آیا سلامت جسمی, روانی, معنوی و اجتماعی بیمار در بیمارستان ها تامین میشود آیا منشور حقوق بیماران در بیمارستان ها رعایت می شود

همواره یکی از موضوعات چالشی حوزه سلامت توجه به حقوق بیماران در زمان درمان بوده است بر این اساس بود که منشور حقوق بیمار برای اجرای اصل 29 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مبنی بر تامین سلامت جسمی, روانی, معنوی و اجتماعی از سوی مرضیه وحیددستجردی, وزیر وقت بهداشت ابلاغ شد مفاد این منشور در پنج محور مطرح شد که دریافت خدمات درمانی مطلوب, در اختیار قرار گرفتن اطلاعات به نحو مطلوب و به میزان کافی برای بیماران, محترم شمردن حق انتخاب و تصمیم گیری آزادانه بیمار در دریافت خدمات سلامت, ارائه خدمات سلامت مبتنی بر احترام به حریم خصوصی بیمار حق خلوت و رعایت اصل رازداری و دسترسی بیمار به نظام کارآمد رسیدگی به شکایات, از جمله آن است

بعد از این با اجرای طرح تحول نظام سلامت در دولت یازدهم، این منشور مورد توجه ویژه مسوولان بهداشت و درمان کشور قرار گرفت و نسبت به اجرای آن بویژه در قالب اعتبار بخشی بیمارستان ها و مراکز درمانی تاکید شد. بر این اساس در حال حاضر اجرای مفاد منشور حقوق بیماران در ایران در ارزیابی و درجه بندی بیمارستان ها و مراکز درمانی، به عنوان یکی از شاخص های اثرگذار مطرح شده و در صورتی که از سوی مراکز درمانی رعایت نشود، درجه اعتباربخشی بیمارستان ها کاهش می یابد.

حال سوال اساسی این است که در حال حاضر منشور حقوق بیمار چقدر در بیمارستان ها رعایت می شود؟ آیا در حال حاضر رابطه بین پزشک و بیمار بر اساس انجام حقوق و وظایفی است که برای هر یک از طرفین مشخص شده؟ آیا اجرای منشور حقوق بیمار به این معناست که رابطه پزشک و بیمار را به سمت قانونی شدن صرف پیش بریم؟ اینها سوالاتی است که آنها را با دکتر علی جعفریان، رییس دانشگاه علوم پزشکی تهران درمیان گذاشتیم.

وی در این باره گفت: اولا باید توجه کرد که منشور حقوق بیمار مانند هر حق دیگری که در کشور از آن صحبت می کنیم، ابعاد مختلفی دارد. در عین حال هر حقی هم همراه با یک تکلیف است و باید به هر دو طرف این موضوع توجه شود.

جعفریان با بیان اینکه بر این اساس بیمار همانگونه که دارای حق است، وظایفی را هم برعهده دارد، افزود: به عنوان مثال بیماری که درمانش را پیگیری و تعقیب نمی کند، نمی تواند نسبت به عوارض این کار معترض شود.

بیماران باید نسبت به حقوق و وظایف شان آگاه شوند

وی در عین حال گفت: از آنجایی که در یک مقطع زمانی نیازمند توجه به منشور حقوق بیمار بودیم و بر ضرورت اجرای آن تاکید شد، این منشور ابلاغ شد و به نظر من به اندازه خودش هم اقداماتی را در جهت رعایت حق و حقوق بیماران انجام داده است. البته در این حوزه هنوز تا رسیدن به نقطه ایده آل راه زیادی داریم؛ به طوریکه هم در آموزش کادر درمان اعم از پزشک، پرستار، پیراپزشک، آزمایشگاه و ...هنوز باید اقداماتی را انجام دهیم و هم باید به مردم و بیماران آموزش های بیشتری ارائه کنیم تا نسبت به وظایف و حقوق شان آگاه شوند. بنابراین این دو موضوع با هم باید جمع شود تا بتوان به نقطه ای مناسب در این حوزه رسید.

رابطه پزشک و بیمار نباید قانونی شود!

رییس دانشگاه علوم پزشکی تهران در ادامه صحبت هایش اظهار کرد: از طرفی واقعیت این است که اگر قرار باشد رابطه پزشک و بیمار بر اساس قانون تنظیم شود، ما بازنده ایم؛ چراکه این راهی است که غربی ها رفتند و عوارضش را هم دارند می بینند. باید بدانیم که اگر رابطه میان پزشک و بیمار را قانون تعیین کند، دیگر ارتباط اصلی که بر اساس آن پزشک باید دلسوز بیمار باشد و برای بهبودش اقدامات درمانی لازم انجام دهد، مهم نیست.

جعفریان ادامه داد: اگر قرار باشد پزشک همواره نگران باشد که قانون چه می گوید و بیمار هم به این موضوع توجه کند که چه امتیازاتی می تواند از قانون بگیرد، دیگر نه تنها پزشک و بیمار باهم رابطه مناسبی نخواهند داشت، بلکه همیشه یک عنصر سومی وجود دارد که همیشه فکرمان به آن است.

وی با بیان اینکه به چنین رابطه ای بین پزشک و بیمار، پزشکی دفاعی می گویند، افزود: یعنی پزشک به جای اینکه برای بیمارش دلسوز باشد و هر کاری برای درمانش انجام دهد، کاری را می کند که اگر بیمار از او شکایت کرد، بتواند پاسخگو باشد. درحالیکه این روند به نفع هیچکس نیست و متاسفانه مسیری که ما آن را در ایران در پیش گرفته ایم که همان مسیر و مدل غربی هاست و 100 درصد غلط است و عاقبت خوبی ندارد.

به گفته جعفریان، در این مدل هر طرفی مراقب منفعت خودش است. این درحالیست که پزشک باید مراقب بیمارش باشد و هرکاری که لازم است برایش انجام دهد، حتی اگر بیمار از او شکایت کند که البته این مدل هزینه هایی هم برای پزشک دارد. چراکه گاهی بیمار متوجه نیست که اقدام درمانی پزشک، برای نجات اوست و می گوید چرا فلان کار را انجام ندادید؟ این درحالیست که من در شرایط خاص بیمار تشخیص دادم که باید چه اقدامی برای نجاتش انجام دهم.

مسیری که به نفع هیچکس نیست

وی تاکید کرد: بنابراین وقتی با بیمار روبرو می شویم نباید به این فکر کنیم که چه اقدامی انجام دهیم که بیمار از ما شکایت نکند، بلکه باید کاری را انجام دهیم که تشخیص می دهیم برای بهبودش بهتر است، حتی اگر از ما شکایت کند. بر این اساس باز هم تاکید می کنم که اگر قانون صرف بین بیمار و پزشک با این مفهومی که شرح دادم قرار گیرد، همه ما مواظب قانونیم و این موضوع به نفع هیچکس نیست، نه پزشک و نه بیمار.