سرطان های پوست خطری جدی هستند

سرطان پوست چند نوع است و در ابتدا با ضایعات پیش سرطانی بروز می کند

سرطان پوست چند نوع است و در ابتدا با ضایعات پیش‌سرطانی بروز می‌کند. ضایعات پیش‌سرطانی، ضایعات پوستی‌ای هستند که سرطانی نیستند ولی امکان دارد که با گذشت زمان سرطانی شوند. غالبا ۵۰-۴۰‌درصد سفید‌پوستانی که بالای ۶۵ سال دارند به سرطان پوست دچار می‌شوند.

سعی کنید علایم هشدار‌دهنده سرطان پوست را بشناسید، زیرا سرطان پوست یا حتی ضایعات خفیف پوستی در صورت تشخیص و درمان به موقع و به راحتی قابل کنترل خواهد بود.

● شاخی شدن پوست در اثر آفتاب (اکتینیک کراتوزیس)

این اختلالات ضایعات پوستی کوچکی هستند که در اثر تماس طولانی با نور خورشید ایجاد می‌شوند و بیشتر در سر، گردن و دست‌ها ایجاد می‌شوند اما امکان ایجاد این ضایعات در سایر نواحی بدن نیز وجود دارد. ممکن است این ضایعات پوستی اولین نشانه‌های سرطان پوست باشند اما تشخیص اینکه آیا این ضایعات بعد از گذشت زمان به ضایعات سرطانی تبدیل می‌شوند یا خیر کار دشواری است به همین دلیل پزشکان درمان سریع و زودهنگام را برای جلوگیری از بروز سرطان پیشنهاد می‌کنند.

افراد سفیدپوست، بلوند، افرادی که موهای قرمز رنگ دارند یا افرادی که رنگ چشم آنها آبی یا سبز است بیشتر در معرض خطر هستند. درمان زودرس ضایعات، برای متوقف کردن پیشرفت آنها به سرطان سلول سنگفرشی پوست، توصیه می‌شود.

● التهاب شاخی لب

مانند ضایعه قبلی التهاب شاخی لب نیز یک ضایعه پیش‌سرطانی است که معمولا در لب پایینی ظاهر می‌شود. بروز خشکی پایدار لب یا ترک لب‌ها نیز یکی دیگر از اختلالاتی است که در این ناحیه به وجود می‌آیند. علایمی‌که شیوع کمتری دارند شامل تورم لب، از بین رفتن مرز بین لب و پوست یا برجسته شدن خطوط لب هستند. التهاب شاخی لب، اگر درمان نشود ممکن است به سرطان مهاجم سلول سنگفرشی تبدیل شود.

● شاخک پوستی

این ضایعه پوستی به شکل یک برآمدگی مخروطی شکل با پایه قرمز رنگ است که در سطح پوست رو به خارج رشد می‌کند. این ضایعه از کراتین (همان ماده تشکیل‌دهنده ناخن) تشکیل شده است. شکل و اندازه این ضایعات بسیار متفاوت است اما بیشتر آنها چند میلی‌متر هستند. پایه اساسی تشکیل این ضایعات بدخیمی‌سلول سنگفرشی پوست است. این ضایعات در سفیدپوستان مسنی که سابقه مواجهه زیاد با آفتاب را دارند، دیده می‌شود.

● چه زمانی به خال‌ها مشکوک شویم؟

خال معمولی یک ضایعه خوش‌خیم است و تنها تعداد بسیار کمی ‌از آنها بدخیم می‌شوند اما خال‌های غیرمعمولی با گذشت زمان می‌توانند به نوعی سرطان پوست به نام ملانوما تبدیل شوند. خال‌های معمولی غالبا صاف یا برجسته هستند یا در ابتدا مسطح هستند و به مرور زمان برجسته می‌شوند اما در حالت طبیعی حتی سطح خال‌های برجسته هم صاف است. خال‌های معمولی گرد یا بیضی شکل هستند و اندازه کوچکی دارند (کوچک‌تر از ته یک مداد). بیشتر این خال‌ها در اوایل بلوغ و جوانی شکل می‌گیرند و تشکیل خال طبیعی در افراد بالغ غیرمعمول است.

● خال غیرمعمولی (دیسپلاستیک)

این خال‌ها سرطانی نیستند اما می‌توانند تبدیل به سرطان شوند. این خال‌ها می‌توانند در نواحی‌ای از بدن که با آفتاب مواجهه دارند یا در نواحی‌ای دیگر بدن تشکیل شوند. اندازه این خال‌ها نسبت به خال‌های طبیعی بسیار بزرگ‌تر است (عرض حدود شش میلی‌متر یا کمتر). همچنین دارای اشکال یا حاشیه‌های نامنظم و حالت محو شده هستند. این خال‌ها ممکن است صاف یا برجسته باشند و سطح آنها نیز ممکن است ناصاف یا صاف باشد. رنگ این خال‌ها ممکن است یکدست نباشد و مخلوطی از چند رنگ مثلا صورتی، قرمز، برنزه یا قهوه‌ای باشد.

● با الفبای پیشگیری آشنا شوید

خال‌های بدن یک فرد شبیه هم هستند. خال یا لکی که با سایر خال‌ها متفاوت باشد، اندازه آن از ته یک مداد بزرگ‌تر باشد یا خصوصیات بدخیمی‌ را داشته باشد باید توسط پزشک معاینه شود زیرا می‌تواند به مرور زمان بدخیم شود. الفبای پیشگیری شامل نکات مهمی ‌است که وقتی خال‌های خود را معاینه می‌کنید باید آنها را در نظر داشته باشید.

۱-عدم تقارن

عدم تقارن به این معنی است که نیمه خال با نیمه، دیگر آن مشابه نیست. خال‌های طبیعی متقارن هستند. وقتی خال‌ها یا لک‌ها را مشاهده می‌کنید یک خط فرضی را در وسط خال در نظر بگیرید و دو نیمه خال را با یکدیگر مقایسه کنید. اگر با یکدیگر مشابهت نداشتند برای معاینه به متخصص پوست مراجعه کنید.

۲- حاشیه

ملانوما نوعی ضایعه پوستی با حاشیه ناصاف و نامنظم است، بنابراین اگر با خال‌هایی روبه‌رو شدید که دارای حاشیه نامنظم، شکل ناهموار یا محوشدگی بودند حتما این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید.

۳-رنگ

خال طبیعی معمولا یک رنگ دارد در نتیجه خالی که به طور طبیعی رنگ یکنواخت ندارد و در بخشی از آن رنگ دیگری مانند قهوه‌ای، برنزه، سیاه، آبی، سفید یا قرمز دیده می‌شود، مشکوک است. خالی که در برخی قسمت‌ها روشن‌تر و در قسمت‌های دیگر تیره‌تر است باید توسط پزشک معاینه شود.

۴-اندازه

خال‌های خوش‌خیم معمولا کوچک‌تر از شش میلی‌متر هستند و خال‌هایی که بزرگ‌تر از ته مداد باشند غالبا نیاز به معاینه پزشک دارند.

۵- برآمدگی

ضایعات بدخیم ملانوما اغلب به سرعت بزرگ می‌شوند و ارتفاع‌شان افزایش می‌یابد. پس اگر روی پوست خود با خال‌هایی روبه‌رو شدید که اندازه و رنگ آنها به سرعت در حال تغییر بود یا خونریزی و خارش نیز به همراه داشتند حتما به پزشک خود مراجعه کنید. برآمده شدن یا بلند شدن خال از سطح پوست می‌تواند نشانه بروز بیماری‌های خطرناک پوستی باشد، بنابراین این نشانه‌ها را جدی بگیرید.

● نکاتی برای بررسی خال‌ها

پوست خود را پس از دوش گرفتن و زمانی که مرطوب است به خوبی بررسی کنید. محل شایع بروز ضایعات ملانوما در مردان ناحیه پشت تنه و در زنان در پایین ران و ساق است. اما به این محل‌ها اکتفا نکنید و ماهی یک‌بار همه بدن را برای یافتن لکه‌ها و خال‌های مشکوک چک کنید. از سر شروع کنید و نواحی پنهان را نیز فراموش نکنید. قسمت‌هایی مانند لابه‌لای انگشتان دست و پا، کشاله ران، کف پاها و پشت زانوها نباید فراموش شوند. پوست سر و گردن را نیز چک کنید. می‌توانید از آینه یا از کمک یکی از اعضای خانواده برای چک کردن قسمت‌هایی که دیده نمی‌شوند، استفاده کنید.

می‌توانید از خال‌ها عکس بگیرید تا تغییرات مشکوک را به خوبی حس کنید. اگر نوجوان هستید، باردار هستید یا حوالی یائسگی هستید، توجه بیشتری به خال‌ها و لک‌ها داشته باشید چون در این زمان‌ها تغییرات هورمونی در بدن رخ می‌دهند و لکه‌های مشکوک بیشتر به وجود می‌آیند.

● خال‌ها را از چه نظر بررسی کنیم؟

اگر با روش فوق و بررسی‌های شخصی و مرتب خال‌ها را ارزیابی و خصوصیات مشکوک پیدا کردید یا اگر ضایعات پوستی به لمس حساسیت داشت، خارش‌دار بود یا ترشح یا پوسته‌ریزی داشت، یا در صورتی که زیر خال قرمزی یا تورمی ‌داشت که بهبود پیدا نکرد به پزشک مراجعه کنید. ممکن است پزشک نمونه پوستی از آن تهیه کند. اگر ضایعه سرطانی باشد کل ضایعه و بخشی از اطراف آن برداشته می‌شود و جای آن بخیه می‌شود. در بعضی موارد درمان‌های اضافی نیز ممکن است مورد نیاز باشد.

● درمان سرطان‌های پوست

ملانوم بدخیم اگر در مراحل پیشرفته باشد، درمان سخت و مشکلی دارد. تشخیص زودرس می‌تواند امید به زندگی را افزایش دهد. سایر سرطان‌های پوست که شامل سرطان سلول‌های پایه‌ای و سرطان سلول سنگفرشی می‌شوند نیز شایع هستند اما در صورت تشخیص و درمان به موقع به راحتی قابل پیشگیری هستند. به یاد داشته باشید: فردی که قبلا مبتلا به سرطان پوست بوده ممکن است دوباره دچار بیماری شود و باید حداقل سالی یک‌بار برای معاینه به یک متخصص پوست مراجعه کند.

● ملانوما

ملانوما نوعی بدخیمی پوست است که نسبت به سایر انواع سرطان پوست شایع نیست اما خطرناک‌ترین نوع آن است و می‌تواند کشنده باشد. این ضایعه نوعی سرطان پوست است که معمولا از یک خال شروع می‌شود. علایم احتمالی این اختلال پوستی شامل تغییر در شکل خال یا لکه‌هاست. اگر خال یا لکه‌ای در پوست شما از نظر اندازه، شکل، رنگ یا حاشیه‌ها تغییراتی داشت یا به مرور زمان متوجه تغییر رنگ، بروز بیش از یک رنگ در خال، عدم تقارن، خارش بیش از حد، سوزش، ترشح یا خونریزی شدید حتما به پزشک مراجعه کنید.

● سرطان سلول سنگفرشی

در این بیماری سلول‌های سنگفرشی پوست بدخیم می‌شوند. این نوع بدخیمی ‌ممکن است به صورت برآمدگی نرم، قرمز رنگ و پوسته‌داری تظاهر کند که رشد می‌کند و ممکن است خونریزی یا ترشح داشته باشد یا به صورت زخمی بروز کند که خوب نمی‌شود. این زخم‌ها بیشتر اوقات در بینی، پیشانی، گوش‌ها، لب تحتانی و مناطقی از بدن که بیشترین مواجهه با آفتاب را دارند، ایجاد می‌شوند. این نوع بدخیمی‌در صورتی که زود تشخیص داده شده و درمان شود به خوبی درمان‌پذیر است. اما اگر در زمان تشخیص پیشرفت کرده باشد، درمان به میزان پیشرفت بیماری بستگی دارد.

● سرطان سلول پایه‌ای

این بیماری مربوط به بدخیم شدن سلول‌های پایه‌ای پوست است. این نوع بدخیمی‌پوست، شایع‌ترین و قابل درمان‌ترین نوع سرطان پوست است زیرا این بیماری به کندی پیشرفت می‌کند. ضایعات سرطانی ممکن است شکل‌های مختلفی داشته باشند. ممکن است به شکل یک ضایعه گرد، سفید رنگ و مروارید شکل یا به صورت برآمدگی پر از چربی باشد که اغلب عروق کوچکی هم در آن دیده می‌شود. ضایعه می‌تواند در گوش‌ها، گردن یا صورت ایجاد شود. همچنین ممکن است ضایعات پوستی به صورت صاف، پوسته‌دار، صورتی یا قهوه‌ای باشند که در پشت تنه یا روی سینه ایجاد می‌شوند.

● چه کسانی به سرطان پوست مبتلا می‌شوند و چرا؟

مواجهه با آفتاب بزرگ‌ترین عامل ایجاد سرطان پوست است اما در مورد بروز سرطان در افرادی که به طور معمولی با آفتاب مواجهه دارند چه می‌توان گفت؟ در این مورد نیز می‌توان از عوامل دیگری به غیر از آفتاب نام برد که در بروز سرطان نقشی جدی دارند از قبیل: عوامل محیطی زیانبار، پرتودرمانی و حتی ویژگی‌های وراثتی و ژنتیکی، حتی آفتاب‌گرفتن‌های طولانی و استفاده از دستگاه‌های برنزه‌کننده پوست نیز موجب آسیب به پوست می‌شود. اگرچه هر فردی ممکن است به سرطان پوست مبتلا شود ولی این افراد در معرض خطر بیشتری هستند:

- افرادی که پوست سفید دارند یا رنگ چشم آنها روشن است.

- افرادی که تعداد زیادی خال‌های بزرگ و با اشکال نامنظم دارند.

- افرادی که در خانواده آنها فرد یا افرادی سابقه سرطان پوست داشته‌اند.

- افرادی که سابقه مواجهه طولانی با نور شدید آفتاب یا سابقه آفتاب سوختگی شدید دارند.

- زندگی در مکان‌هایی که ارتفاع زیاد دارند و بیشتر سال تابش آفتاب دارند.

- افرادی که پرتودرمانی شده‌اند.

● چگونه خطر ابتلا به سرطان پوست را کاهش دهیم؟

- مواجهه خود با نور خورشید و پرتوهای فرابنفش را کاهش دهید. خصوصا در ساعات ۱۰ صبح تا چهار بعدازظهر این مساله اهمیت بیشتری دارد زیرا تابش پرتوهای خورشید شدیدتر است.

- هنگامی‌که بیرون می‌روید از محصولات ضدآفتاب استفاده کنید و همه نواحی که با آفتاب مواجهه دارند را در نظر داشته باشید. لب‌ها و گوش‌ها را فراموش نکنید.

- از عینک آفتابی مناسب و لباس‌های مناسب که بیشتر سطح بدن را محافظت کنند، استفاده کنید. لباس‌هایی که رنگ روشن دارند مناسب‌تر هستند.

- در صورتی که تغییری در پوست شما ایجاد شد، خال‌ها دچار تغییراتی شدند یا زخمی‌ ایجاد شد که بهبودی و ترمیم خوبی نداشت، حتما در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید‌.

ترجمه: علیرضا سردشتی