آشنایی با انواع مواد مخدر و اعتیاد و راه های مبارزه با آن مرجع کامل اطلاعات

اعتیاد یــک «بیماری اجتماعی» است که عوارض جسمی و روانی دارد و تا زمانی که بـه علل گرایش «بیمار» توجه نشود, درمان جسمی و روانی فقط برای مدتی نتیجه بخش خواهد بود و فـــرد مـــعتاد دوباره گرفتار « مواد اعتیاد آور» می گردد

● اعتیاد چیست؟

اعتیاد یــک «بیماری اجتماعی» است که عوارض جسمی و روانی دارد و تا زمانی که بـه علل گرایش «بیمار» توجه نشود، درمان جسمی و روانی فقط برای مدتی نتیجه‏ بخش خواهد بود و فـــرد مـــعتاد دوباره گرفتار « مواد اعتیاد آور» می‏ گردد. اعتیاد به موادمخدر یکی از مهمترین مشکلات اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی است که عوارض ناشی از آن تهدیدی جدی برای جامعه بشری محسوب شده و موجب رکود اجتماعی در زمینه ‏های مختلف می‌گـــــردد .

همچنین ویــرانگری‏ های حاصل از آن زمینه ساز سقوط بسیاری از ارزش‌ها و هنجارهای فرهنگی و اخلاقی شده و بدین ترتیب سلامت جامعه را بطور جدی به مخاطره می‌اندازد.پدیده شوم قاچاق موادمخدر بیش از آنکه فعالیتی سوداگرانه، تجاری و اقتصادی در عرصه مافیای اقتصاد بین ‏المللی باشد، ابزاری کارآمد، مؤثر و راهبردی در گسترش نظام سلطه صاحبان قدرت جهان بر کشورهای توسعه نیافته است. تحلیلگران مسائل سیاسی و اجتماعی بر این باورند که در تهاجم و نفوذ فرهنگی، پدیده موادمخدر مهمترین عامل به تباهی کشیدن و انحطاط اخلاقی جوامع به شمار می‏ رود. متاسفانه گسترش دامنه مصرف موادمخدر در جامعه امروزی به حدی است که حتی قشر متفکر و تحصیل کرده را نیز به سمت خود کشانده است. مبارزه با اعتیاد نیز قطعاً بیش از آنکه ماموریتی در راستای وظایف مصرحه نیروی انتظامی باشد، اقدامی است استراتژیک در مقابله با ابزار نظام سلطه جهانی در انحطاط اخلاقی جوامع با اهداف خاص سیاسی.

اعتیاد بعنوان یک آسیب اجتماعی، هیچ گاه بطور کامل ریشه‏ کن نخواهد شد، اما با تدبیر، اندیشه و تلاشی مخلصانه حداقل می‏توان آنرا به کنترل در آورد. در این راستا تلاش ما بر این است تا با ارتقاء سطح آگاهی اقشار مختلف جامعه پیشگیری از اعتیاد را بر درمان معتادین مقدم بداریم. به امید روزی که جامعه‏ ای داشته باشیم که اگر هم در آن فرد معتادی وجود دارد، درصدد نجات خویشتن باشد.

● مواد مخدر

انواع فرآورده های گیاهان خشخاش، شاهدانه، کوکا و ترکیبات شیمیایی مشابه که مصرف آنها موجب اعتیاد می‏ گردد.

▪ انواع مواد مخدر :

۱) سستی زا

۲) توهم زا

۳) توان افزا

الف) مواد سستی ‏زا :

موادی هستند که مصرف آن بر روی سلسله اعصاب مصرف‏ کننده اثر گذاشته و در نتیجه فعالیت فکری و بدنی او را سست نماید.

▪ این مواد به دو دسته تقسیم می‏شوند :

- طبیعی ، مانند : استحصالات گیاه خشخاش، تریاک، شیره تریاک، مرفین

- مصنوعی ، مانند : هروئین، متادون، نرمتادون، پاپاورین، پتیدین، انواع و اقسام قرص های مسکن و آرام ‏بخش

ب)مواد توهم‏ زا:

با مصرف این مواد فرد دچار اوهام حسی و بصری می ‏شود. این مواد را هالوسینوژن می‏ گویند که شامل:

- طبیعی ، مانند : استحصالات گیاه شاهدانه،حشیش، بنگ، ماری‏جوانا، گراس، چرس؛ مسکالین، جو سیاه آفت ‏زده، برخی از قارچهای حاوی مواد توهم ‏زا، دانه‏ های نوعی نیلوفر وحشی

- مصنوعی ، مانند : ال.اس.دی(L.S.D) ، دی‏ متیل تریپتامین (D.M.T) ، دی‏ اتیل تریپتامین (D.E.T)

ج) مواد توان‏ افزا

مصرف آن بر روی سلسله اعصاب تأثیر گذاشته و در نتیجه فعالیت فکری و بدنی مصرف‏ کننده بیشتر و باعث هیجان می‏ شود. این مواد به دو دسته تقسیم می‏ شوند که عبارتند از :

- طبیعی ، مانند : برگ کوکا، کوکائین، کراک، برگ و ساقه برخی درختان مثل خات و کراتم و ناس

- مصنوعی ، مانند : آمفتامین، متیل آمفتامین، ترکیبات آمفتامین‏ها

● مواد سستی زا

▪ خشخاش

بوته ‏ای است یکساله که در مناطق معتدل می‏ روید. رشد سالانه این گیاه به ارتفاعی معادل ۱۱۰-۷۰ سانتیمتر می‏رسد. در اواسط بهار، بعد از این که گلهای رنگارنگ ان کم‏ کم شروع به ریختن می‏ کند، از میان گلها کپسول ظاهر می ‏شود که به آن گرز خشخاش می‏ گویند. این گرزها در اواخر بهار و اوائل تابستان دارای پوست سبزی است که به زردی می ‏گراید. البته، قبل از این که میوه گیاه خشک و زرد شود به روش خاص مبادرت به تیغ زدن آن می‏ نمایند. این کار به وسیله افرادی که تجربه خاصی در تیغ زدن دارند، انجام می‏شود. آنان در ساعات اولیه شب با تیغهای مخصوص و با ایجاد چندین شیار افقی و یا عمودی و یا مورب بر روی گرزها مبادرت به تیغ زدن می‏نمایند. صبح روز بعد، شیره سفید رنگی از محل شکافهای گرز به بیرون ترشح می‏کند و در مجاورت هوا به صمغ قهوه‏ای رنگ تبدیل گردیده در پیاله مخصوص جمع‏ آوری و برای تریاک مالی آماده و به صورت لول روانه بازار قاچاق می ‏شود

● تریاک

▪ تاریخچه :

قدیمی ‏ترین و مشهورترین ماده مخدر است که از گیاه خشخاش به دست می‏ آید. این گیاه حدود ۲۵۰۰ ســــال قبل در منطقه مدیترانه کشت می ‏شده است. سابقه این گیاه را تا ۵۰۰۰ سال قـــــــبــل هم ذکر می ‏کنند. از آثاری که از سومریها باقـــی مانده اســــت، چــنین بــر می ‏آید، آنها این ماده را استعمال می ‏کرده اند و با آن گیاه شادی بخش می ‏گفتند. در نوشته‏ های هومر از تریاک نام برده شده است.

▪ شکل ظاهری :

تریاک شیره منعقد شده تخمدان کال بوته خشخاش است که از نظر علمی به پاپاور معروف است. تریاک آماده مصرف، ماده ‏ای است خمیری به رنگ قهوه‏ای که بر حسب نوع و منطقه کشت خشخاش و آب و هوای منطقه پرورش از قهوه‏ای روشن تا تیره وجود دارد نامهای دیگر آن افیون، اپیوم و تریاق می‏ باشد.

▪ الکالویید :

تریاک دارای ترکیبات بسیاری است که تاکنون ۲۵ نوع موثر آن شناخته شده است. مهمترین آلکالوییدهای تریاک عبارتند از مرفین، نارکوتین، پاپاورین، تبائین، کدئین و نارسئین.

● نحوه مصرف

- تدخین به وسیله وافور و یا با وسیلی مانند آن مثل قلیان، قلقلی، سیخ و سنگ

- استفاده به صورت قرص

- حل کردن در آب یا چای و نوشیدن آن

▪ عوارض :

- مغز: وابستگی (اعتیاد)، بی‏خوابی هنگام شب، خواب الودگی در طی روز

- تغییرات شخصیتی:

۱) کاهش علائق و انگیزه‏ها

۲) کاهش احساس مسئولیت

۳) کاهش توجه به تحصیل، شغل و خانواده

۴) افسردگی و بی قراری، پرخاشگری، اغماء به دنبال مصرف زیاد

- گوارش: تهوع و استفراغ، کاهش اسید معده و اختلال در هضم غذا، کاهش فعالیت روده ‏ها و یبوست مزمن، بی‏ اشتهایی و کاهش وزن، سوء تغذیه، خشکی دهان، اختلال در کبد

- پوست: خارش، تیره شدن رنگ پوست، تیرگی لبها، کهیر

- بیضه و تخمدان: کاهش توان و میل جنسی، بهم خوردن دوره ‏های قاعدگی در زنان

- تضعیف دفاع بدن علیه بیماریها: بی ‏حسی و عدم تعادل بدنی‏، عفونت ریه، یست تنفسی به دنبال مصرف زیاد، انقباض مردمک چشم

▪ شیره تریاک:

پس از تیغ زدن گرز خشخاش، ماده ‏ای شیری رنگ از آن خارج می ‏شود که به آن شیره تریاک گویند. این شیره در مجاورت هوا تیره شده به رنگ قهوه ‏ای تبدیل می ‏گردد.

▪ مرفین :

مرفین از کلمه مورفئوس خدای رویایی یونان باستان مشتق شده است و یکی از اجزای اصلی و اساسی تریاک است که به طور متوسط از هر ۱۰ کیلوگرم تریاک یک کیلوگرم مرفین تهیه می‏شود. رنگ آن به صورت کرم روشن و گاهی اوقات به رنگ آرد نخودچی و مزه آن تلخ است. ذرات آن در زیر ذره‏ بین شبیه کریستال های سوزنی است.

از نظر دارویی، ضد درد بوده، با اثرات رخوت ‏زیی که بر روی مغز دارد، باعث کنترل دردهای شدید می‏ شود و به همین خاطر مصرف مجاز آن فقط در بیمارستانهاست.

▪ هروئین :

هروئین از کلمه هیروس یا هیرو به معنی مرد قهرمان گرفته شده است. البته این کلمه به معنی زن قهرمان، زن برجسته، زنی که خدمات بزرگی به عالم بشریت کرده و زن ایده ‏آل نیز اطلاق می‏شود. هروئین یکی از ترکیبات مرفین می ‏باشد که با عمل استیلاسیون بدست می آ‏ید.ا ین ماده به رنگ سفید میل به کرم دارای طعمی تلخ و بی ‏بو است که پس از مدتی نگهداری بوی ترشی و سرکه می‏ دهد.

▪ نحوه پیدیش :

هروئین، قوی‏ترین و مخرب‏ترین ماده مخدر دنیا به شمار می اید که در سال۱۸۷۴ توسط یک دانشمند انگلیسی ساخته شد و تحقیقات بیشتر را درباره این ماده دانشمندان آلمان در سال ۱۸۹۰ تکمیل نموده و آن را به عنوان دارو معرفی نمودند. در ایران اولین لابراتور هروئین‏ سازی در سال ۱۳۳۴ توسط فردی به نام دکتر مصطفوی ایجاد گردید. وی نحوه ساخت و استخراج هروئین از تریاک را به عده‏ ای آموخت که باعث به وجود آمدن لابراتوارهای بیشتری در سطح کشور گردید.

▪ نحوه استعمال :

هروئین از طریق کشیدن از راه مجاری تنفسی، تزریق داخل رگها و تزریق زیر جلدی استعمال می‏شود. مصرف هروئین از طریق مجاری تنفسی(دهان) با زرورق به این صورت است که لبه زرورق سیگار یا هر نوع زرورق دیگر را به طرفی که از جنس کاغذ است تا می‏ کنند و با آن یک لوله می‏سازند، سپس هروئین را که معمولا حدود ۵ سانتی است روی سطح زرورق دیگری می ‏ریزند و یک تکه مقوای بریده و نازک را به صورت چوب کبریت درآورده پس از آتش زدن زرورق گرفته سپس دود حاصله را از دهان استنشاق می ‏کنند.

در استعمال تزریقی، ابتدا معتادان از رگهایی که جلوی ساعد دستها نمایان است استفاده کرده، پس از آن که مدت طولانی از تزریق نقاط مختلف دستها گذشت و دیگر این نقاط جوابگو نبود ، به ترتیب نوبت به پشت دست، ساق پا، گردن و در نهایت به بیضه‏ ها می‏رسد. تزریق در بیضه‏ ها آخرین مرحله این گونه معتادان است.

▪ عوارض :

- مغز : وابستگی، افسردگی

- تغییرات شخصی :

۱) کاهش علائق و انگیزه ها

۲) کاهش احساس مسؤلیت

۳) کاهش توجه به تحصیل ، شغل و خانواده

- بی‏خوابی هنگام شب، خواب‏ آلودگی در طی روز، پرخاشگری، آبسه چرکی مغز، عفونت مغز، بیماریهای مختلف ناشی از مرگ بخشی از سلولهای مغزی و نخاع به دنبال مصرف زیاد

ـ گوارش : تهوع و استفراغ، کاهش اسید معده و اختلال در هضم غذا بی ‏اشتهایی و کاهش وزن

ـ کلیه : ناتوانی در تخلیه ادرار، نارسایی، عفونت کلیه

ـ پوست : خارش، تیره شدن رنگ پوست، تیرگی لبها، کهیر، عفونت پوست

ـ ریه : انسداد ناگهانی رگهای تغذیه کننده ریه، عفونت ریه، ایست تنفسی به دنبال مصرف زیاد

ـ قلب : نارسایی قلب، بهم خوردن نظم ضربان قلب، عفونت کلیه داخلی و دریچه ‏های قلب

ـ عروق و خون : سخت شدن دیواره عروق، التهاب عروق، عفونت عروق

ـ کبد : اشکال در کار کبد، عفونت و التهاب کبد، بیماری مزمن کبدی

ـ بیضه و تخمدان : کاهش میل جنسی، کاهش توان جنسی

▪ متادون :

یک ماده مخدر مصنوعی است که در جنگ جهانی دوم به علت کمبود مرفین برای تسکین مجروحین به وسیله آلمانی ها ساخته شد. در حقیقت متادون یک داروی برطرف‏ کننده درد است که برای تسکین سرفه هم از آن استفاده می‏کنند. گرچه متادون خود یک ماده اعتیادآورنده قوی است ولی به عنوان یک داروی پزشکی برای ترک و معالجه معتادان به تریاک، هروئین و مرفین از آن استفاده می‏ کنند. اثرات دارویی آن تا حدی شبیه به مرفین بوده، با این تفاوت که پس از مصرف، مدت بیشتری طول می‏کشد تا اثرات آن ظاهر شود و به مدت طولانی ‏تر در بدن باقی می ‏ماند

▪ کدئین :

یکی از مشتقات معروف تریاک است که ۰/۲الی ۰/۸ درصد آن را تشکیل می‏دهد و به عنوان مسکن در اشکال مختلف قرص، کپسول و شربت در پزشکی کاربرد دارد. اثر کدئین در حدود اثر مرفین است و در صورتی که زیاد مصرف شود علائمی مانند اثرات مرفین خواهد داشت. نحوه مصرف آن به صورت تزریقی و خوراکی می‏باشد.

▪ پاپاورین :

یکی از مشتقات مؤثر تریاک می‏باشد که سفید کریستالی است و از نظر زهرآگین بودن حد وسط مرفین و کدئین است. ماده ‏ای است نشاط آور و محرک. کار عضلات صاف مثل روده را کند کرده و باعث شل شدن آنها می‏گردد. در برونشها و رگها انبساط ایجاد نموده و در آب نامحلول است و در الکل حل می‏شود.

▪ پتیدین :

این ماده هم مثل متادون از داروهای سستی‏ زای مصنوعی می ‏باشد که قدرت ضد درد آن از مرفین کمتر است و عضلات بدن را سست و شل می‏ کند

● مواد توهم زا

▪ شاهدانه :

بوته ‏ای است شبیه گزنه که بلندیش تا ۲ متر می‏رسد. گیاه نر و ماده آن به صورت جداگانه بوده دارای برگهای انبوه دراز و کنگره ‏دار می‏باشد که میوه آن در سر شاخه به صورت خوشه نمایان است. اصولا شاهدانه برای روغن گیری و خوراک طیور استفاده می‏شود. بو داده و برشته آن را مردم به صورت تفنن می‏خورند. نام لاتین این گیاه کانابیس است. اگر از سر شاخه‏ های به گل نشسته گیاه ماده چسبنده‏ای به نام رزین که در حال ترشح است جمع ‏آوری و خشک شود، در واقع حشیش به دست آمده است. این گیاه در آمریکای شمالی به نام ماری‏جوانا یا چرس، در انگلیس به گراس، در فرانسه ادب، در هندوستان بنگه و گنجا، در خاور نزدیک و خاورمیانه حشیش، در افریقای جنوبی دگا، در سوریه و لبنان حشیشه ‏الکیف، در ترکیه اسر یا اسرا، در افریقای مرکزی کامبا، در اسپانیا و در دیگر کشورها به اسامی مختلفی چون وید، پات، شانگ، چاراز، مکونا و غیره شهرت دارد.

در هر حــال هــر اســم و نــامــی بر ایــن گیاه و مشتقات آن نهاده شود، اثرات توهم ‏زایی آن همچنان پابر جاست در اینجا به حالاتی که پس از استعمال حشیش و ماری‏جوانا در مصرف کننده روی می‏دهد به طور اختصار اشاره می‏ کنیم :

- در اثر نشئه شدن اشیای مجاورش را بزرگتر و یا کوچکتر می بیند.

- اشتهای کاذب و میل به مصرف غذا پیدا می ‏کند.

- احساس قدرت عجیب در خود داشته و دست به اعمال وحشیانه و جنون ‏آور و خشونت زا زده و احساس پرواز کردن و سفر در آسمان و نوعی انبساط خاطر و آرامش و اعتماد به نفس کاذب پیدا می‏کند.

- فرد به خواب عمیقی فرو می ‏رود.

● حشیش

ماده ‏ای به رنگ سبز تیره و گاهی قهوه ‏ای مایل به سبز شبیه حنا که از گل، برگ و ساقه گیاه شاهدانه مؤنث و از ترشحات چسبنده آنها به صورت صمغ به دست می آ‏ید. حشیش حاوی ماده‏ای شیمیایی به نام T.H.C (تترا هیدرو کانا بینول) است که ماده مؤثر آن به شمار می ‏رود. حــشیـش در طــبــقـه ‏بـنـدی مـواد مخدر، جزء مواد توهم‏ زای طبیعی می ‏باشد.

▪ آثار مصرف حشیش:

- تغییر در درک رنگ و صدا

- افزیش اشتهای کاذب

- تند شدن ضربان قلب

- قرمزی چشم

- اختلال حافظه، گیجی و بی‏توجهی به اطراف

- به هم‏خوردگی تعادل حرکتی

- علائم روانی شدید، مانند شنیدن صداهای غیر واقعی، صحبتهای نامربوط، توهم و هذیان، اختلال توجه، احساس کند شدن گذر زمان، سرخوشی و خنده خود به خود

▪ عوارض مصرف طولانی حشیش:

- بیماریهای تنفسی مزمن و سرطان ریه

- نازایی در زن و عقیمی در مرد

- از بین رفتن سلولهای مغزی (پوک شدن مغز)

- التهاب و انسداد مزمن مجاری تنفسی

- اختلال روانی شدید و پیدار

- کم شدن علاقه و انگیزه برای زندگی، شغل و روابط اجتماعی و خانوادگی

- سندرم بی‏ انگیزگی (ناامیدی، بی ‏تفاوتی و بی ‏مسئولیتی در مقابل امور جاری زندگی)

- تشنج

▪ علائم ترک حشیش:

- تحریک ‏پذیری، بی ‏قراری و اضطراب

- اختلال خواب و بی ‏اشتهایی

- تعریق و لرزش

- اسهال، تهوع و استفراغ

- دردهای عضلانی

- افزیش درجه حرارت

▪ بنگ :

سر شاخه‏ های گلدار یا به میوه نشسته و خشک شده بوته شاهدانه – اعم از ینکه ماده رزینی آن را قبلا گرفته یا نگرفته باشند – بنگ نامیده می‏ شود.

▪ ماری ‏جوانا :

در آمریکا برگها و گلهای شاهدانه آمریکایی را خشک می‏کنند و از آن توتون سبز رنگی به دست می‏ آورند که همان ماری‏ جواناست. چون این توتون خیلی زبر است برای پیچیدن آن از چندین دور کاغذهای سفید یا قهوه ‏ای رنگ استفاده می‏کنند و آن را ریفر می ‏نامند. مشتاقان آن را به صورت دسته‏ جمعی در محل هایی به نام تی‏پاد تدخین می‏کنند. این سیگار به کندی می‏سوزد و خیلی زود خاموش می‏گردد، به همین علت معتادان با پکهای سریع و دسته‏ جمعی مانع خاموش شدن آن می ‏شوند و برای این که از این سیگار استفاده کامل بشود در اماکن سر بسته استعمال می‏گردد.

▪ گراس :

در زبان انگلیسی به معنی علف است و در اصطلاح همان بنگ و ماری‏جواناست. برگهای بوته شاهدانه که در واقع مثل علف است جمع ‏آوری کرده، مانند سیگار مصرف می ‏کنند، گاهی هم آن را مثل چای دم کرده و می ‏خورند.

▪ چرس :

همان حشیش است که از رزین آماده شده از سر شاخه‏ های گلدار و به میوه نشسته گیاه بالغ شاهدانه تهیه می‏شود و از انواع دیگر ان مرغوبتر است.

▪ مسکالین :

ماده اصلی و فعال کاکتوس است (معمولا این کاکتوسها به نام پیوت معروفند) که قرنهاست به عنوان دارویی سحرآمیز برای درمان دردها مصرف می ‏شود. نحوه تهیه آن به این صورت است که تکه‏ هایی از قسمت فوقانی این گیاه را بریده و پس از خرد کردن می ‏جوند و یا با ساییدن آن را به صورت پودر درآورده و با ریختن به داخل کپسول، مورد استفاده قرار می‏دهند.

▪ ال.اس.دی :

مخفف “ اسید لیزرژیک دی اتیل امید ” ماده نیمه ترکیبی است که در لابراتور به دست می ‏آید. این ماده به صورت طبیعی در چاودار آفت زده وجود دارد. بر روی آن قارچی به رنگ مس نشو و نما می‏کند که آرگو نامیده می‏شود. این قارچ حاوی اسیدی به نام اسید لیزرژیک می‏باشد و مشتقات آن توهم ‏زا می‏ باشد. یکی از عوارض مصرف، تیره شدن مردمک چشم و ایجاد خطوط رنگین به هنگام بسته ‏شدن چشمها در منطقه بینایی است. عمق تصاویر و اشیا در نظر مصرف‏ کننده تشدید شده و اشیای ثابت ممکن است در نظرش به حرکت درآیند، گاهی حالت تهوع، سرد شدن بدن و لرزش احساس می‏شود. قدرت شنوایی تشدید شده و زمزمه‏ های نامفهوم به گوش می‏رسد. حس زمان و گذشت آن در حد بسیار زیادی کند می‏شود. انطباق فکر از بین رفته و هر چه میزان مصرف بیشتر باشد تجزیه و تحلیل منطقی کمتری در ذهن به وجود می ‏آید.

▪ دی . ام . تی :

یکی از مواد توهم ‏زا می‏ باشد که معمولا معتادین ال . اس . دی از این ماده استفاده می ‏کنند. آثار آن شبیه ال. اس .دی است. کسانی که به دنبال راه گریز سریع از واقعیتها هستند از ان مصرف می‏کنند. اگر از راه دهان مصرف شود تولید دل ‏درد می ‏کند. بنابرین یا از راه تزریق عضلانی استعمال و یا با توتون و ماری‏جوانا مخلوط کرده دود می‏ کنند.

● مواد توان افزا

▪ کوکا :

گیاهی است که در ارتفاع ۶۰۰ تا ۲۰۰۰ متری از سطح دریا در دامنه باختری کوههای آند که هوای معتدل و مرطوبی دارد می‏روید. ارتفاع این گیاه به ۲ متر هم می‏رسد و برگهایی دارد که شکل و رنگ و ابعاد آن یاد آور درخت زیتون است. گیاه کوکا حاوی ماده توان‏ا فزا ست که مصرف آن سبب فعال شدن مرکز بی‏خبری و سرخوشی در مغز مصرف کننده می‏شود. ماده حاصل از برگ کوکا، کوکائین نامیده می‏شود.

▪ کوکائین:

یک از موادمخدر توان‏ افزای طبیعی می‏ باشد که از برگ کوکا تهیه می‏شود کشورهای بولیوی، کلمبیا و پرو بزرگترین محل رشد و نمو کوکا به شمار می‏روند. نخستین بار بومیان کشور “پرو” از برگ این درخت برای تسکین درد و رفع خستگی استفاده نمودند. اعتیاد به آن جنبه روانی دارد. کوکائین ماده مؤثر رگ برگهای این گیاه است که به اری تاکسیلین شهرت دارد. رنگ آن سفید شفاف و همانند کریستال ریز می‏باشد و با مختصر تکانی بلورهای ریزان بر روی هم می‏غلتند. این ماده، یک ضد درد موضعی بسیار قوی است، از پوست و مخاط بینی هم جذب می‏شود. گرد کوکائین از راه بینی استنشاق و یا در رگ تزریق می‏شود که خاصیت آن، ایجاد نیرو و هیجان، کاهش احساس گرسنگی می ‏نماید و استعمال زیاد آن موجب جنون می‏شود. نامهای خیابانی آن کوک، کاندی، هپی می‏باشد.

▪ کراک:

مشتقی از کوکائین است که جنبه اعتیادآوری آن بسیار زیاد و اثرات جانبی آن دهشتناک است. در واقع کراک، کوکائینی است که دستکاری شده و غالبا با پیپ های شیشه‏ای دود می‏شود. برای معتاد شدن به کراک فقط چند پیپ کراک کفایت می‏کند.

▪ خات یا قات:

خات علاوه بر این که به صورت وحشی رشد می ‏کند، عمدتا در مناطق مشخصی از شرق افریقا و شبه جزیره عربستان کشت می‏شود. برگهای این گیاه با توجه به خواص محرکشان به صورت جویدنی مصرف می ‏شوند، به طوری که به مصرف‏ کننده احساس نشاط داده و تا حدودی جلوی گرسنگی را می‏گیرد.

طعم آن تلخ است و مصرف آن بیشتر در عصر و اوائل شب صورت می‏گیرد. کشورهای تولیدکننده، مقادیر انبوهی محموله‏ های منجمد، خشک و واکیوم شده خات را به اروپا و سایر نقاط جهان ارسال می‏کنند. این محموله در کشورهای مزبور توسط اتباع کشورهای تولید کننده مصرف می‏شود. برخی کشورها جهت محدود کردن واردات یا مصرف خات تدابیری اتخاذ کرده ‏اند. خات در حال حاضر تحت کنترل مقررات بین ‏المللی قرار ندارد.

▪ کراتم:

درختی است که در تایلند می‏ روید. مردم آن سرزمین برگهای تازه آن را می‏جوند و یا آن را خشک کرده مانند سیگار می‏کشند. خاصیت ماده مؤثر این درخت، توان ‏افزیی است و احساس نشاط و هوشیاری کاذب مختصری نیز در مصرف‏کننده به وجود می ‏آورد.

▪ ناس:

در بسیاری از منابع آمده است، ناس بوته ‏ای است که در افغانستان و پاکستان می ‏روید. برگهای آن را اگر تازه باشد ، می‏جوند و خشک کرده آن را مثل حنا کوبیده در زیر لثه قرار می‏دهند. برای تأثیر بهتر و بیشتر، کمی خاک سیگار یا آب آهک به آن اضافه می‏کنند. مصرف‏ کنندگان آن احساس گرمی و نشاط می‏کنند، ولی اثر آن به مراتب از سایر مواد محرک کمتر است.

▪ آمفتامین:

گروه وسیعی از داروهای محرک (توان‏ افزا) هستند که باعث تحریک و فعالیت سلسله اعصاب مرکزی می ‏شوند و به اشکال قرص، کپسول، پودر و میع وجود دارند.

● مراحل اعتیاد

۱) مرحله آشنایی:

این مرحله با تشویق دیگران (مخصوصاً دوستان ناباب) یا از روی غرور و کنجکاوی خود فرد شروع می ‏شود.

۲) مرحله شک و تردید :

در این مرحله فرد با مبارزه با امیال خود می ‏پردازد.

۳) مرحله اعتیاد واقعی :

در صورت ادامه مصرف در مرحله شک و تردید فرد به مرحله اعتیاد واقعی می رسد. در این مرحله پدیده «تحمل» باعث می‏شود که فرد به مرور زمان بر میزان مصرف خود بیفزاید تا به نشئگی قبلی برسد.

● توصیه پیشگیرانه (دوستانه) به جوانان و نوجوانان

۱) خطرات و عوارض مصرف مواد اعتیاد‏آور را خوب بشناس.

۲) به هر کس که به تو مواد تعارف کرد محکم و قاطع بگو «نه» اینکه ما بتوانیم به دوست خودمون «نه» بگیم خودش یک هنر است. افراد خوش فکر هر تعارفی که مخالف سلامتی شونه براحتی رد می‌کنن.

۳) جوابهایی از قبل برای اصرار زیاد اطرافیانت آماده کن. پیشاپیش به این جمله ‏ها فکر کن «خیلی کیف داره» ، «شنگول میشی» ، «سرحال میشی» و اگر کمی تردید کنی میگن: «بچه ننه‏ ای» ، «‌ترسویی» ، «اول تجربــــه کن بعد بگو بده» ، «هنوز مرد نشدی»، «پس چرا فلانی کشید و معتاد نشد ؟ و …

۴) موادمخدر را حتی یک بار هم امتحان نکن. هیچکس توی دنیا نمی‏تونه به تو اطمینان بده که یکبار مصرف کردن معتادت نمی‏کنه. اصلاً مگه معتادی وجود داره که بخاطر معتاد شدن مصرف مواد را شروع کرده باشه؟ پس این همه معتاد از کجا اومدن؟!!! یا دوست داری پریدن از طبقه بیستم یک ساختمان یا لمس کردن سیم‏های بدون روکش برق را حتی برای یک بار هم امتحان کنی؟

۵) یادت باشه که کشیدن سیگار مقدمه ا‏یه برای اسارت در چنگال اعتیاد به موادمخدر.

۶) از رفت و آمد در مکان‏های آلوده و دوستی با افراد مشکوک پرهیز کن.

۷) از دوستی با افرادی که اختلاف سنی اونا با تو زیاده خودداری کن.

۸) مواد اعتیادآور سم کشنده ا‏یه که اثراتش به تدریج ظاهر می‏شه.

۹) به صحبت‏های پدر و مادرت که خیرخواه‏ترین دوستان تو هستن اطمینان کن. ارتباطت را با اونا محکم کن.

۱۰) اعتقادات و پایبندی مذهبی خودتو تقویت کن.

۱۱) با مطالعه، ورزش و تفریحات سالم برای اوقات فراغت خودت برنامه ‏ریزی کن.

۱۲) اونی که موادمخدر رو به جوونا معرفی می‏کنه، چهره ‏اش فرقی با دیگران نداره. پس دوستان و نزدیکان خودتو خوب بشناس.

۱۳) بعضی‏ها فکر می‏کنن با بقیه فرق دارن و هر وقت که اراده کنن می‌تونن مصرف مواد رو کنار بگذارن، در حالی که این طرز تفکر منجر به اعتیاد می‏شه.

۱۴) به هنگام سختی و ناراحتی با پدر و مادر و یا یک بزرگتر مطمئن و قابل اعتماد مشورت کن.

۱۵) اگه نمی‌تونی حرفتو به اونا بزنی مشاورین نیروی انتظامی با جان و دل حرفهای تو رو می‏شنون و کمکت می‏کنن.

بیشترین تأثیر مخرب اعتیاد بر ارکان خانواده وارد می آید، همانطوری که مؤثرترین عامل پیشگیری از اعتیاد نیز نهاد خانواده است.

● توصیه پیشگیرانه به والدین

۱) درباره مواد اعتیادآور (علل و عوامل مؤثر در مصرف مواد، خطرات، عوارض و علائم آن) اطلاعات کافی کسب کنید.

۲) مهارت‏های تربیتی خود را افزیش دهید.

۳) الگوی مناسبی برای فرزندان خود باشید و هرگز بر خلاف گفته خود عمل ننمائید.

۴) فضایی ایجاد کنید که فرزندانتان در آن احساس آرامش کنند.

۵) به صحبت‏های فرزندانتان خوب گوش کنید. با لبخند، تکان دادن سر و استفاده از جملات مثبت نظیر «چقدر جالب»، «من این را نمی‏دانستم» و … آنها را به گفتن بیشتر تشویق کنید.

۶) شرایطی ایجاد کنید که شما را محرم اسرار خود بدانند.

۷) از فرزندانتان انتظار نداشته باشید آرزوهای برآورد نشده شما را تحقق بخشند.

۸) از قبل، خود را برای پاسخگویی به سئوالات کنجکاوانه فرزندانتان آماده نمائید.

ممکن است روزی از شما بپرسند که آیا تاکنون مواد مصرف کرده ‏اید؟ این فرصت خوبی است که علت عدم مصرف خود را به زبان سال‏های جوانی به آنها منتقل کنید، یا اگر احیاناً قبلاً مصرف کرده ا‏ید علت گرایش خود به مواد و سپس کنار گذاشتن آن را به ایشان بگوئید و اینکه حالا چرا می‏خواهید ایشان اشتباه شما را تکرار نکنند. بیاد داشته باشید که نباید مسائل را بیش از اندازه تشریح کنید مبادا کنجکاوی آنها برانگیخته شود.

۹) با تقویت قدرت اعتماد به نفس، تصمیم‏ گیری و از بین بردن افسردگی وکم رویی فرزندان، آنها را در برابر شرایط آسیب‏ زا مقاوم سازید.

۱۰) راه مقاومت و پایداری در برابر فشار همسالان را در خصوص مصرف موادمخدر به فرزندانتان بیاموزید تا از «نه» گفتن به آنها نهراسند.

۱۱) موانع رابردارید. به فرزندانتان انگیزه داده و از آنها حمایت کنید.

۱۲) وقت بیشتری را با فرزندانتان صرف کنید. با آنان به رستوران، پارک، کوه، سینما و … بروید. باتفاق آنان به موسیقی گوش دهید و از همه مهمتر به آنان ابراز عشق کنید و بگویید که دوستشان دارید.

۱۳) سعی کنید حتی آهنگ صدایتان ملایم و دوستانه باشد.

۱۴) مواضع خود را برابر سیگار، موادمخدر و الکل مشخص نموده، صریحاً آنرا به زبان بیاورید.

۱۵) عقاید خود را به زور به آنها تحمیل نکنید.

۱۶) نظم و قانون مناسب و سازنده مشخصی در خانواده برقرار سازید و برای سرپیچی از آن تنبیهات مناسبی در نظر بگیرید و قاطعانه آنرا به مرحله اجرا در آورید.

۱۷) سعی کنید در ساعات غذا خوردن همه اعضاء خانواده را دور هم جمع کنید.

۱۸) فرزندان خود را قبل از رسیدن به سنین بحرانی نسبت به مضرات و عواقب ویرانگر مصرف موادمخدر آگاه سازید.

۱۹) آنان را بیش از اندازه و بطور اغراق‏ آمیز نترسانید.

۲۰) از چگونگی دوست‏یابی و معاشرت فرزندان خود با دیگران آگاه باشید. با والدین دوستانشان ارتباط برقرار کنید. در صورتی که به منزل دوستشان رفتند حتماً از حضور والدین ایشان در منزل مطمئن شوید و به حضور سایر اعضاء خانواده اکتفا نکنید.

۲۱) به نحوه خرج کردن پول توسط فرزندانتان اهمیت بدهید.

۲۲) برای اوقات فراغت آنان برنامه ‏ریزی کنید. همواره آنان رابه مطالعه، ورزش و تفریحات سالم ترغیب نمائید و زمینه این امور را برایشان فراهم کنید.

۲۳) زمان مناسبی را به گفتگو اختصاص دهید. چرا که فرزند شما ارزش نصایحتان را با ارزش زمانی که به آن اختصاص داده ا‏ید می ‏سنجد.

۲۴) راهنمایی‏های خود را از طریق مربیان و دبیرانشان به آنها منتقل کنید. جوانان باورها و ارزش‏های خود را دارند. طبیعتاً اگر والدین بهترین نصایح را هم بگویند ممکن است آنها را نپذیرند. شنیدن نصایح شما از زبان مربیان و دبیرانشان تأثیر بیشتری بر آنها می ‏گذارد.

۲۵) بین فرزندانتان تبعیض قائل نشوید.

۲۶) تفکر انتقادی را که از ویژگی‏های دوران بلوغ و نوجوانی است، در فرزندان خود سرکوب نکنید.

۲۷) آنان را به رعایت اصول مذهبی و انجام فرائض دینی تشویق کنید.

۲۸) در انجام فعالیت‏های منطقی به فرزندان خود استقلال و آزادی بدهید.

۲۹) در رفتارهای خود بیشتر دقت کنید. ممکن است با تمسخر یک معتاد و یا صحبت کردن با لحن افراد معتاد پیامی نادرست به فرزندتان منتقل کنید.

۳۰) اگر می‏خواهید مانع پویایی و رشد جسم و روان فرزندانتان نشوید، از انتقاد غیرسازنده، تمسخر و شرمنده کردن آنان مخصوصاً درمقابل دیگران جداً بپرهیزید.

۳۱) فرزندانتان را به خاطر رفتارهای مثبت آنان تشویق کنید.

۳۲) در موقعیت‏های بحرانی، فشارها و تنش‏های روحی، راهنما و همراه فرزندان خود باشید.

۳۳) هرگز فضای خانه را متشنج ننموده و از مشاجره و بحث‏های بیهوده بپرهیزید.

۳۴) مسئولیت و تکلیفی به فرزندان خود بدهید که با توان آنان متناسب باشد.

۳۵) در روابط خود با فرزندانتان همواره صادق و مهربان باشید.

۳۶) از تنها گذاشتن فرزندان خود در منزل، بویژه هنگامی که به مسافرت یا میهمانی می‏روید جداً خودداری نمائید.

۳۷) به حس ششم خود توجه کنید. هر گاه در درون خود احساس کردید که مشکل خاصی وجود دارد حتماً آنرا جدی بگیرید.

۳۸) در صورت شک و تردید، وسائل شخصی و لباسهای فرزندانتان را مخفیانه بازرسی نمائید.

۳۹) ترحم به معتادین محله ‏تان را خیانت به فرزندان خود بدانید.

۴۰) همواره در نظر داشته باشید که خانواده‏ ها در زمینه پیشگیری از اعتیاد نقش بسیار مؤثرتری در مقایسه با نیروی انتظامی و سایر سازمان‏های مسئول بر عهده دارند.

۴۱) رعایت بسیاری از نکات مذکور منحصر به والدین نبوده بلکه سایر اعضاء خانواده بویژه برادران و خواهران بزرگتر را نیز در برمی ‏گیرد و چه بسا تاثیرپذیری جوانان و نوجوانان از آنها در بسیاری از موارد بیش از پدر و مادر باشد.