دستشویی رفتن کودکان و چند نکته

الفبا: کودکان آزاد به دنیا آمده‌اند؛ رها از هر قانونی. کودکان همه‌چیز را برای خودشان می‌دانند و معنای قانون و مالکیت را نمی‌دانند. آموزش قوانین بخشی از تربیت کودک است. قانون همیشه همراه محدودیت است و محدود کردن نفی آزادی است. هر قانونی که به کودکان آموزش داده می‌شود، بخشی از آزادی آنان را نفی می‌کند.

کودکان در برابر هر قانونی مقاومت می‌کنند. دوست دارند غذا را روی زمین بریزند و بشقاب را وارونه کنند. اشیا را پرتاب می‌کنند. اسباب‌بازی دوستانشان را برای خودشان برمی‌دارند و خود را مالک آن می‌دانند. اما آرام‌آرام این قوانین را یاد می‌گیرند.

اگر از همان نخست بتوان به کودک قانونمند بودن را آموزش داد، کار بسیار راحت‌تر می‌شود؛ مثلا این‌که باید اسباب‌بازی‌ها را سر جای خودشان بگذارد. اجرای همین قوانین کوچک به اجرای قوانین دیگر هم کمک می‌کند.
مشکلی که والدین با دستشویی رفتن کودکان دارند برمی‌گردد به آزادی و رهایی کودکان و قانونمند کردن آنان. کودک دوست دارد آزاد باشد و خودش را در بند مکانی خاص به‌نام دستشویی نکند. دستشویی با فضایی کوچک برای کودک زندان به‌شمار می‌رود که آزادی او را نفی می‌کند. کودک هنوز مفاهیم بهداشتی را درک نمی‌کند؛ این مسئله قانونمند کردن وی را دشوار می‌کند.
چه کنیم که کودک بپذیرد در مکان خاص دستشویی کند؟
باید با توجه به همان آزادی و محدودیت این مسئله را حل کنیم. نباید گذاشت کودک دستشویی را زندان و نفی آزادی حساب کند.
در هفت-هشت‌ماهگی وقتی که در پوشک ادرار یا مدفوع می‌کند، از کودک بپرسید تا با این موضوع آشنا شود و وقتی بعدا او را به دستشویی بردید، بتوانید در این باره با او حرف بزنید و راحت باشید.
این نکته کلی درباره همه آموزش‌ها را رعایت کنید که نباید با کودک در این مسئله به ستیز پرداخت. ستیز و دعوا با کودک او را به واکنش و لجبازی می‌کشاند. باید کاری کرد که او با میل خودش و بدون احساس اجبار به دستشویی برود.
اگر کودک تا هنگامی که پوشک است با دستشویی آشنا نباشد، یک‌باره دستشویی رفتن برای وی سخت است و همان اجبار و محدودیت را احساس می‌کند. باید از همان ماه‌های نخست به‌تدریج و آرام‌آرام او را با دستشویی آشنا کرد؛ مثلا در ده‌ماهگی هر سه روز یک‌بار، در یک‌سالگی هر دو روز یک‌بار و… یعنی هنگامی که پوشک است، آزادی و رهایی کامل نداشته باشد. البته در این مرحله خود دستشویی رفتن می‌تواند برایش نوعی تنوع و حتی بازی محسوب شود. مهم است که کودک را یک‌باره از آزادی کامل، به دستشویی رفتن تبعید نکنیم؛ اگر از قبل به آن عادت کرده باشد، به‌سادگی می‌تواند بپذیرد.
باید زمان دستشویی کودک را دانست. همه کودکان شبیه هم نیستند. هم خودمان زمان دستشویی را بشناسیم و هم کاری کنیم که خود کودک خبر کند.
دستشویی نباید برای کودک زندان باشد. کودک مفهوم بهداشت و مسائل پاکی و نجاست را نمی‌داند، اما بازی را درک می‌کند؛ می‌توان دستشویی رفتن کودکان را برایشان به بازی تبدیل کرد.
یکی از مشکلات کودکان نشستن بر کاسه توالت است. از کودک نخواهیم حتما در کاسه توالت خود را تخلیه کند. همین که در دستشویی باشد و حتی اگر در کنار سنگ باشد، کافی است؛ یعنی باز هم بخشی از محدودیت را برمی‌داریم.
از سوی دیگر نباید از آموزش مسائل بهداشتی به کودک غافل باشیم. کودک پرسشگر است. او باید بداند چرا نباید در مکان‌های دیگر دستشویی کند. با مثال‌های ملموس و گفتن پیامدها و نشان دادن بیماری‌ها می‌توان به کودک در درک بهداشت کمک کرد.