عفونت ادراری در دوران بارداری

ویروس‌‌ها و باكتری‌ها بطور طبیعی در هر مكانی یافت و به انسان نیز منتقل می‌شوند. در بدن انسان نیز همواره تعداد محدودی عوامل میكربی وجود دارند كه نه تنها برای انسان ضرری ندارند بلكه مفید نیز هستند و تنها در شرایط خاصی رشد می‌كنند و بیماری‌زا می‌شوند. از طرفی سیستم ایمنی بدن به گونه‌ای است كه در برابر میكرب‌ها دفاع می‌كند و می‌تواند فعالیت آنها را تا اندازه‌ای محدود كند. ای كولای بطور طبیعی در ناحیه تحتانی دستگاه ادراری وجود دارد با این تفاوت كه رشد آن محدود است و به مقدار خیلی كم وجود دارد.
به گفته دكتر ایران‌منش، پس از زایمان عواملی مانند بی‌حسی و مشكلات بافت اطراف مجاری ادراری، می‌تواند راهی برای انتقال عوامل میكربی از قسمت‌های تحتاتی به بخش‌های فوقانی دستگاه ادراری مانند مثانه شوند. بی‌حسی و به دنبال آن كاهش حساسیت مثانه نسبت به اتساع و پر شدن ادرار، باعث می‌شود تا ادرار مدت زمان بیشتری در مثانه باقی بماند و باعث رشد میكرب‌‌ها شود.
عوامل مستعد كننده عفونت ادراری
ورود میكرب‌ها به سیستم ادراری و رشد آنها باعث ایجاد عفونت‌های ادراری است و ممكن است به مثانه یا كلیه آسیب وارد كند. عوامل میكربی می‌توانند هر بخشی از دستگاه ادراری را مانند كلیه‌ها، حالب كه مجرای متصل كننده مثانه به كلیه است، مثانه و یا مجاری تخلیه‌كننده ادرار را آلوده كنند و باعث عفونت‌های ادراری شوند.
دكتر هما ایران‌منش، متخصص زنان و زایمان می‌گوید: تغییرات فیزیولوژیك كه در دوران بارداری اتفاق می‌افتد، زنان حامله را مستعد عفونت‌های ادراری می‌كند. بزرگ شدن رحم در این دوران، باعث می‌شود فشار بیشتری بر مجاری ادراری وارد شود و در نتیجه ادرار بطور كامل از مثانه تخلیه نشود. به دنبال آن عبور ادرار از مجاری ادراری به كندی صورت می‌گیرد و باعث می‌شود ادرار مدت زمان بیشتری در مجاری یا مثانه باقی بماند، به این ترتیب احتمال رشد میكرب‌ها افزایش پیدا می‌كند. این در حالی است كه دكتر ایران‌منش مهمترین عامل را در ایجاد عفونت‌های ادراری رعایت نكردن بهداشت و صعود عوامل میكربی از قسمت‌های تحتانی مجاری ادراری و نواحی اطراف می‌داند. تضعیف سیستم ایمنی بدن در بارداری نیز از دیگر عللی است كه در بروز عفونت‌ها مؤثر است.
دكتر فرهاد ملاهجی، متخصص اورولوژی و عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز در این باره می‌گوید: دیابت بارداری، مصرف كم مایعات، استفراغ‌های طولانی‌مدت و چاقی از عواملی است كه زنان را در دوران بارداری مستعد عفونت‌های ادراری می‌كند. فشار ناشی از اعما و احشا در زنان چاق باعث می‌شود تا مثانه به درستی تخلیه و پر نشود و احتمال بروز عفونت‌های ادراری افزایش پیدا كند. بنابراین توصیه می‌شود زنان قبل از باردار شدن وزن خود را كاهش دهند و روزانه حداقل دو لیتر آب بنوشند.
عفونت‌ های پس از زایمان
از شایع‌ترین عوامل میكربی كه عفونت‌های ادراری را به وجود می‌آورند می‌توان به ای كولای كلبسیلا و كلامیدیا اشاره كرد كه تقریباً 75 تا 80 درصد از موارد عفونت‌های ادراری توسط ای كولای به وجود می‌آید.
 
عوارض میكرب‌ها در بارداری
رشد عوامل میكربی در هر قسمتی از دستگاه ادراری می‌تواند علائم متفاوتی را به وجود آورد به صورتی كه عفونت مجاری ادراری باعث سوزش، درد و ترشح چرك خواهد شد.
به گفته دكتر ملاهجی، عفونت مثانه كه سیستیت نام دارد با سوزش، تكرر ادرار و گاهی مشاهده خون در ادرار همراه است. در صورتی كه میكرب‌ها از مثانه به قسمت‌های فوقانی دستگاه ادراری صعود كنند و به بافت كلیه برسند، پیلونفریت یا عفونت كلیه را به وجود می‌آورند كه علائمی مانند تب و درد ناحیه پهلو را به همراه دارد. همچنین گلبول‌های سفید نیز ممكن است در آزمایش ادرار این دسته از افراد مشاهده شود.
وی با اشاره به آنكه احتمال عفونت‌ های مثانه و كلیه در دوران بارداری افزایش پیدا می‌كند، می‌گوید: در صورتی كه عفونت كلیوی بموقع درمان نشود، می‌تواند عوارض خطرناكی از جمله عفونت‌ خون، شوك عفونی و در نهایت مرگ زن باردار را به همراه داشته باشد.
از طرفی برطرف نكردن علائمی مانند سوزش ادرار و درد ناشی از عفونت مثانه می‌تواند باعث پارگی كیسه اطراف جنین و سقط جنین و یا زایمان زودرس شود. برخی عفونت‌های ادراری نیز سنگ‌های كلیوی را به وجود می‌آورند بنابراین درمان بموقع و پیگیری آن می‌تواند از بسیاری عوارض ناخواسته پیشگیری كند.
عفونت ادراری بدون علامت
دكتر ایران‌منش معتقد است، نوعی عفونت ادراری وجود دارد كه باكتریوری بدون علامت نام دارد. شیوع این بیماری دو تا هفت درصد است در حالی كه عوامل میكربی در دستگاه ادراری وجود دارند، بیمار علامت مشخصی ندارد. نكته قابل توجه در این باره آن است كه 25 درصد از این زنان پس از باردار شدن ، دچار این علائم می‌شوند به همین دلیل توصیه می‌شود قبل از باردار شدن، علاوه بر آزمایشات خون، ادرار نیز از نظر عفونت بررسی شود تا درصورت وجود عفونت، نسبت به درمان بموقع آن اقدام شود و بتوان از عوارض ناخواسته پیشگیری كرد.
درمان و پیشگیری
عفونت‌های ادراری در بارداری باید مورد توجه زنان قرار گیرد و هرچه سریع‌‌تر نسبت به درمان آن اقدام كنند.
دكتر ایران منش شایع‌ترین زمان بروز تكرار ادرار را سه‌ماه اول و سوم بارداری می‌داند و می‌گوید: در سه ماهه اول بارداری به دلیل آن‌كه رحم در لگن جای گرفته با بزرگ‌تر شدن بر مجاری ادراری تأثیر می‌گذارد و باعث تكرر ادرار در زنان باردار می‌شود. از طرفی در سه ماهه سوم بارداری نیز رحم در داخل شكم به مثانه فشار وارد می‌كند و دوباره زن باردار، دچار احساس تكرر ادرار می‌شود. این تغییرات در بارداری طبیعی هستند اما در صورتی كه با سوزش ادرار، تغییر رنگ آن و یا درد زیر شكم همراه شدند باید به پزشك مراجعه شود.
دكتر الهام نیستانی، متخصص زنان و استاد دانشگاه، تب را یك عامل مهم در عفونت‌های بارداری می‌داند و می‌گوید: تب‌كه نشانه عفونت بافت كلیه است، علامت هشدار دهنده مهمی است و باید به آن توجه بیشتری كرد. زنانی كه به دلیل عفونت ادراری دچار علائمی مانند سوزش، تكرر ادرار و یا درد مثانه و پهلوها شده‌اند باید با مشاهده تب هر چه سریع‌تر به پزشك مراجعه كنند زیرا ممكن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان باشد.
وی بهترین راه تشخیص عفونت‌های ادراری را آزمایش كامل ادرار و كشت می‌داند و در مورد پیشگیری از آن می‌گوید: در صورت وجود دیابت، قند خون كنترل و از استفاده بی‌رویه آنتی بیوتیك پرهیز شود. درمان نیز براساس نوع میكربی كه در كشت ادرار رشد كرده است باید انجام‌شود.
طول مدت درمان بین هفت تا 10 روز است و توصیه می‌شود تا آنتی بیوتیك تجویز شده بطور كامل مصرف شود. انجام یك دوره آزمایش ادرار پس از اتمام دارو لازم است تا از برطرف شدن كامل عفونت اطمینان پیدا شود.
نی‌نی‌بان جدیدترین و بهترین مطالب خود را در تلگرام و از طریق سه کانال «راهنمای بارداری»، «زندگی با کودک» و «سلامت زنان» در اختیار شما قرار می‌دهد.