وابستگی کودکان به والدین، اختلال به حساب می آید؟

وابستگی شدید، ارتباط بسیار عمیق و دیر پایی است كه بین كودك و والدین در نخستین سال‌های زندگی كودك به وجود می‌آید و روی رشد او، هم از نظر فیزیكی و هم از نظر توانایی‌ها اثر می‌گذارد. این وابستگی مانع از آن می‌شود كه كودك بتواند عواطف و احساساتش را به زبان آورد و روابط سالمی با دیگران برقرار كند و ادامه دهد.
اگر شما فرزندی دارید كه دچار اختلال وابستگی است، احتمالا از اینكه او همیشه به شما می‌چسبد، خسته شده‌اید. كودكانی كه دچار اختلالات وابستگی و یا سایر مشكلات مربوط به وابستگی هستند، هنگام ارتباط برقرار كردن با دیگران دچار مشكل می‌شوند و نمی‌توانند احساسات و عواطف خود را مدیریت كنند.
این روند با كمبود اعتماد و ارزش نهادن به خود، ترس از نزدیك شدن به هر كس دیگر و خشم همراه است و نیاز به كنترل دارد. كودكی كه احساس وابستگی شدید به والدینش می‌كند، همیشه احساس ناامنی و تنهایی دارد. ولی چرا برخی از كودكان دچار این اختلال می‌شوند و برخی دیگر نمی‌شوند؟
پاسخ این سوال كنش‌های‌ بین والدین و كودك است. اختلال وابستگی نتیجه تجربیات منفی در روابط مربوط به سال‌های نخست زندگی است. وقتی كه كودك خردسال شما به طور مداوم تنها می‌ماند، به حال خودش رها می‌شود، احساس ضعف و بی‌قدرتی می‌كند و از او مراقبت نمی‌شود (به هر دلیلی)، دنیا را جایی خطرناك،  ترسناك و ناامن می‌بینید.
علل به وجود آمدن اختلال وابستگی
این نوع وابستگی وقتی به وجود می‌آید كه كودك نمی‌تواند به طور پایدار و ثابت با یك یا هر دو والدینش ارتباط برقرار كند. دلایل بسیاری باعث ایجاد این حالت می‌شوند:  نوزاد گریه می‌كند ولی هیچ كس به گریه‌هایش توجهی ندارد و او به حال خودش رها می‌شود.
نوزاد گرسنه است و یا خودش را كثیف و به مدت چند ساعت كسی به او توجه نمی‌كند.  تقریبا كسی با نوزاد حرف نمی‌زند، نگاه نمی‌كند، كسی به او لبخند نمی‌زند و نوزاد احساس تنهایی می‌كند.
  كودك خردسال فقط از طریق رفتارهای افراطی سعی می‌كند توجه دیگران را جلب كند.  كودك در مورد سوء استفاده قرار می‌گیرد و یا اینكه با او رفتار درستی نمی‌شود.   كودك خردسال نمی‌تواند والدینش را در كنار هم داشته باشد و هر بار یكی از او مراقبت می‌كند.
والدین به دلیل وجود برخی مشكلات، مثل افسردگی، بیماری و یا هر چیز دیگر از نظر عاطفی با كودك ارتباط مناسب ندارند. گاهی اوقات نیز شرایط (كه معمولا اجتناب ناپذیرند) باعث بروز این اختلال می‌شود. كودك آنقدر كوچك است كه نمی‌تواند درك كند چه اتفاقی در حال وقوع است و چرا. هیچگاه برای درست كردن اشتباهات و مشكلات دیر نیست. هر چه زودتر متوجه علائم این اختلال شوید، سریع‌تر می‌توانید درمان را شروع كنید.
 آرام كردن كودك كه با وجود این اختلال به شدت گریه می‌كند
برخورد با كودكی كه بی‌وقفه گریه می‌كند، گاهی اوقات به صبر زیادی نیاز دارد. ممكن است دچار عصبانیت، نگرانی و ناامیدی شوید؛ به خصوص اگر كودك‌تان برای چند ساعت به شدت گریه كند و آرام نشود و تماس چشم در چشم نیز برقرار نكند. در چنین مواقعی باید با شیوه‌های تعادل برقرار كردن آشنا باشید.

وقتی كه خودتان آرام و متمركز باشید، بهتر می‌توانید این‌كار را انجام دهید.

 

 علائم و نشانه‌های وابستگی
 از ارتباط مستقیم چشم به چشم پرهیز می‌كند.  لبخند نمی‌زند.  انتظار آن را ندارد كه كسی او را بلند كند و در آغوش بگیرد.  تلاش برای آرام كردن و ارتباط برقرار كردن را رد می‌كند.  وقتی كه او را تنها رها می‌كنید، به نظر می‌رسد هیچ توجهی به شما ندارد.  به صورت تسلی ناپذیری گریه می‌كند.
زمزمه و سر و صدا ندارد.  با چشم‌هایش شما را دنبال نمی‌كند. توجه به این علائم اولیه بسیار مهم است. گاهی این علائم شباهت زیادی به علائم بیماری اوتیسم (ADHD) دارند؛ به همین دلیل بهتر است با مشاهده آنها به پزشك متخصص مراجعه كنید.
 چه كار كنیم تا كودك‌مان احساس امنیت و اطمینان كند
احساس امنیت و اطمینان مهم‌ترین نكته است. این كودكان دردنیای پیرامونشان احساس ناامنی می‌كنند. بنابراین قبل از شروع هر كاری باید احساس امنیت و اطمینان را به وجود آورید. توقعات خود را روشن كنید تا او بداند شما در برابر كارها و رفتارهایش چه واكنشی خواهید داشت.
برخی حد و مرزها را مشخص كنید، به این ترتیب دنیا قابل پیش‌بینی و كودك كمتر دچار ترس و وحشت می‌شود. مشخص كردن حد و مرزها بسیار مهم است؛ چرا كه كودك می‌فهمد چه چیزی قابل قبول و چه چیزی غیرقابل قبول است. در ضمن یاد می‌گیرد كه روی همه چیز كنترل بیشتری داشته باشد و بیشتر به نتایج كارهایش فكر كند. حتی وقتی كه از كودك خود رفتار اشتباهی دیدید، باز هم خونسردی خود را حفظ كنید.
رفتار بد كودك به این معنی است كه او بسیاری چیزها را نمی‌داند و نیاز به كمك دارد. با حفظ خونسردی و آرامش خود می‌توانید به او احساس مدیریت بیشتر دهید. در هر حالت برای ارتباط برقرار كردن با كودك آماده و در دسترس باشید. كشمكش‌ها روی این كودكان اثرات منفی زیادی دارد و احساس ناامنی آنها را بیشتر می‌كند.

او را متقاعد كنید كه همواره و در هر حالتی دوستش دارید و به او كمك خواهید كرد و او نیز می‌تواند در هر حالتی به شما اعتماد كند. این كودكان هنگام هر گونه تغییر و جابه‌جایی احساس ناامنی می‌كنند و برنامه‌های آشنا و همیشگی به آنها احساس راحتی و امنیت بیشتر می‌دهد.

 

 نشان دادن علاقه به كودك
چنین كودكانی به سختی علاقه و عشق والدین را می‌پذیرند؛ اما شما با تكرار و تداوم می‌توانید این احساس را در او به وجود آورید:  چیزهایی را پیدا كنید كه به او احساس خوبی می‌دهند. او را در آغوش بگیرید و نوازش كنید؛ ولی در انجام این‌كار عجله نكنید و آرام‌آرام پیشروی كنید.
به احساسات و عواطف كودك‌تان پاسخ دهید. بهتر است از روش‌های غیر كلامی برای آرام كردن و محبت كردن به او استفاده كنید؛ زیرا این دسته از كودكان از نظر عاطفی شبیه به كودكان بسیار خردسال عمل می‌كنند.  به كودك خود كمك كنید تا عواطف و احساساتش را بشناسد و آنها را به هنگام نیاز بیان كند. معمولا این دسته از كودكان احساسات خود را نمی‌شناسند و نمی‌دانند چگونه باید نیازها و تقاضاهای خود را بیان كنند.

او را متقاعد كنید كه داشتن احساسات خوب است و نشان‌دهنده سلامت آنهاست.   با كودك خود حرف بزنید، بازی كنید و به او گوش بدهید.   به تغذیه، خواب و ورزش كودك اهمیت بیشتری دهید. دقت كنید كه حتی ویتامین‌های مورد نیاز بدنش را دریافت كند. همچنین خواب منظم و كافی داشته باشد چرا كه خواب كافی برای یادگیری ضروری است و به اندازه كافی تحرك فیزیكی و ورزش كند. ورزش كردن استرس و ناامیدی و احساسات ناسالم را از كودك دور می‌كند و به او حس بهتری می‌دهد.

 

 برخورد والدین
برخورد والدین با این كودكان گاه بسیار سخت است؛ چرا كه نیاز به صبر و تحمل بیشتری دارد و باید تلاش بیشتری كنند. شما باید وظایف و مسئولیت‌های خود را به نحو احسن انجام دهید. مطمئن باشید كه كودكان ارزش این همه تلاش را دارند و به زودی شاهد نتایج خوبی در این زمینه خواهید بود.
با صرف زمان، صبوری و تلاش، می‌توان وابستگی بیمار گونه كودكان را برطرف كرد. وقتی كه او شاهد چنین رفتارهایی از جانب شما باشد، احساس امنیت بیشتری كرده و به شما اعتماد می‌كند.
 از كودك انتظارات واقعی داشته باشید: به كودك خود كمك كنید تا برداشتن قدم‌های كوچك را شروع كند و هر بار موفقیت‌های او را جشن بگیرید.
 صبوری و تحمل كنید: و حتی به كوچك‌ترین پیشرفت‌ها نیز توجه كنید. باید جوی را به وجود آورید كه كودك‌تان احساس امنیت كند.
 حس شوخی و خوشی بیشتری در روابط‌‌تان ایجاد كنید: این‌كار به هر دوی شما انرژی بیشتری می‌دهد تا راه سختی را كه در پیش دارید، هموارتر كنید. اطراف خود و كودك‌تان را از كسانی پُر كنید كه شما را بیشتر می‌خندانند.
 مواظب خودتان هم باشید و استرس را كنترل كنید: در این زمان، بیشتر وقت خود را صرف این‌كار كنید. بیشتر استراحت كنید و به تغذیه خود اهمیت دهید تا آنقدر شارژ باشید كه بتوانید به كودك‌تان توجه ویژه كنید.
 از دیگران كمك بگیرید: از اطرافیان كمك بگیرید و روی حمایت دوستان و خانواده خود نیز حساب باز كنید؛ به این ترتیب استرس‌های شما كمتر می‌شود و بهتر هم نتیجه می‌گیرید.
 مثبت و امیدوار باشید: كودكان متوجه تمام احساسات اطرافیان خود می‌شوند. اگر شما احساس ناامیدی و دلسردی كنید، او نیز ناامید می‌شود. هر گاه احساس خستگی كردید، از دیگران نیز كمك بگیرید.