معرفی کتاب: سرمایه‌داری، خانواده و زندگی شخصی

شایسته مدنی

زارتسکی، ایلای (1390)،سرمایه‌داری، خانواده و زندگی شخصی، ترجمه منیژه نجم‌عراقی، نشرنی/ کتاب حاضر به بررسی تقسیم میان خصوصی و عمومی، یا جهان‌های درونی و بیرونی جامعه‌ی ما می‌پردازد. این بررسی با نگاهی به تاثیر سرمایه‌داری بر خانواده صورت می‌گیرد که از سویی به اضمحلال خانواده‌ی مردسالار سنتی انجامیده که بر بنیان مالکیت خصوصی تولید استوار بود و از سویی دیگر، برداشت تازه‌ای از زندگی شخصی به میان آورده که بر حفظ فاصله‌ی آن از کار و جامعه تاکید دارد.

فصل اول نشان می‌دهد که جنبش معاصر زنان گرچه به این کشف رسید که اقتصاد و خانواده دو قلمرو جداگانه و مستقل‌‌اند، اما به چون و چرای این جدایی نپرداخت.

فصل دوم این بحث را مطرح می‌کند که این دوشاخگی ویژه‌ی جامعه‌ی سرمایه‌داری است، وگرنه باید این دو قلمرو را به صورت نظامی واحد دید. در همین فصل شرحی کلی نیز به دست می‌دهد از مطالب تاریخی که پی‌آمد این دو شاخگی است.

فصل سوم، با ریشه‌یابی معنایی که خانواده در جامعه‌ی سرمایه‌داری داشته نشان می‌دهد که چگونه این معنا از تغییر جایگاه خانواده در نظام تولید تاثیر پذیرفته است. این فصل نقشی را پی می‌گیرد که طبقات تاریخی پیاپی – اشرافیت، بورژوازی، کارگر- هم در تداوم و هم در تحول آرمانهای شخصی و خانوادگی پیشینیان خود بازی کرده‌اند.

فصل چهارم بر نهاده‌ی زیربنای این کتاب را به میان می‌نهد و ادعا می‌کند که پیدایش سرمایه‌داری صنعتی، اگر چه شکل سنتی زندگی خانوادگی را از میان برد، جست و جوی تازه‌ای در پی هویت شخصی پدید آورد که در بیرون از تقسیم کار رخ می‌دهد. به عبارتی: پرولتاریایی شدن سبب پیدایش ذهنیت‌گرایی شد. بسیاری از روندهای آشکارا مدرن، از خانواده‌ی «فرزندمحور» تا هنر رمانتیک تا تاکید بر گرایش جنسی، بازتاب همین پدیده‌اند. با ظهور صنعت زنان از بسیاری از قید و بندهای سنتی مردسالارانه رها شدند، اما گسترش زندگی شخصی مبنایی تازه برای ستم بر آنان پدید آورد، مسئولیت برقرار نگه داشتن پناه‌گاهی خصوصی برای فرار از جامعه‌ای بی‌چهره.

فصل پنجم موشکافی جنبش‌های مدرن گوناگونی است که در پی دگرگون ساختن خانواده بوده‌‌اند – سوسیالیسم اوتوپیایی و مارکسی، انقلاب‌های روسیه و چین، فمینیسم، گرایش‌های بوهمی و رادیکالیسم فرهنگی – و نشان می‌دهد که همگی در اندیشه و عمل خود از دوشاخگی نهفته در جامعه حکایت می‌کرده‌‌اند.

فصل ششم اهمیت روانکاوی و ارتباط آن را با این موضوع بررسی می‌کند. پیوستی کوتاه نیز به بحث درباره‌ی پی‌آمدهای سیاسی این تحلیل می‌پردازد.

فصل اول: فمینیسم و سوسیالیسم

فصل دوم: خانواده و اقتصاد

فصل سوم: سرمایه داری و خانواده

• نکته‌ای درباره اشرافیت
• خانواده در مراحل آغازین بورژوازی در انگلستان
• زوال خانواده‌ی بورژوایی

فصل چهارم: پرولتاریایی شدن و پیدایش ذهنیت

• تحول فردگرایی بورژوایی
• خانواده‌ی پرولتاریایی
• زندگی شخصی و ذهنیت در امریکای سده‌ی بیستم

فصل پنجم: سیاست و زندگی شخصی

• سیاست فردگرایی: شارل فوریه
• فردریک انگلس و سیاست طبقاتی
• روسیه و چین: انقلاب بر پایه‌ی توسعه‌ی اقتصادی
• ظهور سپهر جداگانه‌ی زندگی شخصی
• به سوی سیاست زندگی شخصی
• جدایی امر شخصی و امر سیاسی

فصل ششم: نگاهی به روانکاوی