شیرین‌ترین و پرکاربردترین ضرب المثل‌های فارسی و ایرانی (خ)

• خار شدن و در چشم کسی فرو رفتن

       مزاحم پیشرفت و خوشی کسی شدن.

• خاکشیر مزاج

       ملایم طبع، سازگار، خاکی (از این جهت می‌گویند که خاکشیر با همه طبایع سازگار است).

• خاله خوش وعده

      کسی که سر خود و بی‌دعوت به هر مجلسی برود و بی‌رودربایستی سر سفره هم بنشیند.

• خاله وارسی

      فضولی و کنجکاوی، جستجو و سر در آوردن از محلی یا موقعیتی.

• خالی بستن

      دروغ گفتن، ادعای پوچ و توخالی.

• خانه روشن کردن

      اشاره به محتضر و درحال مرگی که برای دقایقی حالت سلامت و هوشیاری در او ظاهر می‌شود.

• خدا به دور

      در هنگام بد آمدن و تعجب از چیزی یا کسی و نپسندیدنش می‌گویند. کلمه‌ای شبیه «واه».

• خدای جای حق نشسته

       هنگامی که کسی نتواند حق تضییع شده خود را از زورگو بگیرد و مظلوم واقع شود مطمئناً خداوند حق او را خواهد گرفت و ستمگر را مجازات خواهد کرد.

• خدا خر را شناخت بهش شاخ نداد

      کسی که قابلیت و لیاقت نعمتی از نعمت‌های خداوند را نداشته و از آن محروم باشد چرا که اگر آن نعمت را می‌داشت از آن سوءِ استفاده می‌کرد.

• خدا روزیت را جای دیگری حواله کند

      جواب رد به گدا یا متوقع سمجی که به چیز یا کسی امید بسته و چشم طمع دوخته و پیش خود حسابی باز کرده است.

• خدا شفایت دهد

      اصطلاحاً به کسی می‌گویند که کار غیر عاقلانه انجام دهد یا رفتار حواس پرتانه و دیوانه‌بار داشته باشد.

• خدا عاقبتش را به خیر کند

      انشاالله سرانجام کارش به خیر و خوبی پایان پذیرد.

• خدا گر ز حکمت بندد دری/ به رحمت گشاید در دیگری

      تمام درها یک جا و یکباره به روی کسی بسته نمی‌شود.

• خدا هیچ عزیزی را ذلیل نکند

      دعا یا گله کسی که از پا در آمده و از نظرات عزت و مقام تنزل یافته و زمین خورده است.

• خدا یکی زن یکی

      حرف مسی که همسر خود را یا دوست می‌دارد و در دلش فقط عشق یک نفر می‌گنجد و یا از عهده همان یکی هم بر نمی‌آید.

• خر از پل گذشتن

      از پیش رفتن کار و به نتیجه و مقصود رسیدن.

• خربزه می‌خوری یا هندوانه؟ هر دوانه

      جواب رک و بدون رودربایستی و تعارف.

• خر بیار باقالی بار کن

      هنگام پیش آمدن آشوب موقعیت آشفته و خراب می‌گویند.

• خر تب می‌کند

      به کسی که لباس زیادی پوشیده و یا در فصل تابستان لباس گرم بپوشد، می‌گویند.

• خرج که از کیسه مهمان بود، حاتم طلایی شدن آسان بود

      از جیب دیگران مهمان کردن راحت است.

• خر چه داند قیمت نقل و نبات

       آدم نفهم و نادان، خوب و بد، بهترین و بدترین و با ارزش و بی‌ارزش در نظرش یکی است و قدر و قیمت هیچکدام برایش فرقی نمی‌کند.

• خر خودت را بران

       مشغول کار خودت باش و کار خود را پیش ببر.

• خرِ ما از کره‌گی دم نداشت

       اظهار بدشانسی و به همین دلیل قید چیزی را زدن.

• خر وبا خور مرده با گور

      مفت‌خور حرص که از هیچ چیز خوراکی صرف‌ نظر نکرده و به هیچ یک از محتویات سفره رحم نکند.

• خروس بی‌محل

      بی‌موقعیت به جایی رفتن یا کاری را انجام دادن یا حرفی گفتن.

• خشکش زد

      از تعجب به صورت چوب خشک در آمدن، درجا بی‌حرکت شد.

• خفه خون گرفتن

      لال شدن و دم بر نیاوردن.

• خلارو هرچی هم بزنی گندش بیشتره

      مشاجرات خصمانه که هر چه دنبال شود، باعث هتک حرمت و بی‌آبرویی بیشتر طرفین شود.

• خلایق هر چه لایق

      هر کس همانقدر و هر گونه که لیاقت و شایستگی دارد نصیبش می‌گردد.

• خم رنگرزی نیست

       به کسی گفته می‌شود که بخواهد کارش زود انجام شود و طرف مقابل را وارد به عجله و سرعت عمل کند.

• خنده بر هر درد بی‌درمان دواست

      با حفظ نشاط و روحیه شادمانی حل یا فراموش کردن دردها و مشکلات آسان‌تر وسریع‌تر خواهد شد.

• خواب خرگوشی

      مثل خرگوش با چشم باز در خواب بودن کنایه از غفلت و بی‌توجهی به اطراف.

• خواب دیدی خیر باشه

      به کسی می‌گویند که در مورد کاری غرض و مقصود خاصی داشته و یا در اوهام و خیالات خام و تصورات شیرین بسر بود.

• خواب زن چپه

      عقیده بر این است که زن هر خوابی می‌بیند بر عکس آن تعبیر واقع می‌شود.

• خواستن توانستن است

      با اراده و پشت‌کار حتماً به مقصود خو خواهیم رسید.

• خواهی نشوی رسوا همرنگ جماعت شو

      سفارش به وفق دادن خود با همگان و تبعیت از اکثریت.

• خود را به کوچه علی چپ زدن

      تجاهل کردن و خود را به نفهمی و بی‌اطلاعی زدن.

• خود را به موش مردگی زدن

      مقصری که با زیرکی خود را ضعیف و بی‌گناه جلوه دهد.

• خود را گم کردن

      گذشته و اصلیت خود را از یاد بردن، کسی که وقتی به جایی و به وضعیت بهتری رسید وضعیت سابق خود را فراموش کند و دچار غرور و خودخواهی شود.

• خودش می‌بُرد، خودش می‌دوزد

      کسی که کاری را که به دیگری هم مربوط است سر خود و به تنهایی، بدون مشورت و نظرخواهی شروع کند، انجام دهد و به اتمام برساند. خودخواه.

• خودم کردم که لعنت بر خودم باد

      کسی که خودش موجبات ناراحتی و پشیمانی خود را فراهم آورده این جمله را با شماتت به خود می‌گوید.

• خورشت دل ضعفه

      کنایه از نبودن غذا، غذای بی‌نوای فقیر.

• خوشگلی است و هزار جور دردسر

      زیبایی بیش از حد باعث عذاب و دردسر است.

• خوش و بش کردن

      سلام و احوال‌پرسی و تعارف گرم و محبت‌آمیز.

• خوشی زیر دلش زده

      اشاره به کسی که هیچ‌گونه غم وناراحتی و مشکلی در زندگی نداشته اما گله و ناشکری کند و یا بی‌جهت خود را دچار دردسر و گرفتاری می‌سازد.

• خون به پا شدن

      جنگ و جدال و زد و خورد و کشت و کشتار به راه افتادن.

• خون خونش را می‌خوره

      از فرط عصبانیت به خود پیچیدن و جوشیدن.

• خون دل خوردن

      در مورد چیزی یا کسی رنج و حسرت و عذاب فراوان متحمل شدن.

• خون را خون نمی‌شویند

      فساد و جنایت را با مثل آن تلافی نمی‌کنند. مقابله با مثل نکردن.

• خون که نکردم

      خطلا و گناهی بزرگی که مرتکب نشده‌ام (حرف کسی که گرفتار مخمصه و ستم شده باشد).

گردآوری: مجله اینترنتی وب

---

سایر ضرب المثل‌های فارسی و ایرانی به ترتیب حروف الفبا:

الف	ب	پ	ت	ث	ج	چ	ح	خ	د	ذ
ر	ز	س	ش	ص	ض	ط	ظ	ع	غ	ف
ق	ک	گ	ل	م	ن	و	ه	ی

---