پیشینهٔ مدیریت جامع كیفیت

در سال ۱۹۵۰ استانداردهای صنعتی ژاپن تنها به محصولات شركتهایی علامت استاندارد JIS را می داد كه در آن شركت كنترل كیفیت آماری اجرا می شد

در سال ۱۹۲۴ دكتر والتر شوارت‌ از شركت‌ تلفن‌ بل‌ آمریكا، مجموعه‌ مقالات‌ مربوط‌ به كاربرد آمار در كنترل‌ كیفیت‌ محصولات‌ تولیدی‌ را منتشر كرد.

در سال ۱۹۳۱ دكتر شوارت‌ كتابی‌ با عنوان‌ " كنترل‌ اقتصادی‌ كیفیت‌ محصولات‌ صنعتی‌ "منتشر كرد. در این‌ كتاب‌ كنترل‌ كیفیت‌ آماری‌ مطرح‌ شد. در سال ۱۹۳۵ آماردان‌ انگلیسی‌ به‌ نام‌ ای‌.اس‌.پیرسون‌ كتاب‌ خود را تحت‌ عنوان‌ كاربرد روشهای‌ آماری‌ دراستاندارد كردن‌ فعالیتهای‌ صنعتی‌ و كنترل‌ كیفیت‌ منتشر كرد.

تا سال ۱۹۳۷ كمتر از ۱۰ شركت‌ آمریكایی‌ ، كنترل‌ كیفیت‌ آماری‌ را به‌ مورد اجرا گذاشته‌ بودند.

در سال ۱۹۴ سازمان‌ غیرانتفاعی‌ اتحادیه‌ مهندسان‌ و دانشمندان‌ ژاپن‌ تأسیس‌ شد .و تقریباً در همین‌ زمان‌ اتحادیه‌ استانداردهای‌ ژاپن‌،در زمینه‌ كنترل‌ كیفیت‌ آماری‌ سمینارهایی‌ برپا كرد.

در سال ۱۹۴ جامعه‌ كنترل‌ كیفیت‌ آمریكا تشكیل‌ شد.

در سال ۱۹۴۹ افراد علاقمند از انجمنهای‌ دانشگاهی‌ ، صنعتی‌ و دولتی‌ در(JUSE) تشكیل‌ جلسه‌ دادند وگروهی‌ به‌ نام‌ " گروه‌ تحقیق‌ درباره‌ كنترل‌ كیفیت‌ " را با هدف‌ اجرای‌ تحقیق‌ ، كنترل‌ كیفیت‌ ، آموزش‌ وارتقای‌ آن‌ در ژاپن‌ ایجاد كردند. آنها داوطلبانی‌ مستقل‌ از دولت‌ بودند كه‌ به‌ ارتقای‌ كنترل‌ كیفیت‌ و بهبود صادرات‌ ژاپن‌ می‌ اندیشیدند.

در سال ۱۹۵۰ اتحادیه‌ دانشمندان‌ و مهندسان‌ ژاپن‌(JUSE) اولین‌ نشریه‌ خود را تحت‌ عنوان " كنترل‌كیفیت‌ آماری‌ " منتشر ساخت‌.

در سال ۱۹۵۰ استانداردهای‌ صنعتی‌ ژاپن‌ تنها به‌ محصولات‌ شركتهایی‌ علامت‌ استاندارد (JIS) را می‌داد كه‌ در آن‌ شركت‌ كنترل‌ كیفیت‌ آماری‌ اجرا می‌ شد.

در سال ۱۹۵۰ اتحادیه‌ دانشمندان‌ و مهندسان‌ ژاپن‌(JUSE) از دكتر " ادوارد دمینگ‌ " از آمریكا برای‌ ارائه‌سمینار و سخنرانی‌ دعوت‌ كرد. دكتر دمینگ‌ در دههٔ‌ ۱۹۵۰ كه‌ نظراتش‌ در آمریكا اقبالی‌ نداشت‌ و در برخی‌ مواقع‌ مورد بی‌ اعتنایی‌ و تمسخر واقع‌ می‌شد ، چندین‌ بار از ژاپن‌ دیدن‌ كرد و در سمینارها وسخنرانیهای‌ مختلف‌ ، افكار خود را برای‌ ژاپنی‌ها تشریح‌ كرد.

درسال ۱۹۵۱ اتحادیه‌ دانشمندان‌ و مهندسان‌ ژاپن‌(JUSE) جایزه‌ دمینگ‌ را با هدف‌ افزایش‌ سطح‌ كیفیت‌ صنعت‌ ژاپن‌ ایجاد كردند.

در سال ۱۹۵۱ دكتر فایگنبام‌ كتابی‌ تحت‌ عنوان‌ " كنترل‌ كیفیت‌ جامع‌ " منتشر كرد.

در سال ۱۹۵۴ اتحادیه‌ مهندسان‌ و دانشمندان‌ ژاپن‌(JUSE)از دكتر جوران‌ آمریكایی‌ برای‌ سخنرانی‌ درسمینار " مدیریت‌ كنترل‌ كیفیت‌ " دعوت‌ كرد. كنترل‌ كیفیت‌ به‌ عنوان‌ ابزاری‌ برای‌ مدیریت‌ مطرح‌ شد وزمینه‌ تغییر كنترل‌ كیفیت‌ آماری‌ به‌ كنترل‌ كیفیت‌ جامع‌ فراهم‌ شد.در سال ۱۹۵ رادیوی‌ موج‌ كوتاه‌ ژاپن‌ بخشی‌ از برنامه‌ های‌ خود را به‌ كنترل‌ كیفیت‌ اختصاص‌ داد.

در سال ۱۹۶۲ نشریه‌ " كنترل‌ كیفیت‌ برای‌ سركارگران‌ " از سوی‌ اتحادیه‌ دانشمندان‌ و مهندسان‌ ژاپن‌ انتشار یافت‌ و اولین‌ هستهٔ‌ كنترل‌ كیفیت‌ شروع‌ به‌ كار كرد .

در اواخر دهه ۱۹۷۰آمریکایها و اروپاییها که متوجه پیشی گرفتن ژاپنیها در تسخیر بازارهای جهانی شدند، به فکر استفاده از نگرش TQM در مدیریتهای خود افتادند.

در سال ۱۹۸۷ آمریكا جایزه‌ ای‌ را به‌ نام‌ " مالكولم‌ بالدریج‌ " وزیر تجارت‌ فقید این‌ كشور در سالهای ۱۹۸۱ تا۱۹۸۷ ایجاد و رئیس‌ جمهور آمریكا آن‌ را امضاء كرد. این‌ جایـزه‌ بـرای‌ معـرفی‌ شركتهایی‌ كه‌ به‌ بالا بردن‌ سطح‌ كیفیت‌ خود و اجرای‌ TQM دست‌ یافته‌ اند، طراحی‌ گردید.

جایزه‌ بالدریج‌ همه‌ ساله‌ به‌ حداكثر شش‌ شركت‌ ( دو شركت‌ از هریك‌ از دسته‌ های‌ بازرگانی‌ ، خدماتی‌ و بازرگانی‌ كوچك‌ ) تعلق‌ می‌ گیرد.

عقاید علمای‌ كیفیت‌ نتایج‌ عمری‌ درك‌ و تجربهٔ‌ آنان‌ از كیفیت‌ است‌ . قبل‌ از اینكه‌ بانیان‌ این‌ افكار به عنوان‌عالم‌ و استاد شناخته‌ شوند ، این‌ ایده‌ ها در هزاران‌ شركت‌ و سازمان‌ در سراسر جهان‌ تجربه‌ شده است‌ .این‌ایده‌ها دانش‌ ژرفی‌ هستند كه‌ می‌ توانند توسط‌ هر كس‌ و هر سازمان‌ به‌ كار گرفته‌ شوند وارزش‌ آن‌ ها بی‌ شماراست‌ . هیچ‌ دانشمندی‌ یافت‌ نمی‌ شود كه‌ تمامی‌ جواب‌ ها را داشته‌ باشد ، هرعلامه‌ای‌ نوعی‌ ایدهٔ‌ منحصربفردی‌ را ارائه‌ می‌ دهد تا مرزهای‌ دانش‌ را جلو ببرد و مسائل‌ كیفی‌ را حل كند . برای‌ حل‌ مسایل‌ واقعی‌ زندگی‌ ،فرد می‌ بایستی‌ قادر باشد پیامهای‌ دانشمندان‌ مختلف‌ را بگیرد و پس‌ از درك‌ و دسته‌ بندی‌ و تركیب‌ آنها به‌یك‌ جمع‌ بندی‌ مفیدی‌ تبدیل‌ كند .برای‌ حصول‌ بهترین‌ نتیجه‌ ازعقاید این‌ مشاهیر ، می‌ توان‌ از خلاصهٔ ۷ نكته‌ ای‌ بندل‌(Bendell) به‌ عنوان‌خطوط‌ راهنما استفاده‌ كرد

۱- تعهد و پای‌ بندی‌ مدیریت‌ و آگاهی‌ كاركنان‌ از همان‌ مراحل‌ اولیه‌ اجرای‌ TQM امری‌ حیاتی‌ است‌ . فلسفه‌دمینگ‌ احتمالا" مفیدترین‌ وسیله‌ ای‌ برای‌ ترغیب‌ این‌ رفتار مورد لزوم‌ است‌ .

۲ - آگاهی‌ باید با حقایق‌ و اعداد و ارقام‌ پشتیبانی‌ شود . برنامه‌ ریزی‌ و گردآوری‌ اطلاعات‌ مهم‌ بوده‌ و هزینه‌كیفیت‌ را می‌ توان‌ به‌ عنوان‌ معیاری‌ برای‌ بهبود به‌ كار گرفت‌ . جوران‌ بزرگترین‌ تأثیر را در این‌ مورد داشته‌ است‌.

۳ - برنامه‌ های‌ TQM به‌ طور طبیعی‌ كارگروهی‌ را برای‌ تسهیل‌ ارتباطات‌ و حل‌ مسئله‌ در اختیار می‌ گیرد .چنانچه‌ بقیه‌ ساختار TQM درست‌ باشد ، هسته‌ های‌ كنترل‌ كیفیت‌ كه‌ به‌ خصوص‌ توسط‌ پروفسور ایشی‌ كاوامورد تأكید قرار گرفته‌ اند ، می‌ توانند بسیار موفقیت‌ آمیز باشند .

۴ - ایشی‌ كاوا ابزارهای‌ ساده‌ ای‌ را برای‌ استفادهٔ‌ كاركنان‌ در حل‌ مسئله‌ و بهبود تجویز می‌ كند .

۵ - ابزارهای‌ فنی‌ بیشتری‌ برای‌ كنترل‌ طراحی‌ و تولید وجود دارند . كار شینگو با سیستم‌ های موفق"تولید به‌ موقع‌ " مرتبط‌ بوده‌ است‌ .

۶ - ابزارهای‌ مدیریت‌ باید برای‌ دست‌ یابی‌ كیفیت‌ مورد مطالعه‌ قرار گیرند ، این‌ ابزارها شامل‌ مفاهیم كنترل‌كیفیت‌ فراگیر شركتی‌ و كنترل‌ كیفیت‌ جامع‌ است‌ ، كه‌ به‌ ترتیب‌ مرتبط‌ با ایشی‌ كاوا و فایگنبام‌ می‌ باشند .

۷ - برای‌ این‌ كه‌ امر بازرسی‌ را به‌ فرهنگ‌ پیشگیری‌ تبدیل‌ كنید ، تأكید روی‌ مشتریان‌ داخلی‌ و تأمین‌ كنندگان‌ضروری‌ است‌ .

نویسنده : دكتر مصطفی‌ فرح‌ بخش