ناکامی ریشه پرخاشگری است

پرخاشگری، واکنش رفتاری خصمانه در بعضی انسان‌هاست و فرد متخاصم قصد دارد صدمه و رنجی به دیگری وارد کند. این رفتار کاملا آگاهانه و عامدانه و هدف شخص از انجام آن، فقط تخلیه خشم …

پرخاشگری، واکنش رفتاری خصمانه در بعضی انسان‌هاست و فرد متخاصم قصد دارد صدمه و رنجی به دیگری وارد کند. این رفتار کاملا آگاهانه و عامدانه و هدف شخص از انجام آن، فقط تخلیه خشم درونی‌اش است...

گرچه پاسخ پرخاشگران به عوامل ایجادکننده خشم متفاوت است ولی به‌طور کلی می‌توان این واکنش خصمانه را به دو گروه رده‌بندی کرد؛ پرخاشگری مستقیم و غیرمستقیم.

در نوع مستقیم، فرد پرخاشگر به‌صورت فیزیکی و کلامی وارد عمل می‌شود یعنی وقتی در یک محیط نامتعادل (از دیدگاه خودش) قرار می‌گیرد، درصدد تخلیه خشم درونی‌اش برمی‌آید و از اعمالی‌ مثل دشنام و حتی ضرب و جرح استفاده می‌کند اما در نوع غیرمستقیم فرد خشمگین از راه دیگری وارد عمل می‌شود؛ شخص مورد هدف خود را شناسایی می‌کند و به هر آنچه که مختص او باشد، آسیب می‌رساند؛ مثلا روی ماشینش خط می‌کشد یا ممکن است کلامی به او آزار برساند، درباره‌اش بدگویی کند و تهمت‌های ناروا بزند.

عوامل زیادی در بروز پرخاشگری نقش دارند. از جمله می‌توان به ناکامی‌ها در زندگی‌ اجتماعی، مشکل‌های جسمی، اختلال‌های روحی و ژنتیک اشاره کرد. شیوع پرخاشگری در بیماران روانی به‌خصوص آنهایی که دچار بدبینی هستند یا افرادی که دچار آسیب‌‌های مغزی شده‌اند یا در برخی عقب‌مانده‌های ذهنی، بسیار بیشتر است، اما در جامعه ما پرخاشگری بیشتر به‌دلیل ناکامی بروز می‌کند.

ناکامی وقتی رخ می‌دهد که فرد در راه رسیدن به اهدافش به مانع برخورد می‌کند یا با تاخیر زیاد روبرو می‌شود. احساس ناکامی بر بهداشت روانی شخص و جامعه تاثیرگذار است. افراد ناکام اعتمادبه‌نفسشان را از دست می‌دهند و خود را از دیگران کمتر می‌بینند و شاید تصورات ذهنی غلطی نیز به ذهنشان خطور کند؛ اینکه دیگران حقشان را پایمال کرده‌اند یا سرشان کلاه گذاشته‌اند و... داشتن یک دنیای بدون ناکامی محال است.

اعمال پرخاشگری از جانب فرد متخاصم واکنش طرف مقابل را به‌دنبال خواهد داشت و قطعا این عکس‌العمل با مهربانی و آرامی نخواهد بود و یک چرخه معیوب پدید می‌آید و موضوع پیچیده‌تر می‌شود.

به همین ترتیب عقلانیت کمرنگ و احساس، هیجان و تعصب پررنگ‌تر می‌شود و تبعات بدی هم بر جای خواهد گذاشت و روابط خاکستری و توهم‌گونه جای روابط انسانی را می‌گیرد. باید در برابر ناکامی‌‌ها با صبر و سعه‌صدر برخورد کرد.

دکتر محمدرضا خدایی

روان‌پزشک عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی