میانه روی تنها راه حل

كشف این قاره حمله استعمارگران اسپانیایی و پرتغالی و متعاقب آن كشتار تعداد زیادی از سرخپوستان بومی را در پی آورد

كشف قاره آمریكا بر اثر اشتباه تاریخی كریستف كلمب كه قصد داشت از غرب به هند برود، رقم خورد.

كشف این قاره حمله استعمارگران اسپانیایی و پرتغالی و متعاقب آن كشتار تعداد زیادی از سرخپوستان بومی را در پی آورد. آن دسته باقی مانده از این سرخپوستان به ناچار و به حكم تقدیر زبان مادری خود را به فراموشی سپرده و زبان اسپانیایی و پرتغالی را به عنوان زبان اول خویش برگزیدند، آنها حتی آیین مسیحیت را نیز بر آیین های بومی خویش ترجیح دادند. با این حال سرخپوستان بخشی از فرهنگ و عرفان بومی خود را حفظ كرده و آن را با مظاهر غربی جدید در هم آمیختند.

فرزندی كه از این پیوند ناخواسته حاصل آمد، فرهنگ جدید لاتین بود كه بخش جنوبی قاره آمریكا را قلمرو خود قرار داده بود.

بخشی كه در آن، سرخپوستان در كنار سفیدپوستان و دورگه هایی كه از ازدواج با اروپاییان به دنیا آمده بودند در كنار هم زندگی می كردند از این بخش این سفیدپوستان و یا دو رگه ها بودند كه به دلیل نزدیكی با فرهنگ اروپایی زودتر از آن قاره و تحولات آن تأثیر پذیرفتند. تعدادی از این افراد همزمان با انقلاب فرانسه در دانشگاه های مادرید و پاریس به تحصیل مشغول بودند و در نتیجه زودتر از سایرین با مفاهیمی نظیر آزادی، برابری و برادری كه فرانسویان آن را شعار انقلاب خویش ساخته بودند آشنایی پیدا كردند، اینان پس از فراغت از تحصیل به قاره خود آمدند و پرچمدار نهضت استقلال از زیر یوغ استعمار اسپانیا و پرتغال شدند، اما مبارزات استقلال طلبانه در بخش جنوبی قاره آمریكا قریب به یك قرن طول كشید و پس از آن نیز تا نهادینه شدن مفاهیم دموكراتیك نیز دست كم ۵ یا شش دهه خونبار تحت تسلط دیكتاتورهای مستبد ستیزه جو وقت صرف شد، پس از آن نیز این قاره دستخوش نبرد میان چپ گرایان متمایل به اتحاد شوروی و راست گرایان متمایل به آمریكا شد.

ثمره این رقابت، روی كار آمدن فیدل كاسترو در كوبا و نهادینه شدن دیكتاتوری های جدید ضدكمونیستی بود، قاره آمریكا آمادگی پذیرش دموكراسی را نداشت.

با این حال، دیكتاتوری های ضدكمونیست نیز دو دهه بیشتر دوام نیاوردند و با فروپاشی كمونیسم در شوروی، آنان نیز از میان رفتند و در كشورهای آمریكای لاتین نیز بسان بسیاری از كشورهای مترقی انتخابات آزاد برگزار و سرنوشت مردم به دست خویش سپرده شد.

اما این دوره نیز نواقص خود را داشت،با تبعیض ها و عدم توزیع نامناسب ثروت در كشورها، حقوق سرخپوستان نادیده گرفته می شد و بیشتر منافع اقتصادی حاصل از تجارت با آمریكا به مناطقی از كشورها اختصاص می یافت و سایر مناطق از آن بی بهره ماندند، همین ضعف ها و نواقص ایجاد شكاف میان مردم لاتینی را در پی آورد، آنها به فراخور وضعیت معیشتی و پایگاه اجتماعی خویش به احزاب دست راستی و یا دست چپی روی می آوردند در ونزوئلا و بولیوی چپ گراها و بومی ها پیروز شدند تا حلقه اتحاد با كمونیست های كوبا تشكل دهند، اما در پرو این چنین نشد و آلن گارسیا مجدداً پس از چند سال با حمایت اقشار ثروتمند به قدرت رسید؛ به واقع صحنه سیاسی آمریكای لاتین آوردگاه نبرد میان چپ گراها و راست گراها شده؛ در حالی كه هیچ جریان میانه ای برای پر كردن حفره عمیق میان مردم و احزاب سیاسی نتوانسته عرض اندام كند كه تنها با حضور جریاناتی- میانه رو- است كه می توان به پر شدن این شكاف امید داشت.

میانه روها در واقع خواهند توانست، بدون اتكا به راست و چپ در مقام طبقه حاكمه جدید، منافع سایر گروه را نیز تأمین كنند.

آرش نهاوندی