|
Carbamazepine
|
|
کاربامازپين
|
موارد و مقدار مصرف:
موارد و مقدار مصرف
الف) صرع تونيك- كلونيك عمومي (صرع بزرگ)، حملات تشنجي كمپلكس- پارشيال (صرع سايكوموتور)، حملات صرعي با الگوي مختلط
بزرگسالان و كودكان بزرگتر از 12 سال: مقدار شروع 200 ميليگرم دو بار در روز اول است؛ سپس تا mg/day200 به آن افزوده ميشود كه در مقادير منقسم به فاصله 8-6 ساعت مصرف ميشود. مقدار نگهدارنده بايد كمترين مقدار مؤثر دارو باشد و نبايد از mg/day1000 در كودكان 15-12 ساله يا mg/day1200 در افراد بزرگتر از 15 سال تجاوز كند. در بعضي موارد استثنايي، اين دارو تا مقدار mg/day1600 در بزرگسالان مصرف شده است. براي شكل آهسته رهش دوز شروع دارو mg200 دو بار در روز است كه مي‌توان به صورت هفتهاي mg200 افزايش داد.
كودكان 12-6 سال: با mg100 دوبار در روز يا mg50، چهار بار در روز شروع ميشود و در صورت نياز مي‌توان دارو را هفتهاي mg100 افزايش داد. فرآورده‌هاي آهسته رهش بايد به صورت دوبار در روز استفاده شوند.
كودكان 6 ساله و كوچكتر: مقدار mg/kg/day20-10 در دو يا چهار مقدار منقسم مصرف ميشود. بيش از mg/kg/day35 استفاده نشود.
ب) درد عصب سه‌قلو
بزرگسالان: مقدار شروع 100 ميليگرم دوبار در روز اول، يا mg50، چهار بار در روز اول است كه همراه غذا مصرف ميشود. مقدار مصرف نبايد از mg/day1200 تجاوز كند. مقدار نگهدارنده 400-200 ميليگرم دوبار در روز است.
فرآورده‌هاي آهسته رهش با دوز mg200 در روز شروع ميشود و تا mg200 دو بار در روز قابل افزايش است.
پ) دوز خوراكي براي كنترل سريع تشنج: بزرگسالان و كودكان بالاي 12 سال: mg/kg 8 مصرف ميشود.
براي كودكان زير 12 سال: mg/kg 10 مصرف ميشود.
ت) بيماري دو قطبي، اختلالات سيكليك- بزرگسالان: با mg200 دو بار در روز شروع ميشود و در صورت نياز هر 4-3 روز افزايش مي يابد. دوز نگهدارنده mg/day1600-600 مي‌باشد.
ث) مانياي حاد و بيماري دوقطبي نوع mixed و نوع 1 - بزرگسالان: با mg200 دو بار در روز شروع ميشود و در صورت نياز روزانه mg200 افزايش يابد. بيش از mg1600 در روز استفاده نشود.
ج) كره- كودكان: mg/kg 25-15 روزانه مصرف ميشود .
چ) سندرم پاي بي‌قرار- بزرگسالان: mg300-100 در روز مصرف ميشود.
مكانيسم اثر
اثر ضدتشنج: كاربامازپين از نظر شيميايي با ساير داروهاي ضد تشنج ارتباطي ندارد و مكانيسم اثر آن مشخص نيست. اين دارو ظاهراً با كاهش پاسخهاي چند سيناپسي، توسعة تشنج را محدود مي‌كند.
بسياري از صاحبنظران كاربامازپين را داروي انتخابي براي شروع درمان ضد تشنج بخصوص در زنان و كودكان، مي دانند. اين دارو براي مصرف در كودكان به طور روزافزوني بر فنوباربيتال ترجيح داده ميشود، زيرا اثر كمتري بر هوشياري و الگوهاي رفتاري دارد. در درمان اختلالات تشنجي، كاربامازپين را مي‌توان به تنهايي يا همراه با ساير داروهاي ضد تشنج مصرف نمود.
اثر ضد درد: در تسكين درد عصب سه‌قلو، كاربامازپين با كاهش انتقال عصبي سيناپسي، به صورت اختصاصي اثر مي‌كند.
|
موارد منع مصرف و احتياط:
تداخل دارويي
مصرف همزمان با مهاركنندة MAO ممكن است موجب بروز بحران زيادي فشار خون شود.
مصرف همزمان با داروهاي مسدودكنندة کانال كلسيم (وراپاميل) ممكن است غلظت كاربامازپين را به ميزان قابل توجهي افزايش دهد (بنابراين، در اين موارد مقدار مصرف كاربامازپين بايد تا 50-40 درصد مقدار معمول كاهش يابد).
مصرف همزمان با اريترومايسين (ماكروليدها)، سايمتيدين، ايزونيازيد، دانازول، ديلتيازم، فلوكستين، فلووكسامين، والپروئيكاسيد و وراپاميل ممكن است غلظت سرمي كاربامازپين را افزايش دهد.
مصرف همزمان با فنوباربيتال، فنيتوئين يا پريميدون، غلظت كاربامازپين را كاهش مي دهد.
در صورت مصرف همزمان با وارفارين، فنيتوئين، هالوپريدول، داروهاي ضد بارداري، فلبامات، داكسيسايكلين، اتوسوكسيميد يا اسيدوالپروئيك، متابوليسم اين داروها افزايش يافته و سطح آنها كاهش مي يابد.
اين دارو ممكن است اثربخشي تئوفيلين و داروهاي جلوگيري كننده از بارداري را كاهش دهد.
كاربامازپين مي‌تواند اثر شلكننده‌هاي عضلاني غير دپلاريزان مانند آتراكوريوم و پانكورونيوم را كاهش دهد. كاربامازپين اثر لاموتريژين را كاهش و نيز مي‌تواند سميت عصبي ليتيم را افزايش دهد.
كاربازماپين مي‌تواند اثرات ضد افسردگي و آنتيكولينرژيك مهارکنندههاي MAO را افزايش دهد.
|
عوارض جانبي:
ملاحظات اختصاصي
1- مقدار مصرف كاربامازپين بايد براساس پاسخ هر فرد تنظيم گردد.
2- كاربامازپين از نظر ساختمان شيميايي، به داروهاي ضد افسردگي سهحلقهاي شباهت دارد.بنابراين، خطر فعال شدن سايكوز، اغتشاش شعور يا آشفتگي پنهان در بيماران سالخورده وجود دارد.
3- مسموميت خوني با مصرف اين دارو شايع نيست، ولي مي‌تواند خطرناك باشد.
4- موارد مصرف تاييد نشدة كاربامازپين، عبارت اند از ديابت بيمزه با منشأ عصبي، بعضي از اختلالات رواني و كنترل سندرم قطع مصرف الكل.
5- در مصرف دارو اختلالات خوني كشنده مشاهده شده است. طيفي از اين اختلالات شامل آگرانولوسيتوز، آنمي آپلاستيك، نوتروپني، لكوپني، ترومبوسيتوپني، پانسيتوپني و آنمي گزارش گرديده است. بيماراني كه سابقه اين عوارض را دارند در ريسك بالاتري قرار دارند.
تشخيص زود هنگام اين تغييرات و علائمي چون تب، گلودرد، زخم دهان، عفونت، كبودي، پتشي و يا پوروپورا از اهميت بالايي برخوردار است.
6- بعلت تضعيف CNS، بيماران بايد از فعاليتهايي كه هوشياري كامل نياز دارند خودداري نمايند.
7- واكنشهاي شديد پوستي شامل TEN و استيونس- جانسون بطور نادر گزارش گرديده است. كه ممكن است كشنده باشد و در صورت بروز، مصرف دارو بايد قطع شود.
8- حساسيت چندگانه و گاهاً كشنده، گزارش گرديده كه شامل دستگاه‌هاي لنفاتيك، كبدي، كليوي و خوني مي‌گردد. قطع تدريجي دارو ضروري است.
9- اين دارو مي‌تواند سايكوز را فعال نمايد و يا باعث گيجي و بي‌قراري گردد. بيماران سالمند در ريسك بالاتري قرار دارند.
10- دارو داراي اثرات آنتيكولينرژيكي خفيف مي‌باشد، در بيماران حساس، با احتياط مصرف شود.
11- بعلت اختلال در هدايت، در بيماران با زمينة EKG غيرنرمال و آسيب قلبي با احتياط مصرف شود.
12- در بيماران با نارسايي كبدي و كليوي با احتياط مصرف شود.
13- در مصرف همزمان با مهاركننده‌ها و يا القاكننده‌هاي CYP3A4 احتياط شود. كاربامازپين مي‌تواند بطور عمده آنزيمهاي سيستم CYP450 (3A4,2C9,2D6,1A2) را القا نمايد.
14- در مصرف همزمان با الكل و يا آرام بخش‌ها، احتياط شود زيرا اثرات آنها را تشديد مي‌نمايد.
15- در سالمندان احتمال افزايش ريسك SIADH، فعال شدن سايكوز، گيجي و يا بي‌قراري وجود دارد.
16- تشديد برخي انواع تشنج پس از شروع درمان در كودكان ديده شده است.
17- دارو در صرع‌هاي غايب، ميوكلونيك و يا آكينتيك مؤثر نيست و كاربامازپين مي‌تواند تعداد تشنج‌ها را در اين بيماران افزايش دهد.
18- داروهاي ضدتشنج نبايد بطور ناگهاني قطع شوند زيرا احتمال افزايش تشنج وجود دارد. قطع دارو بايد بطور تدريجي صورت گيرد.
نكات قابل توصيه به بيمار
1- دارو را در جاي خنك و خشك نگهداري كنيد. كاهش فراهمي‌زيستي كاربامازپين با مصرف قرصهايي كه در شرايط صحيح نگهداري نشده‌اند گزارش شده است.
2- براي جلوگيري از اختلالات گوارشي، دارو را همراه با غذا و در فواصل زماني مساوي مصرف كنيد.
3 - مصرف دارو را به طور ناگهاني قطع نكنيد.
4- در صورت بروز خونريزي غيرمعمول، كبودي، يرقان، تيره شدن رنگ ادرار، مدفوع كم رنگ، درد شكمي، ناتواني جنسي، تب، لرز، گلودرد، زخم دهان، ادم، تغيير در الگوهاي رفتاري، اختلال در هوشياري يا تعادل، سريعاً به پزشك اطلاع دهيد.
5- آزمونهاي آزمايشگاهي و معاينة چشمي را به طور منظم انجام دهيد و همچنين به طور مرتب به پزشك مراجعه كنيد.
6- مصرف اين دارو ممكن است موجب خواب آلودگي، سرگيجه و تاري ديد شود. در هفتة اول درمان و در موارد افزايش مقدار مصرف، از انجام فعاليتهايي كه نياز به هوشياري دارند، خودداري كنيد.
مصرف در سالمندان: كاربامازپين ممكن است سايكوز، اغتشاش شعور يا آشفتگي پنهان را در بيماران سالخورده فعال كند. مصرف اين دارو در اين گونه بيماران بايد با احتياط صورت گيرد.
مصرف در كودكان: بي‌ضرري و اثربخشي اين دارو در كودكان كوچكتر از 6سال ثابت نشده است.
مصرف در شيردهي: کاربامازپين به ميزان قابل توجهي در شير مادر ترشح ميشود.در طي مصرف اين دارو، شير دادن به نوزاد توصيه نميشود
|
|
|
تداخل دارويي:
اثر بر آزمايشهاي تشخيصي
كاربامازپين ممكن است غلظت آنزيمهاي كبدي را افزايش دهد. همچنين ممكن است آزمونهاي عملكرد تيروئيد در صورت مصرف اين دارو بي‌اعتبار شوند.
ممكن است باعث افزايش BUN و كاهش سطح هموگلوبين و هماتوكريت شود. هم چنين مي‌تواند تعداد گرانولوسيت‌ها، گلبول‌هاي سفيد و پلاكت‌ها را كم كند.
|
مکانيسم اثر:
فارماكوكينتيك
جذب: به آهستگي از دستگاه گوارش جذب ميشود. حداكثر غلظت پلاسمايي آن طي 8-2 ساعت حاصل ميشود.
پخش: به طور گسترده در سرتاسر بدن انتشار مي‌يابد. از جفت عبور مي‌كند و در بافت جنين تجمع مي‌يابد. حدود 75 درصد به پروتئين پيوند مي‌يابد. غلظت درماني آن در سرم، mcg/ml4-3 است. در غلظتهاي بيش از mcg/ml4 ممكن است نيستاگموس بروز كند و در غلظت mcg/ml10 يا بيشتر، آتاكسي، سرگيجه و بي‌اشتهايي مشاهده كرده‌اند. از آنجايي كه متابوليت فعال كاربامازپين نيز مي‌تواند موجب مسموميت شود، غلظت سرمي دارو ممكن است موجب به اشتباه افتادن کادر پزشكي گردد.
متابوليسم: در كبد به يك متابوليت فعال متابوليزه ميشود. اين دارو ممكن است موجب القاي متابوليسم خود نيز شود. بنابراين، با گذشت زمان، ممكن است براي نگهداري غلظت پلاسمايي آن در حد مطلوب، مقدار مصرف بيشتري موردنياز باشد.
دفع: 70 درصد از طريق ادرار و 30 درصد از طريق مدفوع دفع ميشود. غلظت كاربامازپين در شير مادر، حدود 60 درصد غلظت آن در سرم است.
|
|
|
فارماكوكينتيك:
موارد منع مصرف و احتياط
موارد منع مصرف: حساسيت مفرط به اين دارو و داروهاي ضد افسردگي سهحلقهاي، كمكاري مغز استخوان يا سابقة آن، مصرف همزمان (يا با فاصلة کمتر از 14 روز) با داروهاي مهاركنندة مونوآميناكسيداز (MAO).
موارد احتياط: آسيب كليوي، كبدي يا قلبي- عروقي، افزايش فشار كرة چشم، همچنين اين دارو ممكن است موجب فعال شدن سايكوز، آشفتگي يا اغتشاش شعور پنهان در بيماران سالخورده شود.
|
اشكال دارويي:
اشكال دارويي:
Tablet: 200mg
Tablet, Extended Release: 200, 400mg
Suspension: 100 mg/5ml
Syrup: 100 mg/5ml
|
اطلاعات دیگر:
طبقه‌بندي فارماكولوژيك: مشتق iminostilbene كه از نظر ساختماني مشابه ضد افسردگي‌هاي سه حلقه‌اي است
طبقه‌بندي درماني: ضد تشنج، ضد درد
طبقه‌بندي مصرف در بارداري: ردة D
نام‌هاي تجاري: Tegretol, Tegretol – CR,Carbamazepin-Hexal
عوارض جانبي
اعصاب مركزي: گيجي، سرگيجة حقيقي، خواب‌آلودگي، خستگي، آتاكسي، بدتر شدن تشنج، توهم، اختلال در تكلم.
قلبي- عروقي: نارسايي احتقاني قلب، افزايش فشار خون، كاهش فشار خون، تشديد بيماري شريان كرونر قلب، ترومبوفلبيت، آريتمي (مواردي كه منجر به مرگ شده، گزارش شده است)، بلوك AV.
پوست: بثورات پوستي، كهير، سندرم استيونس- جانسون.
چشم- دهان: التهاب ملتحمه چشم، خشكي دهان وحلق، تاري ديد، دوبيني چشم، نيستاگموس.
دستگاه گوارش: تهوع، استفراغ، درد شكمي، اسهال، بي‌اشتهايي، التهاب مخاط دهان، التهاب زبان، خشكي دهان.
ادراري- تناسلي: دفع مكرر ادرار يا احتباس ادرار، ناتواني جنسي، وجود آلبومين در ادرار، وجود قند در ادرار، افزايش غلظت ازت اورة خون (BUN).
خون: كم‌خوني آپلاستيك، آگرانولوسيتوز، كمي ائوزينوفيلهاي خون، لكوسيتوز، ترومبوسيتوپني.
كبدي: غيرطبيعي شدن نتايج آزمونهاي عملكرد كبد، هپاتيت.
متابوليك: مسموميت با آب، كمي غلظت كلسيم خون.
ساير عوارض: تعريق بيش از حد، تب، لرز، حساسيت مفرط ريوي، فلج، حركات غيرطبيعي، كرامپهاي ساق پا، درد مفاصل.
توجه : در صورت بروز هريك از موارد زير بايد مصرف دارو قطع شود:
بروز علائم حساسيت مفرط، افزايش بارز نتايج آزمونهاي عملكرد كبدي، اختلالات خوني، بروز علائم كاهش فعاليت مغز استخوان (تب، گلودرد، زخم دهان، كبود شدن بي‌دليل پوست، پتشي يا پورپوراي همراه با خونريزي).
مسموميت و درمان
تظاهرات باليني: تنفس نامنظم، ضعف دستگاه تنفس، تاكيكاردي، تغييرات فشار خون، شوك، آريتمي، اختلال در هوشياري (تا حد اغماي عميق)، حملات ناگهاني تشنج، بي‌قراري، خواب‌آلودگي، اختلالات پسيكوموتور، تهوع، استفراغ، كاهش مقدار ادرار.
درمان: شامل شستشوي مكرر معده است، بخصوص اگر بيمار به طور همزمان از فرآورده‌هاي حاوي الكل هم مصرف كرده باشد. مصرف ذغال فعال و داروهاي مسهل ممكن است موجب دفع سريع‌تر دارو شود. علائم حياتي، الكتروكارديوگرام (EKG) و تعادل مايعات و الكتروليت‌هاي بدن بايد به دقت مورد بررسي قرار گيرند. مصرف ديازپام ممكن است تشنجات را كنترل كند، ولي مي‌تواند موجب تشديد ضعف نيز ميشود.
|
