند در معرض ابتلا به این بیماری باشند، چراکه شپش درمیان موها لانه کرده و از خون سر تغذیه می‌کند.این معضل می‌تواند برای افراد مبتلا مشکلات روانی درپی داشته باشد.
این متخصص بیماری‌های پوست و مو با تأکید بر اینکه شپش سر به سطح اجتماعی و بهداشت ارتباطی ندارد می‌افزاید:تصور غالب در میان مردم این است که این بیماری در قشر ضعیف و افرادی که بهداشت را رعایت نمی‌کنند دیده می‌شود در حالی که تحقیقات خلاف این موضوع را به اثبات رسانده است.
شانه‌ای که شپش‌ها را از بین می‌برد
اما در سایر کشورها هم برای این موضوع تلاش می شود و در این راستا محققان موسسه مهندسی سطح و غشای نازک فرانهوفر آلمان یک شانه طراحی کرده‌اند که شپش را به وسیله پلاسمای سرد از بین می‌برد.
به طور معمول یک شامپو یا لوسیون حاوی مواد سمی، اولین درمان‌هایی هستند که برای پوست سر بیمار تجویز می‌شوند و پس از آن با کشیدن یک شانه مخصوص به موها، شپش‌ها از بین می‌روند. این شامپوها نمی‌توانند تخم شپش را از بین ببرند، بنابراین درمان نیاز به تکرار دارد. به این ترتیب مواد شیمیایی تند و زننده می‌توانند سبب ایجاد ناراحتی برای کودکان یا بزرگسالان شوند.
شانه مذکور که در حال حاضر در برخی از کلینیک‌های اطفال در آلمان بکار گرفته شده است، از دندانه‌های رسانا برخوردار بوده که به عنوان الکترود‌ عمل می‌کنند. هنگامی که پالس‌های الکتریکی به دندانه‌های شانه ارسال می‌شود، فاصله هوایی بین آنها یونیزه شده و شروع به تولید پلاسما می‌کند. هم شپش و هم تخم آن که به رشک معروف هستند، با قرار گرفتن در معرض پلاسما از بین می‌روند.
از آنجا که این پالس‌ها بسیار کوتاه هستند، دمای پلاسما از دمای اتاق بیشتر نیست بنابراین، خطر سوختگی یا داغ شدن برای بیمار وجود ندارد.
تنها یک بار درمان می‌تواند نیمی از شپش‌ها را بلافاصله از بین ببرد و نیمه دیگر این شپش‌ها بدون نیاز به مواد شیمیایی و یا درمان دیگر، در همان روز از بین می‌روند. علاوه بر این، با تغییر فاصله بین دندانه‌های شانه، می‌توان از آن در حیوانات خانگی نیز استفاده کرد.
این محصول قرار است به زودی در بسته‌بندی‌های کوچک در بازار عرضه شود.
نی‌نی‌بان جدیدترین و بهترین مطالب خود را در تلگرام و از طریق سه کانال «راهنمای بارداری»، «کودک‌یاری» و «سلامت جنسی» در اختیار شما قرار می‌دهد.