همه بچه‌ ها باید ویتامین AD بخورند؟

این روزها بازار تبلیغ و مصرف مكمل‌های غذایی حسابی داغ است و این موضوع نه فقط بین سالمندان و آدم‌بزرگ‌ها بلكه در دنیای كودكان هم راه خودش را باز كرده است.
حالا دیگر مینادكس، سانستول، كیدی‌كر، میم، پدیاویت، زینك پلاس، ب‌كمپلكس و برای مادران ایرانی نام‌هایی آشنا و برای بچه‌های ایرانی طعم‌هایی آشنا هستند. خب، بعضی از والدین با خودشان فكر می‌كنند هر چه بیشتر از این مكمل‌ها به كودك‌شان بدهند، فرزندشان زودتر رشد می‌كند و قوی‌تر و باهوش‌تر می‌شود بنابر این حاضرند هزینه‌های بالایی را بپردازند و برای كودك‌شان مكمل تهیه كنند. اما آیا این كار صحیح است؟ آیا بچه‌های سالم به مكمل نیاز دارند؟ آیا مصرف مكمل راه و رسم خاصی دارد؟ اصلا كودكی كه مكمل مصرف می‌كند باید تحت نظر پزشك باشد؟
همه این‌ها سوالاتی است كه از دكتر رضا راست‌منش، متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم‌پزشكی شهیدبهشتی پرسیده‌ایم.
مكمل‌های ضروری را بشناسید
آن‌هایی كه هنوز مادر نشده‌اند شاید ندانند كه همه كودكان از همان اوایل زندگی، باید حتما 2 مكمل خاص را مصرف كنند: قطره آهن و ویتامین AD. همه نوزادان ایرانی باید از 15 روزگی تا 2 سالگی، روزی 25 قطره مولتی ویتامین یا ویتامین AD دریافت كنند. قطره آهن هم از پایان 6 ماهگی، یعنی همزمان با تغذیه تكمیلی باید شروع شده و تا پایان 2 سالگی ادامه پیدا كند. مقدار لازم این قطره هم بین 10 تا 15 قطره در روز است.
ایرانی یا خارجی؟
بعضی والدین فكر می‌كنند چون مكمل‌های خارجی گران‌تر از قطره‌های ایرانی است، حتما خاصیت بیشتری هم دارد اما باید بدانید كه نیاز كودكان هر كشور با كشورهای دیگر فرق می‌كند. علاوه بر این در كشورهای خارجی ویتامین‌ها و آهن به غذاهای مختلف اضافه می‌شود و به همین دلیل موادی مانند آهن و ویتامین D در شیر مادران هم افزایش پیدا می‌كند. در نتیجه مقدار ویتامین D و آهنی كه در قطره‌های مكمل خارجی گنجانده می‌شود، از مقداری كه در قطره‌های ایرانی وجود دارد كمتر است چون نیاز كودكان خارجی كمتر است بنابراین اگر از مكمل‌های خارجی استفاده كنید، هم مقدار لازم برای كودك‌تان را درست نمی‌دانید و هم ممكن است با این كار باعث شوید تا یك ویتامین به او كم و یك ویتامین زیاده از حد برسد كه هر دوی این اتفاقات خطر جدی برای سلامت كودك‌تان دارد.
چه ماركی بهتر است؟
اگر برای فرزند شما مكمل تجویز شده باشد موقع خرید مكمل در داروخانه با چند نوع مختلف آن مواجه شوید، از كجا می‌فهمید كدام بهتر است؟ آیا قیمت بالاتر به معنی خاصیت بیشتر است؟ پاسخ شما این است كه معمولا تفاوت زیادی بین مكمل‌ها به جز قیمت آن‌ها وجود ندارد! و همیشه هم قیمت بالاتر به معنای فایده بیشتر نیست. گاهی تنها دلیل گرانی یك مكمل نظیر هر كالای دیگری، وارداتی بودن آن و هزینه‌های تعرفه‌ای و گمركی و سودجویی است و این ضرورتا به معنی كیفیت بهتر نیست.
 صد البته مارك‌های مشهوری در دنیا وجود دارند كه بسیار خوشنام هستند و كیفیت عالی هم دارند و این 2 موضوع با هم مغایرت ندارند. شاید راه بهتر، مصرف یك نوع مكملی باشد كه به تجربه دیده‌اید كودك‌تان با آن راحت‌تر است و به قول مادرها به كودك می‌سازد!
همه بچه‌ها باید مكمل آهن و ویتامین AD بخورند؟
شیر مادر بین تمام شیرها فقیرترین شیر از نظر مقدار آهن است و از طرفی ذخیره آهن بدن شیرخواران در 6 ماه اول زندگی‌شان به اتمام می‌رسد. بنابراین حتما باید بعد از 6 ماهگی، به كودكان آهن داده شود. كمبود آهن با مشكلات رفتاری، هوشی و حركتی-عضلانی در كودكان ارتباط دارد و باعث اختلال در رشد كودكان می‌شود. 2 ویتامین A وD هم به این دلیل كه نقش بی‌نظیری در رشد كودك دارند و مقدار آن‌ها نیز در شیر مادر كم است، باید به شكل قطره به كودكان داده شوند اما یك نكته مهم كه حتما باید دانست این است كه شما نباید مصرف قطره را تا هر زمان كه دل‌تان خواست ادامه دهید.
ادامه مصرف این مكمل‌ها به میزان نیاز و درجه كمبودشان در بدن كودك و كمبود این ویتامین‌ها و آهن در غذای كودك بستگی دارد. همچنین اگر به هر دلیلی نتوان آن‌ها را از طریق غذای معمولی برای كودك تامین كرد، آن وقت است كه با صلاحدید پزشك می‌توان مصرف آن‌ها را باز هم ادامه داد.
بچه‌های بالای 2 سال هم مكمل می‌خواهند؟
این روزها بازار پر از مكمل‌های رنگارنگ با اسم‌ها و قیمت‌های متفاوت است كه به‌شدت تبلیغ می‌شوند. همچنین در بین مادران باب شده كه بدون توجه به نیاز كودك و بدون مشورت با پزشك هر نوع مكملی را سرخود به بچه‌شان می‌دهند اما برای كودكان طبیعی و سالم كه بیشتر از 2 سال دارند، مكمل خاصی لازم نیست. وقتی صحبت از مكمل خاصی می‌شود پی بردن به نیاز به آن مكمل خاص از عهده افراد غیرمتخصص و مادران خارج است. این رویه درستی نیست كه صرفا از روی احتیاط به كودكان مكمل ویتامین و مواد معدنی بدهیم، آن هم با این تصور نادرست كه مكمل‌ها اگر مفید نباشند ضرر كه ندارند! مطالعات نشان می‌دهد، مصرف زیاد و غیرضروری ویتامین‌ها و مواد معدنی در كودكان آن‌ها را با نیاز بیشتر در بزرگسالی مواجه می‌كند و این خیلی بد است.
چطور نیاز كودك را بدون مكمل تامین كنیم؟
شاید این پرسش برای شما هم پیش آمده باشد كه اگر بخواهیم به فرزندمان مكمل ندهیم، چكار باید بكنیم كه رسیدن همه مواد مورد نیاز به بدن كودك تضمین شود؟ پاسخ این‌جاست كه اصولا اگر به موقع و با رعایت اصول غذای كودك را شروع كنیدو غذاهای متنوع و تازه تهیه شده را به كودك بدهید و سعی كنید كودك را ازانواع گروه‌های غذایی بهره‌مند كنید، می‌توانید اطمینان داشته باشید كه نیازهای ویتامینی و مواد معدنی كودك تامین می‌شود.
چگونه بدمزه‌ها را خوشمزه كنید؟
بعضی از مادران می‌گویند قطره‌های آهن ایرانی بدمزه‌اند ولی قطره‌های خارجی خوشمزه‌ترند و بچه‌ها راحت‌تر آن‌ها را می‌خورند، برای این‌كه بتوانید مكمل‌های ایرانی را خوش‌طعم كنید تا كودك‌تان بخورد، راه‌های زیادی هست. بهترین شیوه حل كردن و چكاندن قطره آهن در آبمیوه‌های گوناگون است. این كار هم جذب آهن را بیشتر می‌كند و هم احساس بد طعمی و تهوع را كم می‌كند. ساده‌ترین كار اضافه كردن 2، 3 قطره آب لیموترش است. فقط كافی است یك بار قطره آهن را در نصف استكان آب سیب یا پرتقال (یا هر نوع آبمیوه) بچكانید و به كودك بدهید تا ببینید كودك به چه راحتی و لذتی آن را مصرف می‌كند!
خطر نسخه‌های خانوادگی!
شاید شما هم شاهد چنین اتفاقی در بین اقوام و آشنایان خودتان بوده باشید؛ خانمی یك نوع مكمل را برای كودكش امتحان كرده و جواب گرفته است، بنابر این آن را به خواهرش هم توصیه ‌می‌كند كه برای فرزندش استفاده كند! به‌نظر شما این كار می‌تواند درست باشد؟  این كار خطرناك است زیرا در بسیاری از موارد كودك به آن نوع از مكمل نیاز ندارد بلكه به مكمل دیگری نیاز دارد و حاصل كار این می‌شود كه كودك دچار فقر شدید مواد مغذی می‌شود.
مكمل هم تجویز می‌خواهد؟
همان‌طور كه گفتیم، اصولا خودسرانه مكمل دادن به كودكان كار اشتباهی است. تجویز مكمل‌ها می‌تواند توسط متخصص اطفال یا متخصص تغذیه یا یك پزشك كه در زمینه تغذیه كودكان فعالیت كرده صورت پذیرد. اصولا كودكان بنا به دلایل متعددی از جمله پیگیری رشد بدنی (وزن و قد) و تكاملی (زمان پدیدار شدن مهارت‌های گفتاری، حركتی و...) باید زیرنظر پزشك باشند. از آنجایی‌كه كودكان نه تنها سرمایه خانوادگی بلكه سرمایه‌های ملی نیز هستند بهتر است مادران دائما نزد پزشكان یا متخصصان مختلف تغذیه نروند بلكه یك متخصص تغذیه یا پزشك مشخص داشته باشند به‌طوری‌كه پرونده كاملی برای كودك‌شان تشكیل شده و همان پرونده پیگیری شود. به این ترتیب به راحتی می‌توانید رشد كودك‌تان را پیگیری كنید و اگر نیازمند مصرف مكمل‌های مختلف غذایی بود، دستور آن را از متخصص فرزندتان بگیرید و تحت نظر او دادن مكمل را ادامه دهید.
نی‌نی‌بان جدیدترین و بهترین مطالب خود را در تلگرام و از طریق سه کانال «راهنمای بارداری»، «کودک‌یاری» و «سلامت جنسی» در اختیار شما قرار می‌دهد.