یک دنیا پناهجو : چالش های نو

آنتونیو گترس ترجمه ی شهباز نخعی

جابجایی و تبعید اجباری  که درپی اختناق، جنگ و فاجعه های طبیعی پیش می آیند،  برتاریخ بشرنقش بسته اند.  کوچ اجباری مردمان شکل دهنده توسعه مذاهب بزرگ است و بخشی از میراث مشترک مارا تشکیل می دهد.  این امر یکی از روشن ترین و عمیق ترین عوارض درگیری ها و سرکوب است.

این جابجائی های جمعیتی، با ابعاد قابل ملاحظه ، هیچ نشانه ای از کند شدن نشان نمی دهند.  به این ترتیب جنگ ها و تجاوزبه حقوق انسانی درسال ۲۰۱۱ نزدیک به ۸۰۰ هزارتن را به درخواست پناهندگی واداشته اند.  درسال جاری، تنها نبردها در شمال مالی بیش از ۲۰۰ هزارمرد، زن و کودک را ناگزیربه ترک خانه شان کرده اند.  بحران درسوریه بیش از ۶۵ هزارنفر را به جستجوی پناه درخارج از وطن شان درکشورهای منطقه واداشته است.

درحالی که دوکشمکش تازه خودنمایی می کنند، درگیری های پیشین دوام می یابند و پیچیده تر می شوند.  افغانستان، سومالی و شرق جمهوری دموکراتیک کنگو فقط چند نمونه اند.  میلیون ها نفر خودرا دردام گردباد فزاینده خشونت، محرومیت و کوچ درداخل کشورشان می بینند درحالی که، آنهایی که موفق می شوند به خارج بگریزند ودرخواست پناهندگی کنند، خورا زندانی تبعیدی درازمدت می یابند.

به عنوان مثال، درپاکستان، درکنیا و درشرق سودان دهها هزار کودک افغان، سومالیایی و اریتره ای بسرمی برند که پدربزرگ  شان آخرین فرد خانواده است که کشورخودرا دیده.  تاهمین یک دهه پیش، هرسال بطور متوسط یک میلیون نفر باکمک کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل به کشورخود بازمی گشتند.  این شمار اکنون به دلیل پدیده ناامنی مستمروفقدان اسباب معیشت که مانع بازگشت می شوند، ۸۰ درصد کاهش یافته است.  راهکارهای جایگزین بازگشت نیزغالبا بیهوده می نمایند.  درواقع، کشورهای توسعه یافته، رودررو با چالش های اقتصادی و اجتماعی خویش، از ارائه چشم انداز حق اقامت دائم و امکان بازسازی زندگی به پناهندگان اکراه نشان می دهند.  برغم شمار رشد یابنده ای از کشورهای صنعتی که پناهجویان را به یمن برنامه استقرارمجدد می پذیرند، شمارجاهای موجود درهرسال پاسخگوی بیش از یک درصد از نیازجهانی نیست.

اگرچه اختناق و درگیری های مسلحانه عامل اصلی کوچ های اجباری مردم هستند، عوامل دیگری هم دراین امرموثرند و می توانند برروند برنامه ها تاثیربگذارند.  عوامل آغازگر و نحوه های جابجایی تاحدی پیچیده شده اند که رویدادهای مربوط به فقط یک کشور می توانند موجب عدم ثبات درورای مرزهای آن و مناطق دیگرشوند.

به عنوان نمونه، دردوران «بهارعرب»، یک عمل تجریدی مقاومت درتونس موجب برانگیختگی عدم اعتماد به حکومت گران درتمام منطقه شد.  همچنین، مهاجرانی که ازبیم ناآرامی های لیبی به مالی گریختند، خود را درکشوری فاقد اشتغال ودچاربی ثباتی منابع – به استثنای دسترسی آسان به سلاح – یافتند که درآن فقربراحتی تبدیل به درگیری و بی ثباتی سیاسی می شود.

بیش از پیش فاجعه های طبیعی، کویرگستری، رشدجمعیت، گسترش سریع شهرها، عدم امنیت غذایی، کمبود آب و خشونت های وابسته به جنایت های سازمان یافته محرک و مسبب جابجایی های مردمان می شوند.  تغییراقلیمی از سوی دیگر بویژه عوامل دیگررا تشدید می کند.  فزون براین، این امرمرز نمی شناسد.  افزایش عوامل مربوط به دسترسی به منابع اساسی انگیزه ای برای درگیری های سیاسی می شوند.  نفع مشترک همه ماست که برای این چالش ها راهبردهایی بکارگیریم که حاوی پیشگیری وکاهش تنش هایی باشند که موجب جابجایی مردمان می شوند وهمچنین مکانیزم های بهتری برای حل آنها ارائه دهند.

بیشترافرادی که جابجامی شوند درداخل کشورخود باقی می مانند که کمک دولت هایشان، عمدتا به دلیل وجود نقص درساختارهای متعارف ملی حمایت، می توانند محدود باشند.  زمانی که آنان از یک مرز می گذرند، همواره نمی توانند ازکمک های موردتوافق برای پناهجویان برخوردار شوند.  بنابراین نیازبه تلاش های بیشتری برای حمایت  از دولت ها درپیشگیری از جابجایی اجباری مردم هست.  همچنین درکاربرد تدابیرحمایتی و [یافتن] راه حل های مناسب برای افراد مربوطه نیز این امر صادق است.

بااین همه، من خوشحالم که شماری از کشورها، بویژه کشورهای درحال توسعه، به بازنگهداشتن مرزهای خود بروی پناهجویان ادامه می دهند.  بیش از ۸۰ درصد این پناهجویان درکشورهای منطقه خود، غالبا کشورهایی که برای پاسخگویی به نیازهای شهروندان خود مبارزه می کنند، پذیرفته می شوند.  ماباید امکاناتی دراختیار این کشورها بگذاریم که بتوانند ازپس این مسئولیت،که  شامل جستجوی راه حل جمعی می شود، برآیند.  این امرمی بایست بخشی از سرمایه گذاری درتوسعه پایداردرمیان مناطق درگیرباشد.

من همچنین نسبت به کارهای فوق العاده سخاوتمندانه مردمانی که مستقیما با ورود این پناهجویان درگیرند بسیارحساس هستم.  درمنطقه نیمبا درلیبریا، من شاهد تقسیم بذربرنج های روستاییان، که برای کشت خودشان بود، درمیان پناهجویان ساحل عاج برای مصرف فوری غذایی شان بودم.  این فداکاری ها اگرچه بسیارقابل ملاحظه اند، اما  باید ازراه پشتیبانی های سریع و هدفمند کاری کرد که نیازی به آنها نباشد.

یافتن راه حل ها برای پناهجویان طبعا درگرو برخورد باعلل عمیق درگیری ها است.  زمانی که امنیت برقرارمی شود ومردم آزادانه بازمی گردند، تضمین دسترسی به ابزار معیشت، خدمات و برخورداری از حقوق [انسانی] الزامی است.  دراین مرحله، کمک به توسعه، چه مالی و چه فنی، نقشی بسیارمهم ایفا می کند.  ولی از این کمک به حدکافی برای دستیابی به هدف ها استفاده نمی شود. به عنوان مثال، کمیساریای عالی پناهندگان برای بهبود امکانات معیشتی و بازسازی مناطق تخریب شده با جامعه های پناهنده پذیر درشرق سودان و نپال کارمی کند.  این نمایشی ملموس از همبستگی بین المللی است که در همبستگی اجتماعی مشارکت دارد.

دریک فضای اقتصاد جهانی دشوار، این وسوسه وجود دارد که فقط نگران منافع آنی خویش باشیم و ارزش های مشترکمان را ازنظردوربداریم.   وضعیت اسف بار و رنج و همچنین «پایداری» فوق العاده پناهندگان باید محرک خلاقیت جمعی ما باشد و احساس مسئولیت را درما برانگیزد.

مامی بایست شیوه هایی نوآورانه و پایدار برای عرضه حمایت خود به کسانی که جابجا می شوند و میزبانان آنها بیابیم.  این نه فقط نتیجه عقل سلیم بلکه بویژه بیانگر انسانیت مشترک ما است.

 این مقاله در چارچوب همکاری انسان شناسی و فرهنگ و سایت دوستان لوموند دیپلماتیک منتشر می شود و در فرانسه در ژوئن 2012 به انتشار رسیده است. 

 

پرونده ی «لوموند دیپلماتیک» در انسن شسا و فرهنگ 
http://anthropology.ir/node/15007