کاریکاتور یا طنزآرائی

کاریکاتور یا طنزآرایی هنر کشیدن نگاره‌هایی طنزآمیز است که در آن عناصر اساسیِ ظاهر افراد یا اجسام اغراق می‌شود. معمولاً اغراق مربوطه بیشتر در مورد ویژگی‌های نه چندان عادی …

کاریکاتور یا طنزآرایی هنر کشیدن نگاره‌هایی طنزآمیز است که در آن عناصر اساسیِ ظاهر افراد یا اجسام اغراق می‌شود. معمولاً اغراق مربوطه بیشتر در مورد ویژگی‌های نه چندان عادی صورت افراد یا ظاهر اجسام صورت می‌گیرد. هرچند کاریکاتور می‌تواند از اجسام غیرزنده مانند خودرو و ساختمان هم کشیده شود ولی کاربرد این هنر، بیشتر در زمینه به تصویر کشیدن افراد بویژه مشاهیر است. واژه کاریکاتور از زبان ایتالیایی گرفته شده و به معنی «بار کردن» است.

مقصود کاریکاتور:

کاریکاتورها بخشی از مجموعه کارتون‌ها هستند که‌ شاید مهم‌ترین دسته کارتون‌ها را شکل می‌دهند. کاریکاتور واژه‌ای است که فرانسوی‌ها به‌کار می‌برند و شبیه همان چیزی است که ایتالیایی‌ها برای اولین بار برای تصاویر خنده‌آوری که با اغراق برای توصیف چهره آدمها به‌کار می‌رفت استفاده کردند. در کاریکاتور شاخص‌های متمایز چهره افراد توسط هنرمندان کاریکا‌توریست دست‌کاری می‌شود. این تصاویر را وقتی دیگران می‌بینند می‌خندند و وقتی خود فرد آنرا می‌بیند ممکن است ناراحت بشود. برای اینکه بتوانیم یک کاریکاتور خوب را از بد تشخیص دهیم بهتر است چند قاعده را رعایت کنیم: اگر کاریکاتوری به نقاط ضعف جسمانی فرد اشاره می‌کند کاری غیراخلاقی انجام می‌دهد. کشیدن و خندیدن به آنها از آیین جوانمردی هم که از خصایص یک هنرمند واقعی است دور است. مثلا اگر شخصیت مورد بحث معلول است نباید از نقیصه فوق برای خنداندن دیگران بهره گرفت یا اگر کور است نباید از وصف کوری چشمان او برای تفریح استفاده کنیم. برای خندادن نباید به هر وسیله غیراخلاقی دست بزنیم این نوعی ریاکاری است ،حتی اگر کاراکتر ما شخصیتی منفور نیز داشته باشد نباید از این ‌حربه برای افشاگری استفاده کنیم. یک کاریکاتوریست خوب بیشتر از هر چیزی به شرایط و عملکرد‌‌های افراد اشاره دارد تا به ویژگی صرفاً ظاهری او، همینطور دست‌مایه قرار دادن باورهای افراد یا لباس‌های محلی آنها نیز نکوهیده است. پرواضح است مواردی که اشاره شد شامل افرادی نمی‌شود که مثلا بینی بزرگی دارند و کارتونیست آن را کشف می‌کند این دیگر نقص عضو به حساب نمی‌آید و ازاینرو نباید از ترسیم آن دچار عذاب وجدان شویم. ما از شوخی با آدمها خوشحال می‌شویم ولی از نشان دادن نقص عضوها و توهین به سنن و سنن آنها باید جداً فاصله گرفت.