اختلال گفتاری شایع در میان كودكان

جام جم: شنیدن اولین كلمات از زبان كودك یكی از شیرین ترین و به یادماندنی ترین لحظات زندگی هر پدر و مادری است. اما این مرحله شیرین از زندگی كودك نقشی مهم و حیاتی نیز دارد، چرا كه كوچك ترین بی توجهی به مشكلات آن می تواند تبعات بسیاری در پی داشته باشد. سعیده احمدی، كارشناس ارشد گفتار درمانی می گوید: «گفتار درمانی یكی از شاخه های علوم توانبخشی است كه برای كمك و درمان اختلالات گفتار و زبان مانند لكنت مورد استفاده قرار می گیرد.» وی به برخی موارد اختلالات گفتاری اشاره می كند و توضیح می دهد: «اختلال یادگیری زبان به این معنی است كه بعضی بچه ها دیر شروع به حرف زدن می كنند و برای این كار به كمك های تخصصی نیاز دارند. البته معمولا بچه هایی كه اختلال یادگیری زبان دارند، در مدرسه هم با مشكل مواجه خواهند شد. چون زیربنای یادگیری خواندن و نوشتن، زبان است.

در این موارد نیز «گفتاردرمانگر» در بخشی كه مشكل زیربنای زبانی دارد، می تواند به كودك كمك كند.» وی ادامه می دهد: «اختلالات تلفظی هم از دیگر مشكلات است. البته در این مورد لازم است دقت داشته باشیم هر چه سن كمتر باشد، درمان هم بهتر و راحت تر صورت می گیرد، اما باز هم بزرگسالانی كه اختلالات تلفظی دارند، می توانند برای درمان مراجعه كنند.» كودكانی كه عقب ماندگی ذهنی دارند و بچه های كم شنوا هم از دیگر گروه هایی هستند كه گفتار درمانگرها با آنها كار خواهند كرد.
شایع ترین اختلال گفتار
یكی از مشكلاتی كه شاید بیشتر هم با آن آشنا باشیم، لكنت زبان است. سعیده احمدی در این مورد توضیح می دهد: «با این كه لكنت از كودكی و در سنین زیر ۶ سال شروع می شود، اما گاهی ممكن است درمان نشود و تا بزرگسالی ادامه پیدا كند.» وی می افزاید: «لكنت زبان شایع ترین مشكلی است كه میان بچه های عادی وجود دارد. به طور تقریبی ۵ درصد بچه های زیر ۶ سال در دوره ای دچار ناروانی سخن گفتن و لكنت می شوند.» وی به والدین توصیه می كند هیچ وقت با تصور این كه شاید لكنت زبان كودك خودش خوب شود، نسبت به این مشكل بی اعتنا نباشند. این كارشناس گفتاردرمانی یادآور می شود: «گفتار درمانگر به والدین مشاوره خواهد داد كه با چه كارهایی لكنت زبان كودك بهبود می یابد. به عنوان مثال شاید والدین باید عادت های گفتاری شان را تغییر دهند یا تغییراتی در ارتباط شان با كودك ایجاد كنند. بنابراین اگر آنها چنین مواردی را رعایت كنند، به احتمال زیاد این مشكل كودك نیز درمان خواهد شد.» احمدی با تاكید بر این نكته كه اگر درمان در همان سنین زیر ۶ سال شروع شود، خیلی بهتر بوده و اكثرا هم موفقیت آمیز است، توضیح می دهد: «اگر لكنت زبان كودك زیر ۶ سال درمان نشود، وقتی وارد مدرسه می شود آگاهی زبانی وی بالا رفته و متوجه مشكل گفتاری خود می شود. همچنین بچه های دیگر هم متوجه این تفاوت خواهند شد، در نتیجه كودك دچار استرس و اضطراب شده و پس از این دیگر لكنت، یك اختلال ساده گفتاری نیست. بلكه موارد روحی، روانی نیز بر لكنت تاثیر گذاشته و درمان آن را مشكل تر می سازد. به همین دلیل همیشه توصیه می شود به محض این كه اولین علائم ناروانی را در سخن گفتن كودك مشاهده كردید، حتما با یك گفتار درمانگر مشورت كنید.» وی می افزاید: «زمانی كه كودك خوب شد نیز ارتباط با گفتار درمانگر را قطع نكنید. چون لكنت در ابتدا گاهی هست و گاهی نیست. اما والدین نباید تصور كنند در دوره هایی كه لكنت وجود ندارد، كودك خوب شده است و در نتیجه درمان را رها كنند. بلكه نظارت گفتار درمانگر باید یك تا دو سال ادامه داشته باشد تا از بهبود قطعی مطمئن شویم.»
سن حرف زدن كودك
كودكان در سنین متفاوتی شروع به حرف زدن می كنند و به همین دلیل حد متوسطی برای تعداد لغات و حرف زدن آنها در نظر گرفته می شود. احمدی می گوید: «معمولا در یك سالگی بچه به طور متوسط باید ۳ كلمه یاد گرفته باشد و تا یك و نیم سالگی این مقدار به ۲۰ كلمه برسد،كه در مورد بعضی ها بیشتر است و بعضی ها كمتر.این تعداد كلمات با افزایش سن كودك نیز افزایش می یابد. در نتیجه اگر مشخص شد كودك از حد متوسط هم كمتر حرف می زند، باید به متخصص مراجعه كنیم.» وی می افزاید: «اگر كودكی ۳ سال دارد و خیلی كم حرف می زند، حتما باید به متخصص مراجعه كرد، چون كم كم دارد به سنین مدرسه رفتن هم نزدیك می شود. البته ممكن است در خانواده این دیر حرف زدن را مربوط به مسائل ارثی بدانند و در نتیجه اقدامی برای بهبود آن نكنند. با این كه این مورد زمینه ارثی هم دارد، باید دقت داشته باشیم كه این اختلال در همه به یك شدت به ارث نمی رسد. همچنین ممكن است فردی كه در خانواده همین مشكل را داشته از نظر تحصیلی هم موفق نبوده باشد. درحالی كه هیچ كس نمی داند علت اصلی مشكل وی در خواندن و نوشتن، در حقیقت زیر بنای ضعیف زبانی است.» در نتیجه مشخص است كه با مشاهده كوچك ترین نشانه ای از اختلالات گفتاری باید به گفتار درمانگر مراجعه كرد تا از بروز مشكلات بعدی پیشگیری شود.