تومورهای مغزی

بطور كلی می‌توان تومورهای مغزی را به دو گروه اولیه و ثانویه تقسیم بندی كرد.
تومورهای اولیه آنهائی هستند كه از مغز و پرده‌های پوشاننده آن (سخت شامه یا Duramater) منشاء می‌گیرند و تومورهای ثانویه از سایر مناطق بدن مثل ریه، پستان،‌دستگاه گوارش و… به مغز انتشار یافته‌اند و اصطلاحاً متاستاز نامیده می‌شوند.
از نظر شیوع تقریباً هر دو مورد مشابهند و می‌توان گفت هر كدام نیمی از موارد را تشكیل می‌دهند . اما در برخی آمارها شیوع متاستاز ، بیشتر از گروه تومورهای اولیه است.
از نظر میزان بدخیمی می‌توان متاستازها را تماماً بدخیم در نظر گرفت، در حالی كه تقریباً‌ نیمی از تومورهای اولیه خوش خیم هستند.
گسترش و متاستاز تومورهای اولیه مغز به سایر نقاط بسیار كم دیده می‌شود اما این درصد در مورد انتشار به نخاع بیشتر است.
برخی مطالعات مبین افزایش شیوع تومورهای اولیه هستند كه شاید بتوان این مسئله را با پیشرفت تكنولوژی و نقش مهم و ویژه آن در تشخیص این ضایعات مرتبط دانست.
علت پیدایش تومورهای اولیهٔ مغز – مثل سایر تومورها – هنوز در هاله‌ای از ابهام است اما عوامل خطر زائی مثل رادیاسیون و داروهای سركوب كننده ایمنی را در زمینه سازی پیدایش آنها دخیل می‌دانند.
بسیار مهم:
اخیراً مطالعات زیادی در مورد اثرات احتمالی تلفن‌های موبایل انجام گرفته است و اغلب آنها بنفع نقش قوی این گوشی‌ها در ایجاد تومورهای مغزی هستند اما هنوز نمی‌توان اظهارنظر قطعی در این زمینه ارائه كرد.
اثرات سرطان زائی گوشی‌های موبایل در اطفال – بخاطر نازك‌تر بودن استخوان جمجمه حتی از بالغین هم بیشتر است بهمین خاطر كاهش استفاده از این دستگاه‌ها مگر در موارد ضروری عاقلانه بنظر می‌رسد.
• علائم تومورهای مغزی:
تومورهای مغزی بسته به نواحی درگیر می‌توانند علائم بسیار متنوع و بعضاً گول زننده‌ای را پدید آورند. بعضی از این علائم بحدی موذی و مرموز هستند كه گاه حتی متخصصین را هم به اشتباه می‌اندازند بحدی كه گاه ماهها حتی سالها زمان لازم است تا توموری تشخیص داده شود.
این علائم می‌توانند بصورت حاد و ناگهانی – یا بسیار تدریجی و موذیانه پدید آیند. محل درگیر، سرعت رشد تومور، ‌میزان دقت فرد بیمار، سطح فرهنگی – اجتماعی او و بسیاری از موارد دیگر می‌توانند در سرعت تشخیص ارزش داشته باشند.
بعضی از علائم این تومورها عبارتند از:
۱- سردرد :
بیش از پنجاه درصد بیماران مبتلا به تومور این علامت را نشان می‌دهند. شدت سردرد متغیر و از زمانی به زمان دیگر متفاوت خواهد بود. در بسیاری از موارد این سردردها با مسكن‌های معمولی بهبود می‌یابند.
در اغلب موارد سردردها صبح هنگام شدید بوده،‌ می‌توانند با استفراغ همراه شوند، ‌معمولاً پس از استفراغ سردرد كاهش می‌یابد.
نكتهٔ‌بسیار مهم:
مطالب فوق به این معنا نیست كه هر سردردی تومورال است. بر عكس می‌توان گفت تقریباً حدود دو درصد سردردها در اثر تومور پدید می‌آیند.
طبق برخی آمارها، حدود دو درصد سردردها با منشاء تومور هستند كه گرچه با توجه به شیوع سردرد،‌این درصد می‌تواند قابل توجه باشد اما نشان دهندهٔ ‌این است كه اغلب سردردها خوش خیم هستند.
افزایش تدریجی شدت و مدت سردرد و نیز بیشتر شدن تعداد حملات خصوصاً در سردردهای صبحگاهی، یا وقوع سردرد در هنگام خواب خصوصاً در صورت همراهی با سایر علائم مثل تشنج و… بمعنی لزوم قطعی انجام بررسی‌های تشخیصی می‌باشد.
۲- تشنجات:
انواع مختلفی از تشنج را می‌توان با تومورهای مغزی مشاهده كرد.
تشنجاتی كه اخیراً بوجود آمده‌اند و منشاء مشخصی ندارند . خصوصاً اگر در سنین بالاتر از چهل سالگی باشند یا با سایر علائم مثل سردرد همراه باشند بسیار مهم بوده و قطعاً نیازمند انجام بررسی‌های تشخیصی بیشتری هستند.
۳- تغییرات خلق و خو
انواع مختلفی از تغییرات خلق و خو ، منگی،‌ اختلال حافظه ،‌و تغییرات شخصیتی در اثر تومورهای مغزی پدید می‌آیند.
بخاطر دارم بیماری را كه رانندهٔ آمبولانس یك مركز روانپزشكی بود. او مردی حدوداً سی و پنج ساله بود از دو سال قبل بتدریج دچار حالات عصبی، پرخاشگری،‌افسردگی و… شده و زندگی را به كام خود و خانواده‌اش تلخ كرده بود. در طول این مدت بارها به مراكز درمانی ارجاع و با توجه به شغلش تحت درمان‌های طبی و روان درمانی قرار گرفته بود.
برای بیمار یك سی‌تی‌اسكن ساده مغز انجام شد، با كمال تعجب تومور بسیار وسیعی در ناحیهٔ پیشانی او دیده می‌شد خوشبختانه این تومور خویش خیم بود و پس از عمل تا حد بسیار زیادی بهبود یافت بحدی كه در حال حاضر بدون نیاز به هیچ داروی خاصی به زندگی عادی خود ادامه می‌دهد.
۴- اختلالات حركتی:
بسته به محل درگیر،‌انواع مختلفی از اختلالات حركتی را می‌توان در این بیماران مشاهده كرد،‌در یك طرف طیف فرد كاملاً سالم و بدون هر گونه شكل حركتی است،‌ و در سمت مقابل فلج نیم یا كل بدن را می‌توان دید. گاه تنها مشكل بیمار ضعف نسبی دست یا پا است.
انجام بررسی‌های دقیق تشخیص امكان شناسائی تومورها در این افراد را افزایش داده است در حالی كه قبلاً بسیاری از این‌ها با تشخیص سكتهٔ مغزی تحت درمان قرار می‌گرفتند.
۵- اختلالات حسی:
انواع مختلفی از درگیری حسی شامل حس‌های سطحی یا حس‌های پیچیده و پیشرفته حتی درك موقعیت فضائی ، حس تعادل و… در این بیماران محتمل است.
۶- علائم متفرقه
بررسی های تشخیصی:
معاینهٔ‌ دقیق نورولوژیكی ارزش زیادی در تعیین محل این ضایعات دارد و در بسیاری از موارد می‌تواند تشخیصی باشد گرچه بسیاری از تومورها را نمی‌توان با معاینات معمولی تشخیص داد اما همچنان این كار درصدر روش‌های تشخیصی قرار دارد.
رادیوگرافی ساده مگر در موارد خیلی محدود نقش چندانی در تشخیص تومورهای مغزی ایجاد نمی‌كند. اما گاه با نشان دادن خوردگی یا ضخیم شدگی استخوان مجاور تومور، یا مشاهده نواحی كلسیفیكاسیون غیر طبیعی ، و بعضا جابجائی كلسیفیكاسیون های طبیعی مغز می‌توان به وجود ضایعات احتمالی مشكوك شد.
سی‌تی اسكن معمولا اولین روش تشخیص تومورهای مغزی است . اختراع این دستگاه شگفت‌انگیز توسط‌ هانسفیلد انقلاب عظیمی در شناسایی ضایعات مغز منجمله تومورها پدیدآورد و دقت تشحیص را بسیار افزایش داد. در صورت لزوم استفاده از مواد حاجب مخصوص می‌تواند دقت تشخیص سی‌تی‌اسكن را باز هم افزایش دهد و حتی در بسیاری از موارد قبل از عمل جراحی میتوان پاتولوژی تومور را نیز تعیین كرد.
نكته مهم اینست كه تمام تومورها را نمیتوان باسی‌تی اسكن های معمولی بدون یاحتی با تزریق مشاهده كرد.
در اینموارد MRI به یاری ما آمده و با دقت بسیار بالائی می‌تواند ضایعات مغزی را به تصویر بكشد. نماها ی مختلف MRI در صورت لزوم استفاده از مواد حاجب مخصوص (گادولونیوم) علاوه بر دقت تشخیص ، توانائی تعیین پاتولوژی تومور را نیز افزایش داده است.