|
Methoxsalen (Topical)
|
|
متوکسالن
|
موارد و مقدار مصرف:
موارد و مقدار مصرف
درمان ويتيليگو، افزايش تحمل پوست به نور خورشيد، درمان پسوريازيس، درمان مايكوزفونگوئيد، (درمان طاسي منطقه‌اي، درماتوز التهابي، اگزما يا ليكن‌پلان)
متوكسالن همراه با تابش اشعه ماوراي بنفش (UVA) A مصرف مي‌شود. اين روش درمان PUV ناميده مي‌شود.
بزرگسالان و كودكان بزرگتر از 12 سال : مقداري از لوسيون بر روي ضايعات مشخص ويتيليگو ماليده مي‌شود و 2-1 دقيقه بعد از خشك شدن دارو، دوباره بر روي موضع ماليده مي‌شود. اين عمل 5/2-2 ساعت قبل از قرار گرفتن در معرض UVA انجام مي‌گيرد. سپس، ضايعات با آب و صابون شسته شده و با داروي محافظ پوست در مقابل آفتاب محافظت مي‌شود.
تماس اوليه با آفتاب نبايد از يك دقيقه بيشتر شود و مدت زمان تماس به‌تدريج با احتياط افزايش مي‌يابد. در مورد نور مصنوعي، زمان اوليه تماس نبايد از نصف مدت‌زماني كه در نتيجه تماس با آفتاب اريتم عارض مي‌شود، بيشتر شود يا اينكه اين زمان بايد بر اساس حداقل مقدار سمي نور MPD)) و دستورالعمل كارخانه سازنده دارو براي منبع خاصي از نور تنظيم شود. MPD را مي‌توان با قرار دادن چند ناحيه از پوست به قطر دو سانتي‌متر در معرض نور در مدت زمانهاي مختلف، تعيين كرد. مدت‌زماني كه پوست در معرض نور قرار گرفته و 72 ساعت بعد دچار اريتم مي‌شود، معادل MPD است.
كارخانه سازنده درمان هفته‌اي يك بار را توصيه مي‌كند، با اين وجود، بعضي از پزشكان درمان هر 5-3 روز يك بار را پيشنهاد مي‌كنند.
كودكان كوچكتر از 12 سال: مقدار مصرف دارو تعيين نشده است.
|
موارد منع مصرف و احتياط:
موارد منع مصرف و احتياط
موارد احتياط فراوان : زالي (Albinism)، درماتيت شبه تبخال (Hydroa)، كاهش رنگدانه‌سازي پوست با منشأ عفوني، لوپوس اريتماتوز حاد، پورفيري، گزرودرماپيگمانتوزا (اين موارد ممكن است با حساس‌شدن پوست همراه باشند)، سابقه سرطان پوست (PUVA ممكن است موجب درماتيت تماسي ناشي از آلرژي به نور يا بروز آلرژي به آفتاب شود).
موارد احتياط: بيماري شديد قلبي ـ عروقي (به دليل احتمال بروز استرس حرارتي يا توقف طولاني قلب بر اثر درمان با UVA؛ وضعيت اين بيماران بايد به‌دقت پيگيري شود و در صورت امكان، نبايد در اطاقك عمودي UVA در معرض اشعه قرار گيرند)، عفونت مزمن، حساسيت به متوكسالن، سابقه آلرژي خانوادگي به آفتاب ( PUVA ممكن است موجب درماتيت تماسي ناشي از آلرژي به نور يا بروز آلرژي به آفتاب شود)، بثورات چند شكلي ناشي از نور (اين مورد ممكن است با حساس‌شدن پوست همراه باشد).
|
عوارض جانبي:
عوارض جانبي
مصرف متوكسالن سيستميك با UVA خطر سرطان پوست را افزايش مي‌دهد. اين خطر ممكن است با مصرف متوكسالن موضعي نيز وجود داشته باشد. به‌نظر مي‌رسد اين خطر بيشتر در بيماراني بروز مي‌كند كه پوست روشن دارند يا مبتلا به حساسيت مفرط به نور خورشيد هستند، يا در مواردي كه سابقه سرطان پوست، قرار گرفتن در معرض پرتوهاي يونيزه كننده، تماس بيش از حد با نور خورشيد يا سابقه درمان با قطران، UVB (طولاني‌مدت)، فرآورده‌هاي حاوي آرسنيك يا نيتروژن موستارد وجود دارد.
پيري زودرس پوست ممكن است در اثر درمان طولاني‌مدت با متوكسالن سيستميك همراه با UVA بروز كند. احتمال بروز اين خطر با مصرف متوكسالن موضعي نيز وجود دارد. اين اثر دائمي است و شبيه به اثر تماس زياد با نور خورشيد است.
مسموميت و درمان
تظاهرات باليني: تاول زدن يا پوسته‌ريزي، قرمزي يا زخم‌شدن پوست، تورم، بخصوص در پا يا قسمت تحتاني ساق پا.
درمان: در صورت بلع اتفاقي متوكسالن پوستي بايد بيمار را وادار به استفراغ كرد و حداقل تا 24 ساعت بعد از بلع دارو، وي را در اتاق تاريك نگه داشت تا احتمال تماس با نور و سوختگي شديد كاهش يابد.
براي درمان تماس بيش از حد با نور خورشيد يا نور ماوراي بنفش، بيمار را بايد حداقل تا 24 ساعت در اتاق تاريك نگه‌داشت تا از قرار گرفتن بيشتر در معرض نور و سوختگي بعدي جلوگيري شود. و همچنين، ميزان و شدت آسيب مشخص گردد. بروز اريتم با مصرف متوكسالن پوستي ممكن است تا چند ساعت بعد از قرار گرفتن بيش از حد در معرض نور بروز نكرده و تا 3-2 روز بعد يا بيشتر، به حداكثر برسد.
بيمار بايد تحت درمان علامتي سوختگي قرار گيرد كه اين امر به وسعت و شدت سوختگي بستگي دارد.
|
|
|
تداخل دارويي:
تداخل دارويي
مصرف همزمان با مواد غذايي حاوي فوروكومارين، مانند ليمو، جعفري، هويج‌فرنگي، خردل، هويج و كرفس توصيه نمي‌شود، زيرا خطر بروز مسموميت ناشي از نور وجود دارد.
مصرف همزمان با ساير داروهاي سيستميك يا پوستي حساس‌كننده به نور ممكن است موجب بروز اثرات اضافي حساس كننده به نور شود.
مصرف همزمان با قطران زغال سنگ يا مشتقات آن توصيه نمي‌شود.
|
مکانيسم اثر:
مکانيسم اثر
متوكسالن يك مشتق پسورالن است. مكانيسم دقيق پاسخ اريتم‌زايي، ملانوژنيك و سيتوتوكسيك آن در اپيدرم مشخص نشده است، ولي ممكن است اين دارو در افزايش فعاليت تيروزيناز در سلولهاي سازنده ملانين نقش داشته باشد و نيز ساخت DNA، تقسيم سلولي و تخريب بازسازي سلولهاي اپيدرم را مهار كند. براي موفقيت رنگدانه‌سازي وجود ملانوسيت‌هاي فعال ضروري است.
|
|
|
فارماكوكينتيك:
فارماكوكينتيك
جذب: ميزان جذب سيستميك دارو مشخص نيست.
زمان لازم براي شروع اثر دارو در درمان ويتيليگو تا شش ماه، براي افزايش حساسيت پوست به آفتاب يك ساعت و براي برنزه كردن پوست چند روز است. حداكثر اثر دارو براي افزايش حساسيت پوست به آفتاب طي دو ساعت است. (حداكثر پاسخ اريتم‌زايي ممكن است تا دو روز حاصل نشود). طول مدت اثر دارو به منظور افزايش حساسيت پوست به آفتاب چند روز است. اين دارو در اثر اشعه ماوراي بنفش (UVA) A با طول موج 400-320 نانومتر (حداكثر اثر دارو با طول موج 365 نانومتر به‌دست مي‌آيد) فعال مي‌شود.
|
اشكال دارويي:
اشكال دارويي:
Solution: 1%
|
اطلاعات دیگر:
طبقه‌بندي فارماكولوژيك: مشتق پسورالن.
طبقه‌بندي درماني: محرك رنگدانه‌سازي، محرك رشد مو در طاسي منطقه‌اي، ضد پسوريازيس.
طبقه‌بندي مصرف در بارداري: رده C
ملاحظات اختصاصي
1- پيگيري وضعيت بيمار از نظر بروز ملانوم يا ساير كارسينومهاي پوستي در بيماران تحت درمان طولاني‌مدت با متوكسالن توصيه مي‌شود، زيرا بي‌ضرري مصرف طولاني‌مدت متوكسالن در بيماران ثابت نشده است.
2- مصرف پوستي دارو بايد تنها زير نظر مستقيم پزشك آشنا به كاربرد PUVA انجام شود.
3- متوكسالن پوستي در مقايسه با شكل خوراكي آن حساسيت بيشتر و غيرقابل پيش‌بيني به نور ايجاد مي‌كند.
4- توصيه شده است كه متوكسالن پوستي تنها بر روي ضايعات مشخص و كوچك (كمتر از 10 سانتي‌متر مربع) مصرف شود، و بعد از آنكه پوست در معرض نور خورشيد يا نور ماوراي بنفش قرار گرفت، دارو از روي پوست پاك شود.
5- ميزان قرار گرفتن در معرض نور خورشيد يا نور ماوراي بنفش بايد به‌دقت كنترل شود و براي هر فرد جداگانه و براساس نوع پوست و تحمل آن تعيين گردد. زمان قرار گرفتن در معرض نور به هنگام ظهر يا در ارتفاعات زياد كاهش يابد.
6- از آنجايي كه متوكسالن پوستي غلظت بيشتري از شكل خوراكي آن در اپيدرم پيدا مي‌كند، بايد مقدار UVA با مصرف پوستي دارو كمتر شود.
7- بعد از مصرف موضعي متوكسالن، محل ضايعات بايد حداقل 48-12 ساعت (توسط داروهاي محافظ در مقابل نور يا لباسهاي پوشاننده) از قرار گرفتن در معرض نور (حتي نوري كه از پشت پنجره مي‌تابد يا نور خورشيد در روزهاي ابري) محافظت شود. به‌علاوه، از آنجا كه پوست تحت درمان تا مدتي بعد نيز به نور خورشيد حساس است، بيمار بايد تا 72 ساعت پس از مصرف دارو، در معرض نور بيش از حد قرار نگيرد.
8- رنگدانه‌سازي ممكن است چند هفته پس از درمان شروع شود، ولي رنگدانه‌سازي بارز ممكن است 9-6 ماه زمان لازم داشته باشد. ممكن است براي حفظ تمامي رنگدانه‌هاي جديد، درمان دوره‌اي مورد نياز باشد. رنگدانه‌سازي مجدد در نواحي صورت، شكم و باسن سريعتر و قابل پيش‌بيني‌تر است، ولي اثر آن در نواحي استخواني و اندامهاي انتهايي بدن (دستها و پاها) كمتر و كندتر است.
9- در صورتي كه رنگدانه سازي بسيار زودتر از اريتم‌زايي بروز كند، ممكن است نسبت به اثرات متوكسالن تحمل ايجاد شود. رنگدانه سازي بيش از حد، پاسخ‌دهي بعدي را كاهش مي‌دهد.
10- مصرف متوكسالن براي تسريع برنزه كردن پوست ممكن است موجب بروز واكنش‌هاي شديد، از جمله درماتيت گسترده و حاد، تاول زدن و ادم شود. ادم ساق پاها و آسيب پوستي نيز گزارش شده است.
11- در صورت بروز سوختگي يا تاولهاي پوستي، قطع موقت درمان توصيه مي‌شود.
12- براي جلوگيري از بروز واكنش‌هاي شديد، ممكن است رقيق كردن لوسيون دارو به ميزان يك‌هزارم يا يك ده‌هزارم ضروري باشد.
نكات قابل توصيه به بيمار
1- براي بررسي پيشرفت درمان به طور مرتب به پزشك مراجعه كنيد.
2- از قرار دادن پوست در معرض آفتاب (حتي نوري كه از پشت پنجره مي‌تابد يا نور خورشيد در روزهاي ابري) حداقل تا 48-12 بعد از درمان خودداري كنيد. بعد از مصرف دارو ناحيه تحت درمان را بشوييد.
3- در صورت بروز خشكي پوست يا خارش، قبل از مصرف دارو با پزشك تماس بگيريد.
مصرف در شيردهي: ترشح اين دارو در شير مشخص نيست.
اثر بر آزمايشهاي تشخيصي
غيرطبيعي شدن نتايج آزمونهاي كار كبد گزارش شده است، ولي ارتباط ميان اين اثر با مصرف متوكسالن معلوم نيست.
|
