شیرین ترین و پرکاربردترین ضرب المثل‌های فارسی و ایرانی (ه)

• هارت و پورت

      سرو صدا و شلوغ‌بازی و بزرگ‌نمایی بیخودی برای زهر چشم گرفتن و ترساندن و یا جلب توجه و...

• هر آن کس که دندان دهد نان دهد

      اشاره به روزی‌رسان بودن خالق، و اینکه خدا وقتی فرزندی عطا می‌کند روزی‌اش را هم می‌دهد و کسی را لنگ نمی‌گذارد.

• هر جای دزد زده تا چهل روز اَمنه

      خطاب به دزد زده‌ای که از دوباره آمدن دزد نگران باشد، یا کسی که از تجدید منازعه و شر و خطر بترسد.

• هر چه از دوست رسد نیکوست

      هر چیز حتی کم و اندک که از طرف دوست باشد چون با یاد و محبت و علاقه او عجین و همراه است دلنشین و ارزشمند می‌باشد.

• هر چه باداباد

      دل به دریا زدن و به خدا توکل کردن در انجام کاری.

• هر چه بگندد نمکش می‌زنند، وای به روزی که بگندد نمک

      وقتی که خودِ مودعی، مصلح و یا نصیحت‌گو خطاکار و خلاف‌کار از آب در آید، دیگر نمی‌توان از بقیه توقعی داشت و جلوی کارهای زشت آن‌ها را گرفت.

• هر چه پیش آید خوش آید

     هر چه مقّدر شده باشد خوب و به صلاح است و باید به آن راضی شد.

• هر چه را منع کردم بر سرم آمد

      از هر که و هر چه عیب گرفتم به آن دچار شدم، اشاره به تنبیه روزگار.

• هر چه رشته بودم پنبه شد

      همه تلاش‌ها و زحمات و امیدها ضایع شد و از بین رفت، بی‌حاصل و بی‌نتیجه ماندن و به هدر رفتن سعی و کوشش.

• هر چه کنی به خود کنی، گر همه نیک و بد کنی

      انسان هر کار خوب یا بدی را انجام می‌دهد نتیجه آن عاید خودش خواهد شد و به خودش بر می‌گردد.

• هر چه می‌خواهد دل تنگت بگو

      خطاب به کسی که برای گفتن چیزی تردید دارد می‌آورد صرف امور بیهوده یا خوش‌گذرانی کرده و دوراندیش و آینده‌نگر نیست.

• هر رفتی آمدی دارد

      ارتباط و رفت و آمد باید متقابل باشد.

• هر سخن جایی و هر نکته مکانی دارد

      سفارش به گفتن حرف به جا و به موقع، هر حرفی را همه جا نمی‌توان زد، بلکه باید مطابق وضع و حال افراد و مکان سخن گفت.

• هر سخن کز دل برآید لاجرم بر دل نشیند

     کلام بی‌ریا، بی‌تکلّف و صمیمی که از اعماق وجود بر زبان آید تأثیر خاصی روی شنونده گذاشته و بر دلش می‌نشیند.

• هر سربالایی سرازیری داره

      پس از هر رنج و سختی، راحتی و آسایش وجود دارد.

• هر سری یک عقلی داره

      هرکسی دارای یک فکر و ایده است، هر کس یک‌ جور می‌سنجد و یک چیزی به عقلش می‌رسد. برای تشویق به امر مشاوره می‌گویند.

• هر کس آب قلبش را می‌خورد

      هر کس مطابق نیت و طینتش برایش پیش آمده و خدا به همان اندازه عطایش می‌کند.

• هر کس تنها به قاضی رود، راضی برگردد

      چرا که مدعی و معترضی وجود ندارد و همه چیز یک ‌طرفه و به نفع اوست.

• هر کسی را به هر کاری ساختند، مهر آن را در دلش انداختند

      هیچ‌کس همه کارها از دستش بر نمی‌آید و هر کس برای کاری استعداد و آمادگی داشته و علاقه نشان می‌دهد، بنابراین به سوی آن جذب شده و مطمئناً در آن کار موفق هم خواهد شد.

• هر که بامش بیش برفش بیشتر

      هر چه پول و ثروت زیادتر و زندگی وسیع‌تر باشد، دردسر و گرفتاری بیشتری هم دارد.

• هرکه طاووس خواهد جور هندوستان کشد

      برای رسیدن به مقصود و به دست‌ آوردن چیزی باید رنج و سختی کشید و مصائب و مشکلات موجود را به جان خرید و تحمل کرد.

• هر کی به فکر خویشه، کویه به فکر ریشه

      نباید به دیگران امیدوار و متکی بود زیرا هر کس در فکر گذراندن امورات خود و رسیدن به مقصود خود است.

• هر کی خربزه می‌خوره، پای لرزش هم می‌نشینه

      هر کس به کار خطرناک و اشتباه دست می‌زند باید ضرر و خسارت و ناراحتی‌اش را هم تحمل کند.

• هر کی خوابه روزیش به آبه

      آدم تنبل و بیکاره و کسی که تن به کار و زحمت نمی‌دهد به جایی هم نمی‌رسد و نباید توقع خیر و مزد هم داشته باشد.

• هر که گوش می‌خواد گوشوارشم باید بخواد

      تحمیل کردن نزدیکان و متعلقان به طرف مقابل در معنی: هر که کسی را خواهد ناچار باید اقارب و متعلقات آن را هم بخواهد و تحمل کند.

• 4هر کی هر کی

      آشفتگی و هرج و مرج، کسی به کسی نبودن.

• هر گردویی گرده، لما هر گردی گردو نیست

      دو چیز متفاوت را به خاطر شباهت ظاهری‌شان نباید یکسان و مثل هم دانست.

• هر گلی یک بویی داره

      هر کسی یا هر چیزی یک جور خصلت و ویژگی دراد، دو چیز یا دو کس یک جور نمی‌شوند و هر کدام خصوصیات مخصوص به خود را دارد.

• هشتش گرو نهش است

      فقیر و بی‌چیز، کسی که از لحاظ مالی در زندگی لنگ بوده و به سختی روزگار بگذراند.

• هفت تا دختر کور و کچل داشته باشه یک شبه شوهر می‌ده

      اشاره به آدم زبل و زبان‌باز و شارلاتان.

• هفت تا جون داره

      کسی که از خطرات متعدد و از مرگ جان بدر برده باشد.

• هفت ماهه به دنیا آمده

      اشاره به آدم عجول و بی‌صبر و قرار که در هر کاری عجله و شتاب داشته باشد.

• هلو برو تو گلو

      کسی که راحت و بی‌دردسر به خواستة خود برسد و یا هر چیزی را راحت و شسته رُفته بخواهد.

• هم از توبره می‌خوره هم از آخور

      آدم رند و زرنگی که در کار یا معامله و یا موقعیتی از هر طرف به سود خود حرف زده و حساب کند.

• همان آشی و همان کاسه

      وضعیتی که دوباره مثل قبل و کمافی‌السابق شده و هیچ فرقی نکرده باشد.

• هم خدا را می‌خواهد هم خرما را

      همة منافع و مزایا را با هم و یکجا خواستن.

• همسایه‌ها یاری کنید تا من شوهر درای کنم

      طعنه به آدم تنبل یا بی‌دست و پا که از عهده انجام کارش بر نیامده و از این و آن کمک بخواهد.

• هم فاله هم تماشا

      کاری که از دو جنبه فایده و بهره داشته باشد.

• همه را برق می‌گیره ما را چراغ نفتی

      گله از بدشانسی توسط کسی چیز غیر دلخواه مثل کار، شریک و... نصیبش شده باشد.

• همه کاسه کوزه‌ها سر کسی شکستن

      هنگامی ‌که همه تقصیرها به گردن کسی که مقصر نیست بیفتد.

• همه می‌ترقّند، ما وا می‌ترقّیم

      همه پیشرفت و ترقّی می‌کنند ما پس رفت ر عقب‌گرد می‌کنیم. همه از پائین به بالا می‌ترقّند، ما از بالا به پائین می‌ترقّیم.

• همیشه شعبون، یک بار هم رمضون

      همیشه به دلخواه و به حرف تو یک مرتبه هم حرف من.

• هندوانه زیر بغل کسی گذاشتن

      تعریف و تمجید بی‌جا و فراتر از واقعبت از کسی.

• هنر نزد ایرانیان است و بس

      قدمت فرهنگ و هنر ایرانی به هزاران سال قبل می‌رسد و همیشه ایرانیان در علم و هنر و اکثر زمینه‌ها سرآمد ملت‌های دیگر بوده و هستند.

• هنوز آب کفنش خشک نشده

      مرده‌ای که هنوز مراسم فوتش برگزار نشده ورّاث بر سر ارث و میراثش به جان هم افتاده باشند.

• هنوز دهنش بوی شیر می‌ده

      هنوز بچه و خام بی‌تجربه است، اشاره به کسی که برای کاری هنوز آمادگی و شرایط لازم را نداشته و انجام آن برایش زود باشد.

• هوا پس بودن

      اوضاع خطرناک و نامناسب.

• هوای کسی را داشتن

      مواظب و مراقب و متوجه کسی بودن.

• هیچ بقالی نمی‌گه ماستم ترشه

      هیچ‌کس عیب و ایراد و بدی خود و یا متعلقات خود را نمی‌گوید.

• هیچ گرونی بی‌حکمت نیست، هیچ ارزونی بی‌علت

      بالاخره هر چیز گران‌قیمت دارای مزایایی نسبت به جنس ارزان می‌باشد و بر روی هر چیز به قدر و قیمت و ارزشش کار شده بنابراین جنس ارزان بی‌عیب و علت نیست.

• هیزم تر به کسی فروختن

      به کسی بدی کردن.

• هردمبیل

      آشفته و بی‌سر و سامان، درهم و برهم و بی‌نظم و قانون.

گردآوری: مجله اینترنتی وب

---

سایر ضرب المثل‌های فارسی و ایرانی به ترتیب حروف الفبا:

الف	ب	پ	ت	ث	ج	چ	ح	خ	د	ذ
ر	ز	س	ش	ص	ض	ط	ظ	ع	غ	ف
ق	ک	گ	ل	م	ن	و	ه	ی

---