طرح مطالعاتی مبارزه با جرم پولشویی مركزپژوهشهای مجلس شورای اسلامی

طرح مطالعاتی مبارزه با جرم پولشویی مركز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی

پولشویی روی دیگر یا نیمرخ مالی فعالیت های بزه كارانه ای است كه در آن عواید حاصل از فعالیت های مجرمانه وغیرقانونی طی روندی در مجاری قانونی تطهیر و پاك میشود . پول شویی یا تطهیر پول فعالیتی مجرمانه ، در مقیاس بزرگ ، گروهی ، مستمر و دراز مدت است كه میتوان از محدوده سیاسی كشور مفروض نیز فراتر رود .

پول شویی یك فرآیند سه مرحله ای است : مرحله نخست مستلزم قطع هرگونه ارتباط مستقیم بین پول و جرمی كه پول از آن تولید شده ، مرحله دوم مخفی كردن رد پول برای جلوگیری از تعقیب آن و مرحله سوم بازگرداندن مجدد پول به مجرم به صورتی كه منشاء ، نحوه اكتساب و محل جغرافیایی آن قابل ردیابی نباشد .

پول شویی آثار زیانبار بر اقتصاد ، جامعه وسیاست دارد . آلوده شدن و بی ثباتی اقتصاد ، تضعیف بخش خصوصی و برنامه های خصوصی سازی ، كاهش كنترل دولت برسیاست های اقتصادی ، كاهش درآمد دولت ها ، فاسد شدن ساختار حكومت ، بی اعتمادی مردم ، بی اعتباری دولت ها و نهاد های اقتصادی كشور و ..... تنها بخشی از این آثار است .

طرح های نوین متعددی برای مقابله با پول شویی در سطح بین المللی تدارك دیده شده است : سازمان های بین المللی مانند سازمان ملل برای مقابله با این مشكل در پایان دهه ۱۹۸۰ قدم های نو آورانه ای برداشته اند.

به دنبال تاسیس گروه كاری اقدام مالی برای مبارزه با پول شویی در سال ۱۹۸۹ ، گروه های منطقه ای مانند اتحادیه اروپا ، شورای اروپا و سازمان كشورهای آمریكا یی ، قوانین ومعیارهایی برای مبارزه با پول شویی در كشورهای عضو تدوین كرده اند . منطقه كارائیب ، آسیا ، اروپا و آفریقای جنوبی هم سازمان هایی شبیه به نیروی ویژه مبارزه با پول شویی ایجاد كرده اند و گروه بندی های مشابهی برای آفریقای غربی و آمریكای لاتین در سال های آینده در دست تدوین و شكل گیری است .

براساس مستندات بین المللی و جهانی ، یك توافق نظر عمومی در مورد كلیات اركان اصلی هر نظام ضد پول شویی وجود دارد . اما از آنجا كه كشورها دارای نظام های مالی وقانونی گوناگونی هستند ، باید براساس شرایط و ساختارهای قانونی خاص خود عمل كنند . با این حال ، در سطح ملی و بین المللی اصول مشتركی در مورد اركان حقوقی واجرایی نظام های مبارزه با پول شویی وجود دارد كه شناخت این اصول در تدوین قوانین منع پول شویی راهگشا خواهد بود .

۱- مقدمه :

واژه پول شویی برای توصیف فرآیندی مورد استفاده قرار می گیرد كه در آن پول غیر قانونی یا كثیفی كه حاصل فعالیت های مجرمانه مانند قاچاق مواد مخدر، قاچاق اسلحه و كالا ، قاچاق انسان ، رشوه ، اخاذی ، كلاهبرداری و .... است ، درچرخه ای از فعالیت ها و معاملات ، باگذر از مراحلی ، شسته و به پول قانونی و تمیز تبدیل میشود . به عبارت دیگر منشا و منبع وجوهی كه به صورت غیر قانونی به دست آمده است از طریق رشته ای از نقل و انتقالات و معاملات به گونه ای پنهان میشود كه همان وجوه به صورت درآمد قانونی نمود پیدا كرده و وارد فعالیت ها ومجاری قانونی میشود .پدیده پول شویی آثار زیانبار اقتصادی ، اجتماعی و سیاسی قابل توجهی برای جوامع به همراه دارد كه از آن جمله میتوان به آلوده شدن و بی ثباتی بازارهای مالی ، بی اعتمادی مردم به نظام مالی ، تغییرات جبری و ناخواسته در تقاضای پول و تغییر شدید در نرخ بهره و در نتیجه انتقال پیش بینی نشده سرمایه بین كشورها ، تضعیف بخش خصوصی قانونی ، شكست برنامه های خصوصی سازی كشورها ، كاهش كنترل دولت بر سیاست های اقتصادی ، كاهش درآمد دولت ها ، فاسد كردن ساختار و لطمه شدید به اعتبار دولت ها و نهاد های اقتصادی كشورها و .... اشاره كرد .

آثار مزبور با توجه به ویژگی های این پدیده مانند جهانی بودن ، انعطاف پذیری و قابلیت انطباق عملیاتی آن ، به كارگیری پیشرفته ترین ابزارهای فنی و شیوه های تخصصی در انجام آن ، ابتكارات و خلاقیت عاملان آن ، دسترسی به منابع فراوان ، گسترش دایمی درحوزه ها وفضای جدید و جستجوی مستمر سود ، تشدید میشود . بنابراین و با توجه به حجم قابل توجه پول های شسته شده ( سالانه ۵% تولید ناخالص داخلی جهان ) و گسترش روز افزون پدیده پول شویی ، انجام پژوهش و سپس تدوین قوانین جامع برای مبارزه با آن ضرورتی انكار ناپذیر است .

---