آثار بزه‌دیدگی بر روحیات و زندگی افراد

● آثار اقتصادی
در مورد آثار مالی و اقتصادی بزه‌دیدگی باید اذعان داشت که مشکل است که بتوان به ایده‌ای واحد در مورد این نوع پیامدهای جرم دست یافت. زیرا بزه‌دیدگان به درستی از …

آثار اقتصادی

در مورد آثار مالی و اقتصادی بزه‌دیدگی باید اذعان داشت که مشکل است که بتوان به ایده‌ای واحد در مورد این نوع پیامدهای جرم دست یافت. زیرا بزه‌دیدگان به درستی از ارزش آنچه که مورد صدمه قرار گرفته آگاه نیستند. و از طرفی میزان برخی ضررها را به سختی می‌توان از طریق ارقامی که پلیس مدنظر دارد، ارزیابی کرد. همچنین ارزش معنوی بعضی اشیاء متعلق به بزه‌دیده که در نتیجه جرم به آنها لطمه وارد شده است، حائز اهمیت بیشتری نسبت به ارزش مادی واقعی آنها است. در چنین صورتی پیامدهای روانی بزه‌دیدگی برای بزه دیده تشدید می شود. تحقیقات نشان داده که در موارد کمی، بزه‌دیدگان به میزان کل ارزش آنچه که به آن صدمه وارد شده است، موفق به دریافت جبران خسارت شده‌اند.

الف) آثار شغلی؛ بزه‌دیدگی موجب افزایش میزان غیبتها در شرکتها و ادارات می‌شود. آثار نتایج روانی بزه (آثاری همچون افسردگی PTSD اختلالهای ذهنی، اختلالهای رفتاری و غیره) می‌تواند موجب کاهش بازده شرکتها شود. جرم می‌تواند در بلند‌مدت بر اشتغال بزه‌دیده تأثیر نامطلوب بگذارد. ممکن است بزه‌دیده بازگشت به کار را امکان ناپذیر نیابد. یا عملکرد کاری بزه‌دیدگان در نتیجه تنزل مقام، از دست دادن حقوق و اخراج احتمالی به طور نامطلوبی تحت تأثیر قرار گیرد.

ب) آثار و هزینه‌های اجتماعی فرایند بزه‌دیدگان؛ بزه‌دیدگان ممکن است هزینه‌های زیر را متحمل شوند: تعمیر یا عوض نمودن اموال؛ به‌کارگیری تدابیر امنیتی؛ دسترسی به خدمات بهداشتی؛ مشارکت در فرایند عدالت کیفری؛ گرفتن مشاوره‌های حقوقی، روانپزشکی و...؛ گرفتن مرخصی کاری یا متوقف‌نمودن دیگر فعالیت‌های درآمد‌زا؛ هزینه‌های تدفین یا مراسم کفن و دفن. علاوه بر این، خسارت کلی اقتصادی ناشی از کاهش بازده شغلی بزه‌دیدگان، هزینه پیشگیری از جرم (پلیس، دادگستری، حمایت اجتماعی، بیمه و غیره) و نیز هزینه پیشگیری وضعی که جنبه‌ خصوصی و شخصی دارد را نیز باید اضافه نمود.

آثار اجتماعی

پیامدهای اجتماعی جرم شامل عکس‌العمل‌های خانوادگی و وابستگان، محیط شغلی، رسانه‌های گروهی و نظام قضائی است. بزه دیده برای آنکه با عواقبی که جرم بر وی به دنبال داشته، به واکنش مثبت اعضای خانواده و وابستگان نیاز دارد. تحقیقات نشان داده که بزه‌دیدگان بیشترین حمایت را از سوی افرادی که خارج از اعضای‌ نزدیک خانواده‌شان هستند و نیز از سوی همسایگان خود دریافت می‌کنند. حمایتی که از سوی همسایگان انجام می‌شود؛ غالباً به شکل گوش دادن به صحبت‌های بزه‌دیده و پذیرا‌بودن وی در جمع خود و همدردی کردن با اوست. در این راستا برخی حقوقدانان، اصلاح و تحول در زمینه‌ روابط شهروندان با پلیس و دادگستری را مورد تصدیق قرار داده‌اند. علاوه بر این باید گفت که افزایش احساس ناامنیت، در حدّ وسیعی، وابسته به نظریه اصالت فرد در مورد بزه‌دیدگان واقعی (از طریق بزه دیدگی مجدد) یا بزه‌دیدگان بالقوه جرم می‌باشد. این احساس ناامنی بیشتر مورد توجه کسانی است که به دنبال گسترش این عقیده هستند که ما در یک دنیای پر از خشونت زندگی می‌کنیم. این مسئله برای اشخاص پیر و تنها، که دنیای خارج را تنها از طریق تصاویر پخش شده توسط

تلویزیون های خود می‌بینند، ملموس‌تر است. در این راستا اصطلاح

«بزه‌‌دیدگی عاریتی» مورد توجه قرار گرفته است. بدین نحو که توجه فزاینده رسانه‌ها به بروز احساسات و بزه‌دیدگی عاریتی منجر می‌شود. یعنی افرادی که به واقع بزه‌دیده نیستند، با وجود این ممکن است احساس بزه‌دیدگی کنند. زیرا آنها درباره بزه‌دیدگی دیگران، چیزهایی می‌شنوند.

آثار حقوقی

بزه‌دیده با وجود آنکه اغلب در افکار و مباحثات عمومی غایب می‌باشد، دارای حقوقی است که امکان اجرا و دفاع از این حقوق برای او وجود دارد. جایگاه مدعی خصوصی به بزه‌دیده امکان می‌دهد که در جلسهٔ دادرسی شرکت کرده، و غرامت خود را در پایان دعوای کیفری دریافت کند. تمام دست‌اندرکارانی که با بزه‌دیده در ارتباط هستند، باید با کمیسیون جبران خسارت بزه‌دیدگان جرایم آشنایی داشته باشند. پزشکان باید نسبت به امکانات کمک به بزه‌دیدگان، حمایت حقوقی و روانی آنها، اطلاع داشته باشند. همچنین بزه‌دیده، می‌تواند نزد مراکز پلیسی یا ژاندارمری یا به طور مستقیم نزد دادستان محل وقوع بزه، طرح شکایت کند.

حمید نصیری