مالی: هجوم مذهبیون در سیاست

فیلیپ له مری ترجمه حوا بختیاری

چهار سالن که هر کدام  گوشه ای برای وضو گرفتن و محلی برای صرف غذا دارند،همینطور فضایی برای نمایش فیلم؛ ده ها مبل راحتی و مجلل میزهای کوچک شیشه ای، فرش ها ، پرده ها و پارچه های دیواری، طلا کاری ها، لوستر های کریستال، دستگاه های تهویه مطبوع ... این تصویری از آپارتمان های خصوصی امام عثمان مدنی حیدرا، در محله بانکنی، در حومه ی باماکو است.  مسجد سه طبقه ای که به نام اوست می تواند پذیرای هزاران مومن باشد و بخشی از یک مجتمع اجتماعی را تشکیل می دهد که دارای یک مدرسه (با ۲۰۰۰ شاگرد که نیمی ار آن ها شهریه نمی پردازند )، یک بیمارستان ( که اولویت کاری آن ارائه خدمات به تهیدستان و مستمندان می باشد)، یک گاراژ و آپارتمان های مسکونی است .

«بانی» اطمینان می دهد که ثروتش را مدیون سخاوتمندی و بخشندگی پانصد و ده هزار عضو انجمش ، انصار الدین ( یاری کنندگان و مدافعین دین) است که هرکدام  حق عضویتی برابر با  هزار فرانک (سه .اف.آ ) در ماه یعنی (یک اورو ونیم) برای اشخاصی که توان مالی کمتری دارند ، می پردازند . امام از این که باید نام سازمانش را که بیش از بیست سال پیش تاسیس کرده با یکی از جنبش های طوارق مسلح در شمال مالی که سال ۲۰۱۱ بنا شده ، شریک شود خشمگین و عصبانی است . در سالن مجللی که او ما را می پذیرد، به اعتراف به گناهان گوش می دهد، حکمیت و داوری می کند، مومنینی را  که طالب دعا و تبرکی هستند را می پذیرد. آنها  می توانند عکسی نیز به یادگار با امام بگیرند! اما او در عین حال  به حامیان ثروتمند غرب افریقا یا افریقایی های خارج از کشور مستقردر اروپا نیز افتخار ملاقات می دهد ، و البته تمام شهروندان  باماکو.

این شخصیت مذهبی در مالی طرفداران زیادی پیدا کرده وبه دلیل شهرتش، استادیوم های بیش از پنجاه هزار نفری را پر می کند. او با فرانسه ای نه چندان مسلط می گوید:« محبوبیت من، حقیقتی است که ازپروردگار نشات گرفته»، او خود را « تزکیه و تطهیر کننده ی مذهب »  و هم چنین «مدافع کشور در برابر ظالمانی که به آن حمله کرده اند» می داند. او اطمینان داده که «هرگز » ، یک رهبر معنوی و روحانی نباید به یک شخصیت سیاسی مبدل شود. اما طلبه سابق مدارس قرآنی شهر سه گو(Segou  )، که از بیست سال پیش موعظه می کند، به ریاست کمیته هماهنگی مذهبیون که ۲۵ نوامبرگذشته در باماکو تاسیس شده، برگزیده شده است . او مفتخر است که وزرای سابق یا ارتشیان زندانی را آزاد کرده ، در حل و فصل اختلافات میان کلاه سبز ها و قرمز ها ، نقش داشته است....

آقای تیه بیله دراله(Tiebile Drale)، یکی از نایب رئیسان ائتلاف برای مالی، که سازمان ها و احزابی را گرد آورده که در جستجوی راه حلی برای بحران مالی هستند ، می گوید:« خوشبختانه او فردی میانه رو و متعادل است ،بیشتر نظرات لائیک داشته و آشکارا مخالف موازین شرعی است . اویکی ازسنگر های مقاوم  بر علیه انحراف به سمت قشری گری است» . اما نقش و وزن فزاینده ی مذهبیون با هر گرایشی، سیاست مداران را دچار سرگیجه می کند   آقای احمد کولیبالی (Ahmad Coulibaly)، کارمند  بخش حمل و نقل، معتقد است که : « آن ها با خود اندیشیده اند که نوبتشان فرا رسیده . آنها سعی می کنند از "بهار عربی" تقلید کنند. البته آن ها قابلیت اخوان المسلمین مصری را ندارند، اما دولت مالی خیلی ضعیف شده و قدرت از آن کسانی خواهد بود که در خیابان ها بلند تر فریاد بزنند» .

شورای عالی اسلامی، دیگر نهاد اسلامی غیر رسمی است که خود را به جامعه مالی تحمیل کرده :از سال  ۲۰۱۱  و بعد از تدارک تظاهرات و راه پیمایی های مردمی ، این سازمان موفق شد قانون خانواده را توسط مجلس ملی تغییر داده وبه عنوان مثال حداقل سن قانونی ازدواج برای دختران را از هجده سال به شانزده تنزل دهد. رئیس این نهاد آقای o محمود دیکو(Mahmoud Dick)، مشاور پشت پرده خود ، آقای محمدو دیاموتانی( Mamadou Diamoutani)، را به ریاست کمیسیون انتخاباتی، برگزیده و همزمان توانسته تاسیس وزارت خانه آئین و مذهب را تحمیل کند . هر چند وی مانند سایرین ، تخریب مقبره ها توسط سلفی ها در تومبوکتو را محکوم کرده، اما مظنون به حمایت خیر خواهانه و یا لااقل ایدئولوژیک  از برخی از گروه های مسلح در شمال مالی می باشد .او به وهابیت موفقی که تحت نفوذ سعودی ها و قطری هاست تمایل دارد . این جریان که با  اسلام مارا بوتیک که مشخصه غرب افریقا ست قطع رابطه کرده ، از این پس این یک پنجم مراکز عبادتی کشور را تغذیه می کند. مذهبیون هم چون نظامیان در رویای بدست گرفتن قدرت در مالی اند .

آقای فیلیپ له مری، روزنامه نگار، فرستاده ویژه لوموند دیپلماتیک

این مقاله در چارچوب همکاری انسان شناسی و فرهنگ و سایت دوستان لوموند دیپلماتیک منتشر می شود ودر فرانسه در ژانویه 2013 به انتشار رسیده است.

 

پرونده ی «لوموند دیپلماتیک» در انسان شناسی و فرهنگ
http://anthropology.ir/node/15007