تفاوت عده وفات و طلاق

سوال
سلام چرا عده ی وفات با طلاق متفاوت است؟ متشکرم .

جواب
باسلام. با توجه به اینکه احکام را کسی تشریع کرده که خالق عالم هستی و خالق بشر است و بر جمیع ابعاد وجودی بشر احاطه دارد و نیز علیم و حکیم است و افعال او بر اساس حکمت است ، احکام را بر اساس مصالح و مفاسد وضع کرده است و این مصالح و مفاسد تنها در امور جسمی و مادی و پزشکی خلاصه نمی شود بلکه در تشریع احکام الهی ، ابعاد مختلف وجودی بشرو ارتباطش با جهان پیرامون در نظر گرفته شده است (نه تنها بعد جسمی و پزشکی ) که ما علم به این مصالح و مفاسد نداریم مگر در موارد اندکی آن هم با بیان خود خداوند. لذا حتی وقتی فلسفه ی حکم را هم نمی دانیم یقین داریم حتما بر اساس مصالح و منافع و مفاسد و مضرات تشریع شده است. در متون دینى (یعنى قرآن کریم و روایات معصومین(ع) در مواردى که لازم و ضرورى بوده، بعضى از اسرار و فلسفه احکام مستقیما مورد اشاره قرار گرفته است و در مواردی برخی سوال پرسیده اند و معصومین پاسخ داده اند اما در کل این موارد بسیار اندک است.زنان مطلقه باید به مدت سه بار پاک شدن انتظار بکشند. یعنی تا سه بار پاک شدن از حیض نمی توانند ازدواج کنند که البته بخشی از فلسفه‌ی آن احتمالا این است که
1- عده، وسیله‏اى براى صلح و بازگشت‏:گاهى در اثر عوامل مختلف، زمینه روحى به وضعى در مى‏آید که پدید آمدن یک اختلاف جزئى و نزاع کوچک حس انتقام را آن چنان شعله‏ور مى‏سازد که فروغ عقل و و جدان را خاموش مى‏کند و غالبا تفرقه‏هاى خانوادگى در همین حالات رخ مى‏دهد. اما بسیار مى‏شود که اندک مدتى که از این کشمکش گذشت زن و مرد به خود آمده پشیمان مى‏شوند خصوصا از این جهت که مى‏بینند با متلاشى شدن کانون خانواده در مسیر ناراحتیهاى گوناگونى قرار خواهند گرفت.اینجاست که آیه مورد بحث مى‏گوید: زنها باید مدتى عده نگه دارند و صبر کنند تا این امواج زودگذر بگذرد و ابرهاى تیره نزاع و دشمنى از آسمان زندگى آنان پراکنده شوند مخصوصا با دستورى که اسلام در باره خارج نشدن زن از خانه در طول مدت عده داده است حسن تفکر در او برانگیخته مى‏شود، و در بهبود روابط او با شوهر کاملا مؤثر است و لذا در سوره طلاق آیه 1 مى‏خوانیم که:" لا تُخْرِجُوهُنَّ مِنْ بُیُوتِهِنَّ ... لا تَدْرِی لَعَلَّ اللَّهَ یُحْدِثُ بَعْدَ ذلِکَ أَمْراً"،" آنان را از منزلشان خارج نسازید ... چه مى‏دانید شاید خدا گشایشى رساند و صلحى پیش آید".غالبا به خاطر آوردن لحظات گرم و شیرین قبل از طلاق کافى است که مهر و صمیمیت از دست رفته را باز آورد و فروغ ضعیف گشته محبت را تقویت کند.
2- عده، وسیله حفظ نسل‏
یکى دیگر از فلسفه‏هاى عده روشن شدن وضع زن از نظر باردارى است . راست است که یک بار دیدن عادت ماهانه معمولا دلیل بر عدم باردارى زن است ولى گاه دیده شده که زن در عین باردارى عادت ماهیانه را در آغاز حمل مى‏بیند از این رو براى رعایت کامل این موضوع دستور داده شده که زن سه بار عادت ماهیانه ببیند و پاک شود تا بطور قطع عدم باردارى از شوهر سابق روشن گردد و بتواند ازدواج مجدد کند. البته عده فواید دیگرى هم دارد که در جاى خود به آن اشاره خواهد شد. (تفسیر نمونه، ج‏2، ص: 160)و اما در وفات نکته اول وجود ندارد به علاوه نکته دیگر وجود دارد: یکی از فلسفه‌های عده نگه داشتن‌، حفظ احترام همسر سابق‌، جلوگیری از جریحه دار نشدن عواطف بستگان متوفا و رعایت حریم زندگانی زناشویی حتی‌، پس از مرگ است و این یک موضوع فطری است‌، لذا همیشه در قبایل مختلف‌، آداب و رسوم گوناگونی به این منظور بوده است‌.(ر.ک‌: تفسیر نمونه‌، آیت‌الله مکارم شیرازی و دیگران‌، ج 2، ص 7 ـ 136، دارالکتب الاسلامیة / تفسیر المیزان‌، علامه طباطبایی‌;، ج 2، ص 242، جامعه مدرسین‌.) بر تمام زنانی که شوهرشان مرده‌اند، باید عده نگه دارند، حتی در صورتی که یقین داشته باشند که حامله نیستند و زنانی که یائسه هستند.