چرا باید ساخت شناورهای کوچک, گسترش یابد

با وجود مشكلات عدیده­ای که بر سر راه پیشرفت صنایع دریایی وجود دارد, امروزه شاهد پیشرفت این صنعت مادر در كشور هستیم ساخت سكوهای فراساحل و فعالیت مقتدارنه شركت های ایرانی در خلیج فارس و حتی در اقیانوس هند شاهد مناسبی بر این گفته است

در هر حال برای عملی كردن طرح‌های آتی صنایع دریایی نیاز به یك عزم ملی است كه تلاش تمامی مسئولین را طلب می‌كند. در كنار پیشرفت ساخت كشتی‌‌های بزرگ در كشور و با توجه به طرح جایگزینی شناورهای سنتی، با حجم گسترده‌ای از ساخت شناورهای كوچك مواجه هستیم .

اهمیت زیاد خلیج‌فارس از لحاظ اقتصادی و امنیتی، سبب توجه مسئولین به گسترش ناوگان دریایی ـ چه تجاری و چه نظامی ـ برای حضور هر چه بیشتر در این منطقه شده است. در راستای بوجودآمدن ضرورت‌های مختلف برای داخلی کردن ساخت شناور‌ها و تجهیزات نظامی توسط سازندگان داخلی، خوشبختانه امروز شاهد خودکفاشدن کشور در بخش‌های مختلف دفاعی- دریایی اعم از سطحی، زیرسطحی و اثر سطحی هستیم. ساخت شناورهای کوچک تندرو، انواع‌ هاورکرافت، قایق‌های پرنده، انواع نفربرها، موشک­انداز‌ها و همچنین طراحی زیردریایی‌ در مجموعة سازمان صنایع دفاع گواهی بر این مدعا است.

در منطقة دریای خزر نیز با بوجود آمدن تنش‌های مختلف بین کشورهای حاشیة دریای خزر در مورد نحوة برداشت از ذخایر این دریا و حضور کم‌رنگ ایران در آن منطقه، گسترش ناوگان تجاری و نظامی باید هر چه بیشتر مورد توجه قرار گیرد. بنابراین یکی از دلایل ایجاد بازار بزرگ ساخت شناورهای کوچک، حساسیت‌های منطقه‌ای در مرزهای آبی ایران و نیاز مبرم به توسعة ناوگان نظامی است.

عامل دیگر، مطرح شدن طرح توسعه و بهبود ناوگان دریایی کشور در سطح ملی، در برنامة چهارم توسعة صنعتی کشور است. هم­اکنون ۶۰۰۰ لنج باربری و صیادی در سواحل جنوب کشور وجود دارد که باید با شناورهای مناسب فلزی و فایبرگلاس که از لحاظ ایمنی مورد تأیید مؤسات رده­بندی قرار می‌گیرند، جایگزین شوند. بر اساس بودجة ۳۰۰۰ میلیارد ریالی که برای توسعة بنادر و بهبود ناوگان تعیین شده، سازمان بنادر موظف است، برای جایگزین کردن شناورهای سنتی که عمدتاً موتور لنج‌‌ها هستند، برنامة مدونی را تهیه کند.

در جدول زیر تعداد شناورهای سنتی بر اساس جنس این شناورها آورده شده است.

تعداد

نوع شناور

۳۹۳۳

صیادی چوبی

۱۱۷۳

صیادی فایبرگلاس

۱۷۹۴

باری چوبی

تعداد لنجهای صیادی چوبی، فایبرگلاس و باری چوبی

در راستای تخصیص این بودجه، سازمان بنادر نیز بر اساس تعهد خود در زمینة عمل به کنوانسیون‌های مختلف بین‌المللی، سهمی از این بودجه را تحت عنوان بودجة اداره شده برای ارائه تسهیلات به متقاضیان جایگزینی اختصاص داده است.

از طرف دیگر محدودیت‌های مختلفی که پس از حادثة ۱۱ سپتامبر بر روند ترانزیت کالا اعمال شده -که نتایج آن را می­توان در تصویب کنوانسیون‌های مختلف مثل ISPS code مشاهده کرد- باعث شد تا سخت­گیر‌های فراوانی برای ایجاد محدودیت‌های جدید در تردد شناورهای فرسوده در آب‌های بین‌المللی تنظیم شود.

گسترش روند فعلی، باعث شده تا بازار بزرگی برای ساخت شناورهای کوچک در آینده پیش‌بینی شود. لذا برنامه‌ریزی دقیق و هماهنگی بخش‌های مختلف می‌تواند در بهبود این روند و استفاده از توان داخلی در زمینة ساخت این نوع شناور‌ها مؤثر باشد.

با توجه به محروم بودن مناطق جنوب كشور و مشكل ایجاد اشتغال در این مناطق، امید آن می‌رود كه با ساخت این شناور‌ها بتوان افراد زیادی را چه در زمینة ساخت و چه در زمینة تعمیرات به‌كار گرفت. مزیت مورد توجه در این طرح این است كه شركت‌های كوچك خصوصی می‌توانند با كمترین امكانات -نسبت به شرکت‌های بزرگ سازنده شناور- و با داشتن چند كارگر حرفه‌ای، بدون نیاز به دانش فنی خاصی شناورهای كوچك را تولید كند. البته در این خصوص نباید حمایت‌های دولت را نادیده گرفت چون در صورت عدم حمایت دولت، این شركت‌ها چه در تجهیز كارگاه و چه در تأمین مواد اولیه، با مشكلات فراوانی روبرو خواهند شد.