تفسیر آزمایش تیروئید؛ تیروئیدم کم کار است پا پرکار؟

آزمایش تیروئید چیست؟

تست‌های عملکرد یا همان آزمایش تیروئید شامل مجموعه‌ای از آزمایش‌های خون بوده که برای سنجش عملکرد غده تیروئید مورد استفاده قرار می‌گیرند. این آزمایش معمولا شامل موارد زیر می‌باشند: T3، T3RU، T4 و TSH
تیروئید غده کوچکی است که در قسمت پایین و جلوی نای قرار دارد. این غده به تنظیم بسیاری از فرآیند‌های بدن مانند متابولیسم، تولید انرژی و حالت‌های روحی کمک می‌کند.
تیروئید دو هورمون اصلی را تولید می‌کند: تیروکسین (T۴) و تریدوتیرونین (T۳). اگر غده تیروئید این هورمون‌ها را به میزان لازم تولید نکند، ممکن است علائمی مانند افزایش وزن، کمبود انرژی و افسردگی را تجربه کنید. به این حالت کم کاری غده تیروئید گفته می‌شود. برای مطالعه کامل در خصوص تیروئید کم کار مطلب زیر را مطالعه نمائید

---

بیشتر بخوانید: علائم کم کاری تیروئید چیست و چگونه درمان می‌شود؟

---

اگر غده تیروئید، بیش از اندازه هورمون‌های گفته شده را تولید کند، ممکن است علائمی مانند کاهش وزن، اضطراب بالا، لرزش و رعشه را تجربه کنید. به این حالت پر کاری غده تیروئید گفته می‌شود.  برای مطالعه بیشتر دخصوص پرکاری تیروئید مطلب زیر را مطالعه نمائید.

---

بیشتر بخوانید: علائم پرکاری تیروئید چیست و چگونه درمان می‌شود؟

---

به طور معمول، اگر پزشک به میزان ترشح هورمون تیروئید مشکوک شود، آزمایش‌هایی مانند T۴ یا هورمون محرکه تیروئید (TSH) را تجویز خواهد کرد. اگر نتایج این آزمایش‌ها غیرطبیعی باشد، پزشک آزمایش‌های بیشتری برای پیدا کردن علت تجویز می‌کند.

 

آزمایش خون

قبل از انجام آزمایش‌ها از جمله آزمایش تیروئید، اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید یا اگر حامله هستید، به پزشک خود اطلاع دهید. زیرا این عوامل می‌توانند بر روی نتایج آزمایش تاثیر بگذارند.
آزمایش خون که به عنوان سوراخ کردن رگ نیز شناخته می‌شود، در آزمایشگاه و یا مطب دکتر صورت می‌گیرد. برای این آزمایش از شما خواسته می‌شود که بر روی یک صندلی نشسته یا بر روی تخت دراز بکشید. سپس پرستار نوار لاستیک مانندی را در بالای بازوی شما می‌بندد. این کار کمک می‌کند تا خون در رگ‌ها جمع شود. زمانی که پرستار، رگ مناسب را پیدا کرد، سوزن را وارد رگ می‌کند. در پایان، خون جمع شده را درون یک لوله آزمایش ریخته و برای آنالیز به آزمایشگاه می‌فرستند.

عوارض جانبی و دوره نقاهت

ممکن است پس از انجام آزمایش خون، در طی روز‌های آتی در محل سوزن کمی کبودی یا درد را احساس کنید. برای رفع این حالت می‌توانید کمی یخ بر روی محل سوزن گذاشته یا مسکن مصرف کنید. اگر درد زیادی داشتید، یا اگر محل سوزن، قرمز و متورم شد، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید. این علائم می‌توانند نشان دهنده عفونت باشند.

تفسیر آزمایش تیروئید

حال که بطور خلاصه با فرایند انجام آزمایش آشنا شدید شما را با نحوه خواندن جواب آزمایش تیروئید آشنا خواهیم نمود. آزمایشگاه‌ها معمولا برای ارائه نتایج آزمایش از بازه‌های مرجعی استفاده می‌کنند که قرار گرفتن نتیجه تست شما در آن بازه می‌تواند نشانه‌ی نرمال بودن وضعیت شما باشد؛ ولی در صورتی که نتیجه آزمایش شما خارج از این بازه باشد، باید تحت درمان قرار بگیرید. با این توصیفات، بازه‌ی نتایج آزمایش تیروئید طبق متد CLIA مشابه جدول زیر می‌باشد.

نتایج مرجع (Reference)	واحد اندازه گیری (Unit)	نتیجه (Result)	Test
Adult: 4.5-12.6	µg/dl	نتیجه ثبت شده در برگه آزمایش	T4
Neonate: 9-18
Children<5: 7-15
Children>5: 6-13
Adult (20-50yrs): 70-204	ng/dl	نتیجه ثبت شده در برگه آزمایش	T3
Adult (50-90yrs): 40-182
Pregnancy: 116-247
Newborn: 75-260
Children: 85-250
Adult: 0.3-5	mIu/L	نتیجه ثبت شده در برگه آزمایش	TSH
Newborn: 3-18
Children: 1-10

اصطلاحات بکار رفته در این جدول به شرح زیر می‌باشد:

Adult: بزرگسالان
Neonate: نوزادان
Children<5: کودکان زیر پنج سال
Children>5: کودکان بالای پنج سال
Adult (20-50yrs): بزرگسالان بین 20 تا 50 سال
Adult (50-90yrs): بزرگسالان بین 50 تا 90 سال
Newborn: نوزاد تازه متولد شده
Pregnancy: دوران بارداری

به عنوان مثال اگر نتیجه TSH در آزمایش شما برابر با 7 بوده و شما در رده سنی بزرگسالان قرار داشته باشید این نتیجه بیانگر کم کاری تیروئید در شما می‌باشد که باید تحت درمان قرار بگیرید.

نتایج T۴ و TSH

این دو تست از تست‌های رایج برای تشخیص عملکرد تیروئید بوده و معمولا با هم تجویز می‌شوند.

تست تیروکسین (T۴): میزان بالای این تست نشان دهنده پرکاری تیروئید بوده و علائم آن شامل اضطراب، کاهش وزن، لرزش و اسهال می‌باشد. بیشتر هورمون تیروکسین در بدن متصل به پروتئین بوده، اما بخش کوچکی از آن متصل نبوده و به آن T۴ آزاد گفته می‌شود که بدن از این قسمت استفاده می‌کند. گاهی اوقات میزان سطح T۴ آزاد را همراه با تست T۴ بررسی می‌کنند.

آزمایش TSH: این آزمایش میزان هورمون محرکه تیروئید در خون را اندازه‌گیری می‌کند. میزان طبیعی این هورمون بین 0.4 و 4.0 میلی واحد در هر لیتر از خون (mIU / L) می‌باشد.
اگر نشانه‌های کم کاری غده تیروئید را دارید (این علائم شامل ضعف و خستگی، خواب ‌آلودگی، پوست خشک و خشن، تحمل کم در مقابل سرما، کاهش تعریق، زبان بزرگ، ورم صورت، فراموشکاری و... می‌باشند.) و میزان TSH شما بیش از 2.0 mIU/L می‌باشد، در خطر ابتلا به کم کاری تیروئید می‌باشید. علائم آن شامل افزایش وزن، خستگی، افسردگی و شکنندگی مو‌ها و ناخن‌ها می‌باشد. در این حالت بهتر است که هر سال آزمایش‌های تیروئید را انجام داده و احتمالا پزشک برای کاهش علائم دارو‌هایی نظیر لووتیروکسین را تجویز خواهد کرد.

معمولا این دو آزمایش را بر روی نوزادان تازه به دنیا آمده انجام می‌دهند تا عملکرد پایین غده تیروئید را تشخیص دهند. اگر این بیماری به موقع درمان نشود، به آن کم کاری مادرزادی تیروئید گفته شده، که می‌تواند منجر به ناتوانی و عقب ماندگی کودک شود.

 

نتایج T3

تست T3 برای تعیین میزان هورمون تریدوتیرونین مورد استفاده قرار می‌گیرد. معمولا اگر تست T۴ و TSH پرکاری تیروئید را نشان دهند، این تست تجویز می‌شود. حتی اگر تست T۴ و TSH بالا نبوده، اما علائم پرکاری تیروئید را دارید، باز این تست تجویز می‌شود.
میزان طبیعی این هورمون بین ۱۰۰-۲۰۰ نانوگرم در هر دسی لیتر خون (ng /dL) می‌باشد. اگر این میزان بالا باشد معمولا به این شرایط بیماری گریوز گفته شده که نوعی اختلال خود ایمنی می‌باشد.

نتایج تست جذب رزین (T3Ru)

این تست که به عنوان T3RU شناخته می‌شود، نوعی آزمایش خون بوده که ظرفیت اتصال هورمون گلوبولین متصل شونده به تیروکسین (TBG) را اندازه گیری می‌کند. اگر سطح T3 شما بالا باشد، ظرفیت TBG باید کم باشد.
اگر TBG بیش از حد پایین باشد، یا کلیه‌ها دچار مشکل شده و یا بدن پروتئین کافی دریافت نمی‌کند. اگر TBG بیش از حد بالا باشد، نشان دهنده این است که میزان استروژن در بدن زیاد شده است. میزان بالای استروژن ممکن است به علت حاملگی، مصرف غذا‌های استروژن دار، چاقی یا درمان جایگزینی با هورمون باشد.

پیگیری جواب آزمایش تیروئید

اگر آزمایش خون به شما نشان دهد که غده تیروئید کم کار یا پر کار می‌باشد، پزشک تست جذب تیروئید یا آزمایش اولتراسوند را تجویز می‌کند. این آزمایشات غده تیروئید، فعالیت غده و احتمال هر گونه تومور را بررسی خواهند کرد. اگر اسکن طبیعی باشد، پزشک احتمالا برای تنظیم فعالیت غده تیروئید، دارو تجویز خواهد کرد. پس از اتمام داروها، دوباره آزمایش‌های تیروئید را انجام دهید تا مطمئن شوید دارو‌ها اثر کرده‌اند.

منبع: healthline.com