عفونت گوش كودكان، آخ گوشم!

بيماري عفونت حاد گوش مياني، هر پدر و مادري را دست كم يك بار مجبور به مراجعه به پزشك مي‌كند. 66-99 درصد كودكان تا سن 2/5 سالگي دست كم يك بار دچار عفونت حاد گوش مياني مي‌شوند. اين بيماري از مهم‌ترين علل مراجعه كودكان به پزشك و تجويز آنتي‌بيوتيك و شايع‌ترين علت كم‌شنوايي كودكان است. شيوع عفونت حاد گوش مياني پس از سن دو سالگي كاهش بارزي مي‌يابد.
 
عوامل موثر در بروز و شيوع بيماري
 عوامل اجتماعي– اقتصادي: عفونت گوش مياني در شرايط فقر و بي‌خانماني و سطوح پايين‌تر جامعه شايع‌تر است و يا با بهداشت و تغذيه نامناسب و دسترسي نامطلوب به خدمات پزشكي رابطه دارد.

 شير مادر: تغذيه با شير مادر احتمال بروز عفونت گوش مياني را كاهش مي‌دهد.

 مواجه با دود سيگار: كودكاني كه در معرض دود سيگار اطرافيان هستند، بيشتر دچار اين بيماري مي‌شوند.

 تماس با ساير كودكان: عفونت گوش مياني در كودكاني كه با ساير بچه‌ها تماس دارند (مثلا مهد كودك) بيشتر اتفاق مي‌افتد.

 فصل سرد سال

 ناهنجاري‌هاي مادزرادي: نظير شكاف كام

 استفاده از گول زنك (پستانك)

 وجود زمينه آلرژي: عفونت گوش مياني در كودكان مبتلا به آلرژي شايع‌تر است.

 واكسيناسيون: تزريق واكسن پنوموكوك و آنفلوآنزا موجب ابتلاي كمتر كودك به اين بيماري مي‌شود.
 
علائم بيماري
كودك مبتلا به عفونت حاد گوش مياني، معمولاً در يكي دو هفته اخير يك سرماخوردگي داشته كه علايم آن تا حدود زيادي رفع شده و حال دچار درد گوش شده است. در شيرخواران كه قادر به بيان گوش درد نيستند اين علامت به صورت بيقراري، اختلال در خوردن و خوابيدن، گرفتن و تكان دادن گوش ظاهر مي‌شود. ممكن است كودك تب نيز داشته باشد؛ اما نبود تب، ردكننده اين بيماري نيست.

 

در معاينه گوش كودك مبتلا به عفونت حاد گوش مياني، مايعي در گوش مياني و قرمزي پرده صماخ ديده مي‌شود. مهم‌ترين علامت التهاب غير چركي گوش مياني كه معمولاً به دنبال عفونت حاد گوش مياني ادامه مي‌يابد، كاهش شنوايي، اختلال در الگوي تكلم و اختلال تعادل است؛ اما اين بيماري در بسياري از موارد بي‌علامت است و پزشك به‌طور اتفاقي در معاينه متوجه وجود مايع در گوش مياني مي‌شود.
 
درمــان
آنتي‌بيوتيك‌ها: امروزه در مورد تجويز آنتي‌بيوتيك براي همه كودكان مبتلا به عفونت حاد گوش مياني اتفاق نظر وجود ندارد. كودكان زير شش ماه، كودكان 6-24 ماه با تب بالاي 39 درجه، درد شديد گوش، يا بدحال بايد با آنتي‌بيوتيك مناسب درمان شوند. در مورد درمان عفونت حاد گوش مياني در ساير كودكان، پزشك با توجه به سير بيماري و ساير عوامل تصميم مي‌گيرد. مدت درمان يك روز است كه حتماً بايد دوره درمان كامل شود.

 

در كودكان بزرگ‌تر يا داراي علايم خفيف‌تر، ممكن است دوره درمان كوتاه‌تر باشد. آنتي‌بيوتيك‌هاي مناسب براي عفونت حاد گوش مياني در كشور ما شامل آموكسي‌سيلين، كوآموكسي‌ كلاو، آزيترومايسين، سفترياكسون و ... است كه پزشك با در نظر گرفتن تمام جوانب، يكي از آنها را براي كودك تجويز خواهد كرد.

ميرنگوتوس (برش دادن پرده گوش): در مواقعي كه درد شديد و سركش گوش، تب بالاي مقاوم به درمان يا احتمال بروز عوارض بيماري وجود دارد، پزشك ممكن است اين اقدام درماني را توصيه نمايد. برش ايجاد شده روي پرده گوش پس از مدتي خود به خود ترميم خواهد شد.

لوله تمپانوستومي (گذاشتن يك لوله كوچك از گوش مياني به گوش خارجي از طريق ايجاد برش روي پرده گوش): در مواردي كه بيش از سه ماه در گوش مياني كودك مايع وجود داشته باشد، ممكن است پزشك براي رفع مشكل و پيشگيري از عوارض بعدي (از جمله كاهش شنوايي) اين كار را انجام دهد. لوله تمپانوستومي معمولاً حدود 12-16 ماه باقي مي‌ماند.
عوارض
سوراخ شدن پرده گوش: اين عارضه عليرغم نگراني زياد والدين، در اغلب موارد خود به خود بهبود مي‌يابد.
عفونت ماستوئيد (استخوان مجاور گوش مياني)
عفونت چركي مزمن گوش مياني
كم‌شنوايي
كلستاتوم (ايجاد بافت التهابي در فضاي گوش مياني و فضاهاي مجاور آن كه بتدريج به اجزاي گوش صدمه مي‌زند)
عفونت پوستي گوش خارجي
عوارض داخل جمجمه‌اي (عفونت‌ها و...)
 
نكته مهم
التهاب غير چركي مزمن گوش مياني (اوتيت مدياي ترشحي) در اغلب موارد نياز به تجويز آنتي‌بيوتيك ندارد. داروهاي موثر در درمان سرماخوردگي يا آلرژي تاثير چنداني در بهبودي نخواهند داشت. مانور زور زدن، در حالي كه كودك با دهان بسته، بيني‌اش را با دست گرفته است (مانور والسالوا) مي‌تواند به تخليه مايع گوش مياني كمك كند.
 
پيگيري
اگر گوش درد عليرغم اقدامات درماني تداوم ‌يابد، بايد ظرف چند روز بعد از شروع درمان براي معاينه مجدد به پزشك مراجعه شود. اين فاصله زماني (مراجعه مجدد براي معاينه) در كودكان داراي سابقه عفونت‌هاي مكرر گوش مياني، دو هفته بعد است. كودكان سالم بزرگ‌تر كه براي اولين بار دچار اين بيماري شده‌اند ممكن است نياز به معاينه مجدد نداشته باشند.
 
نكـتــه
در مواردي كه عليرغم درمان‌هاي دارويي و نيز گذاشتن لوله تمپانوستومي، عفونت گوش مياني مكرراً عود مي‌كند، برداشتن لوزه سوم مفيد خواهد بود. مراجعه بموقع به پزشك و پيگيري جدي و دقيق اقدامات درماني توصيه‌شده، از ايجاد عوارض پايدار اين بيماري در فرزند دلبندتان جلوگيري خواهد كرد.