انواع سوختگی در کودکان، نقش مهم بهداشت!

از کودکانی که دستشان را با آبِ بیش از اندازه داغ می‎شویند گرفته تا افتادنِ تصادفیِ یک فنجان قهوه داغ بر روی آن ها، سوختگی‎ها، 

تصادف‎هایی هستند که در هر خانه‎ای احتمال بروز دارند. 

در واقع سوختگی‎ها، به‎خصوص مواردی که از ریختنِ آب و مایعاتِ داغ ناشی می‎شوند، یکی از حوادثِ رایجِ دورانِ کودکی هستند.

نوزادان و کودکان کم سن بیشتر در معرضِ این حادثه قرار دارند. آن ها کنجکاو و کوچک هستند و پوستِ حساسی دارند که نیازمند مراقبتِ بیشتری است.

با وجود این که برخی سوختگی‎های جزئی جایی برای نگرانی نداشته و در خانه خوب می‎شوند، برخی دیگر که جدی‎ترند، 

به مراقبت‎های دارویی و درمان نیاز دارند. شما با رعایت موارد احتیاطی اندکی می‎توانید خانه‎تان را امن‎تر ساخته و از بسیاری از سوختگی‎ها جلوگیری نمایید.

علل رایج سوختگی

اولین قدم در کمک به جلوگیری از سوختگی کودکان این است که عللِ رایجِ سوختگی‎ها را بشناسیم:

- سوختگی با مایعات (مانندِ بخارِ داغ، آبِ داغ حمام، افتادن لیوان چای یا قهوه، غذاهای داغ و غذاهای مایع و داغِ در حال پختن)

- تماس با شعله آتش و یا اشیایِ داغ (مانندِ گاز، شومینه، اتوی داغ و...)

- سوختگی‎های شیمیایی (مانندِ خوردنِ برخی مواد مانندِ شوینده‎ها و یا باتری‎ها، و یا ریختن موادی مانند سفید کننده‎ها بر روی پوست)

- سوختگی‎های الکتریکی (از تماس با سیم‎های لُخت گرفته تا فرو کردنِ شیئ یا انگشت در پریز و...)

- قرارگیری بیش از اندازه در معرضِ نورِ خورشید

انواع سوختگی‎ها

سوختگی‎ها معمولاً بسته به این که پوست تا چه حدی آسیب دیده باشد، به سوختگی‎های درجه 1، درجه 2 و درجه 3 تقسیم می‎شوند. 

هر کدام از آسیب‎هایِ ذکر شده در بالا می‎تواند منجر به هر یک از این 3 نوع سوختگی شوند. نوعِ سوختگی و علتِ آن مشخص می‎کند که سوختگی باید به چه نحوی درمان شود. همه سوختگی‎ها باید به سرعت درمان شوند تا دمایِ نقطه سوخته شده پایین بیاید و بدین ترتیب آسیب وارده به پوست و لایه زیرینِ آن (در صورتِ شدید بودنِ سوختگی) کاهش بیابد.

سوختگی‎های درجه اول

سوختگی‎های درجه اول که ملایم‎ترین نوعِ سوختگی هستند به لایه رویینِ پوست مربوط می‎شوند:

- نشانه‎ها و علائم: این نوع سوختگی‎ها، قرمزی، درد و التهاب کمی ایجاد می‎کنند. پوست خشک است و تاول وجود ندارد.

- مدت زمان لازم برای التیام یافتن: در این نوع از سوختگی 3 تا 6 روز طول می‎کشد. 

خارجی‎ترین لایه پوست در محلِ سوختگی پس از 1 تا 2 روز کنده می‎شود.

سوختگی‎های درجه دو

سوختگی‎های درجه دو جدی‎ترند و شامل لایه‎هایی در زیرِ لایه بالایی نیز می‎شوند.

- نشانه‎ها و علائم: این سوختگی‎ها تاول، دردِ شدید و قرمزی ایجاد می‎کنند. 

گاهی اوقات تاول‎ها می‎ترکند و آن ناحیه خیس شده و رنگ صورتی درخشان یا قرمز پیدا می‎کند.

- مدت زمان لازم برای التیام یافتن: این زمان بسته به جدیتِ سوختگی متفاوت است و می‎تواند 3 هفته یا بیشتر طول بکشد.

سوختگی‎های درجه سه

این سوختگی‎ها جدی‎ترین و شدیدترین نوعِ سوختگی‎ هستند و شاملِ تمامِ لایه‎های پوست و بافتِ زیرینِ آن می‎شوند.

- علائم و نشانه‎ها: سطحِ پوست خشک و رنگِ آن سفیدِ مومی، قهوه‎ای و یا زغالی به نظر می‎رسد. ممکن است درد اندکی وجود داشته باشد و یا به کل دردی وجود نداشته باشد و به دلیلِ آسیب دیدگی اعصاب آن ناحیه بی‎حس شده باشد.

- مدت زمان لازم برای التیام یافتن: این زمان بسته به شدتِ سوختگی متفاوت است. سوختگی‎های عمیقِ درجه 2 و یا درجه 3 نیاز دارند که از طریقِ پیوندِ پوست درمان شوند؛ یعنی از طریقِ جراحی، پوست از ناحیه دیگری از بدن گرفته شده و رویِ زخمِ ناشی از سوختگی گذاشته شود تا زخم زودتر التیام پیدا کند.

چه اقداماتی کنید؟

در این موارد سریعاً به دنبالِ کمک‎های پزشکی بگردید:

- فکر می‎کنید کودک‎تان دچار سوختگی درجه 2 یا درجه 3 شده است.

- وسعتِ سوختگی زیاد است، 5 تا 8 سانتی‎متر قطر دارد (حتی در صورتی که سوختگی خفیف به نظر می‎رسد). برای هر سوختگی که بیش از 10% از بدن را پوشش دهد با اورژانس تماس بگیرید و از کمپرس‎های خیس و یا قرار دادنِ یخ خودداری کنید، زیرا ممکن است دمایِ بدنِ کودک - به‎طورِ ناگهانی افت کند. به جایِ آن ناحیه آسیب دیده را با پارچه و یا حوله‎ای نخی، نرم و تمیز بپوشانید.

- سوختگی‎هایی که در اثرِ تماس با آتش، الکتریسیته و یا مواد شیمیایی به وجود آمده‎اند.

- سوختگی در محلِ صورت، کف سر، دست‎ها، مفاصل و یا ناحیه تناسلی وجود دارند.

- به نظر می‎رسد محلِ سوختگی دچارِ عفونت شده است (التهاب و قرمزی افزایش پیدا کرده و یا اطرافِ محلِ آسیب دیده قرمز شده است).

سوختگی‎های درجه اول

- کودک را از منبعِ آسیب زننده دور کنید.

- لباس‎های ناحیه سوختگی کودک را دربیاورید.

- محل سوختگی را زیرِ جریانِ آبِ خنک (و نه سرد یا یخ) بگیرید

- در صورتی که آب در دسترس‎تان نبود هر مایعِ خنکِ قابلِ خوردنِ دیگر نیز می‎تواند موردِ استفاده قرار بگیرد

همچنین می‎توانید یک کمپرسِ خنک را به مدت 3 تا 5 دقیقه رویِ سوختگی قرار دهید (از یخ استفاده نکنید، زیرا می‎تواند تخریب بیشتری را در پوست مجروح و آسیب دیده ایجاد کند).

- موادی مانندِ کره، روغن، پودر و یا سایرِ دستورالعمل های خانگی را به کار نگیرید و روی سوختگی قرار ندهید، زیرا ممکن است باعثِ عمیق‎تر شدنِ سوختگی و عفونتِ آن ها شوند.

- می‎توانید به محلِ آسیب دیده مقداری ژلِ آلوئه ورا و یا کرم بمالید. این کار را چند بار در روز انجام دهید.

- می‎توانید برای کاهشِ درد به کودک‎تان استامینوفن یا ابوپروفن بدهید. قبل از دادنِ این داروها به کودک به راهنمایِ داخلِ آن ها مراجعه کرده و متناسب با سن و وزنِ کودک دوزِ مناسبِ دارو را تعیین کنید.

- اگر محدوده سوختگی کوچک است، آن را تا 24 ساعت با گاز استریل و باند پوشانده و تمیز نگه دارید. در کودکانِ کوچک از باندهای چسبنده‎ای که خطرِ خفگی ایجاد می‎کنند، استفاده نکنید.

سوختگی‎های درجه 2 یا درجه 3

فوراً با اورژانس تماس گرفته و تا زمانِ رسیدنِ آن ها این موارد را انجام دهید:

- کودک‎تان را بخوابانید به گونه‎ای که محلِ سوختگی به سمتِ بالا قرار بگیرد.

- دستورالعمل‎هایی را که برای سوختگی درجه اول ذکر شد، انجام دهید.

-  لباس‎ها و یا لوازمِ تزئینی را که در نزدیکی محل سوختگی هستند، در آورید (به جز لباس‎هایی که به پوست چسبیده‎اند). 

- اگر درآوردنِ لباس‎ها برایتان مشکل است، می‎توانید آن ها را ببرید و یا اجازه بدهید تا اورژانس برسد.

هیچ تاولی را نترکانید.

- حداقل 3 تا 5 دقیقه محلِ سوختگی را در معرضِ جریانِ آبِ خنک (و نه سرد یا یخ) قرار دهید. سپس آن محل را با یک پارچه یا ملحفه نخیِ خشک و تمیز بپوشانید تا کمک برسد.

سوختگی با آتش

- با غلتاندنِ کودکتان بر رویِ زمین آتش‎ها را خاموش کنید.

- او را با یک پتو یا ژاکت بپوشانید.

- لباس‎ها و زیورآلاتِ سوخته‎ای را که در محلِ سوختگی‎اند، در بیاورید.

- به اورژانس زنگ بزنید و سپس تا رسیدنِ کمک دستورالعمل‎های ذکر شده برای سوختگی‎های درجه 2 و 3 را انجام دهید.

سوختگی با الکتریسیته یا مواد شیمیایی

- قبل از دست زدن به کودک اطمینان حاصل کنید که در تماس با منبعِ الکتریسیته نباشد، وگرنه شما هم دچارِ شوکِ الکتریکی می‎شوید.

- در سوختگی‎های شیمیایی برای 5 دقیقه یا بیشتر محل را در زیرِ جریانِ زیادِ آب بگیرید. اگر محدوده سوختگی وسیع است، از وانِ حمام، دوش و سطل‎های آب و یا حوضِ باغ استفاده کنید.

- قبل از این که سوختگی را در معرضِ جریانِ آب قرار دهید، هیچ کدام از لباس‎های کودک را خارج نکنید. 

- در حالی که سوختگی را در معرضِ جریانِ زیادِ آب قرار می‎دهید، می‎توانید لباس‎های رویِ محلِ سوختگی را خارج کرده و در بیاورید.

اگر ناحیه سوخته کوچک است، آن را 10 تا 20 دقیقه دیگر در معرضِ جریان آب قرار دهید. سپس یک گاز یا باند استریل رویِ ناحیه قرار داده و با پزشک تماس بگیرید.

- سوختگی‎های شیمیایی که در دهان یا چشم‎ها اتفاق می افتد، پس از شست و شو با حجمِ زیادی از آبِ در حالِ جریان، به ارزیابی سریعِ پزشکی نیاز دارد.

هر چند که گاهی سوختگی‎های شیمیایی و یا الکتریکی مشهود و قابل مشاهده نیستند،

 اما می‎توانند بسیار جدی بوده و به اندام‎هایِ داخلیِ بدن آسیب وارد کنند. علائمِ این سوختگی‎ها بر حسبِ شدت و نوعِ منبعِ آسیب می‎توانند متفاوت باشند و گاهی شاملِ دردهای شکمی نیز می‎شوند.