سه شنبه, ۲۵ دی, ۱۴۰۳ / 14 January, 2025
مجله ویستا

مرکز آموزش مهارتهای بالینی چیست


مرکز آموزش مهارتهای بالینی چیست

به واسطه کوتاه شدن دوره بستری در بیمارستانها , کاهش تخت های بستری و افزایش مراقبت بیماران در جامعه, اغلب افراد بستری در بیمارستان موقعیت مناسبی را برای یادگیری مهارتهای بالینی پایه دانشجویان پزشکی فراهم نمی کنند از سوی دیگر, با توجه به محدودیتهای یادگیری بر بالین بیمار و مورد توجه قرار گرفتن حقوق بیماران, امروزه تأکید بر آموزش مهارتهای بالینی و ارتباطی و ایجاد نگرش در دانشجویان بسیار مورد توجه قرار گرفته است

به واسطه کوتاه شدن دوره بستری در بیمارستانها ، کاهش تخت های بستری و افزایش مراقبت بیماران در جامعه، اغلب افراد بستری در بیمارستان موقعیت مناسبی را برای یادگیری مهارتهای بالینی پایه دانشجویان پزشکی فراهم نمی کنند. از سوی دیگر, با توجه به محدودیتهای یادگیری بر بالین بیمار و مورد توجه قرار گرفتن حقوق بیماران, امروزه تأکید بر آموزش مهارتهای بالینی و ارتباطی و ایجاد نگرش در دانشجویان بسیار مورد توجه قرار گرفته است.مرکز یادگیری مهارتهای بالینی (CSLC) در پاسخ به تغییرات ایجاد شده در نحوة آموزش، فرصتی را فراهم می آورد تا دانشجویان پزشکی با استفاده از انواع وسایل کمک آموزشی، مدلها و مانکن ها بتوانند مهارتهای بالینی و ارتباطی خود را در محیطی آرام و کنترل شده افزایش دهند. در بررسی که بر روی ۲۰ مرکز مهارتهای بالینی در نقاط مختلف دنیا از طریق اینترنت، همراه با مرور مقالات مربوط به CLSC به عمل آمد, مشخص شد که CLSC توانسته است پیوندی بین مطالب تئوری و مهارتهای عملی ایجاد کرده، استرس دانشجویان را در برخورد اولیه با بیمار کاهش داده و مهارتهای ارتباطی را در کنار مهارتهای عملی در برخورد بهتر با بیماران، به آنها آموزش دهد. یک CLSC موفق باید قابل انعطاف در برنامه ریزی، صحیح و بدون نقص در برنامة آموزشی و مطابق با اهداف آموزشی دانشگاه باشد و برای رسیدن به این منظور, نیازمند به برنامه ریزی و سازماندهی می باشد. این مقاله سعی دارد با کنار هم قرار دادن و مقایسه کردن مراکز مهارتهای بالینی در دانشگاههای مختلف دنیا یک نمای کلی از CLSC و کاربردهایش ارائه دهد.

● مقدمه‌

شکل‌ سنتی‌ آموزش‌ بالینی‌ تا حد زیادی‌ بر اساس‌ روش‌ «استاد ـ شاگردی‌» (apprenticeship based) بوده‌ به‌ خوبی‌ مشخص‌ است‌ که‌ استادان‌ قادر نیستند با استفاده‌ از روشهای‌ سنتی‌ تمام‌ مهارتها را به‌ طور مؤثر به‌ دانشجویان‌ یاد دهند و این‌ امر خصوصاً در مورد دانشجویان‌ بالینی‌ صدق‌ می‌کند . همزمان‌ با پیشرفت‌ علوم‌ پزشکی‌ و تغییراتی‌ که‌ در سیستم‌ ارائه‌ خدمات‌ بهداشتی‌ و درمانی‌ صورت‌ گرفته‌ است‌, دانش‌ «آموزش‌ پزشکی‌» نیز دچار دگرگونی‌هایی‌ شده‌ به طوری‌ که‌ امروزه‌ تأکید بیشتری‌ بر آموزش‌ مهارتهای‌ بالینی‌ و ایجاد نگرش‌ (attitudes) در پزشکان‌ می‌شود . به واسطه کوتاه‌ شدن‌ دورة‌ بستری‌ در بیمارستان‌، کاهش‌ تخت‌های‌ بستری‌ و افزایش‌ مراقبت‌ در جامعه‌، نحوة‌ آموزش‌ دانشجویان‌ به‌ تغییرات‌ اساسی‌ نیاز دارد . از طرف‌ دیگر, یادگیری‌ بر بالین‌ بیمار دارای‌ محدودیتهایی‌ از جمله‌ تراکم‌ دانشجویان‌، کمبود فضا، استرس‌ دانشجو در مواجهة‌ اول‌ و در نظر گرفتن‌ حقوق‌ بیماران‌ می‌باشد، به‌ طوری که‌ آموزشهای‌ بالینی‌ از کنار تخت‌ بیمار به‌ سوی‌ سالنهای‌ کنفرانس‌ و کریدورها کشیده‌ شده‌ است‌ . تعارض‌ بین‌ محیط‌ کار کلینیکی‌ که‌ تأکید بر مهارتهای‌ بالینی‌ دارد و آموزشهای‌ آکادمیک‌ که‌ تأکید بر درک‌ تئوری‌ دارد, باعث‌ وارد آوردن‌ زیان‌ بر یادگیری‌ مهارتهای‌ بالینی‌ شده‌ است‌ . هنگامی‌ که‌ انواع‌ منابع‌ اطلاعاتی‌ و روشهای‌ آموزشی‌ همراه‌ با هم‌ بکار گرفته‌ شوند, آموزش‌ مؤثرتری‌ خواهیم‌ داشت‌ . از این رو, وجود «مرکز آموزش‌ مهارتهای‌ بالینی‌» CSLC (Clinical Skills Learning Center) که‌ در آن‌ دانشجو با استفاده‌ از انواع‌ وسایل‌ کمک‌ آموزشی‌ و مدلها قادر خواهد شد مهارتهای‌ بالینی‌ و ارتباطی‌ را در محیطی‌ آرام‌ و کنترل‌ شده‌، قبل‌ از ورود به‌ محیط‌های‌ واقعی‌ فراگیرد، لازم‌ به‌ نظر می‌رسد. همان گونه‌ که‌ در کنفرانس‌ جهانی‌ آموزش‌ پزشکی‌ تأکید شده‌ و بسیاری‌ از دانشکده‌های‌ پزشکی‌ نیز سعی‌ در انجام‌ آن‌ دارند، دانشجویان‌ پزشکی‌ باید هر چه‌ زودتر با مهارتهای‌ بالینی‌ اساسی‌ آشنا شوند و پس‌ از آموزش‌ این‌ مهارتها، هر چه‌ زودتر آنها را تمرین‌ کنند . البته‌ CSLC جای‌ آموزش‌ بر بالین‌ بیمار و کار در شرایط‌ واقعی‌ را نمی‌گیرد . دانشجویان‌ باید قبل‌ از ورود به‌ محیط‌های‌ بالینی,‌ حداقل‌ با شرح‌ حال‌گیری‌، معاینه‌ فیزیکی‌ و کار با وسایل‌ پزشکی‌ و معاینه‌ آشنا شوند که‌ این‌ هدف‌ در CSLC قابل‌ دستیابی‌ است ولی‌ متأسفانه‌ در بسیاری‌ از دانشکده‌های‌ پزشکی‌، آموزش‌ این‌ مهارت‌ها که‌ مرحلة‌ آماده‌سازی‌ برای‌ تجربه‌ بالینی‌ هستند, برای‌ اولین‌ بار هنگام‌ ورود دانشجو به‌ بخش‌ها اتفاق‌ می‌افتد .بر اساس‌ یک‌ نظرسنجی‌ در مورد رضایتمندی‌ دانشجویان‌ از CSLC ، ۹۰ درصد عقیده‌ داشتند CSLC پیوندی‌ بین‌ مطالب‌ تئوری‌ و مهارتهای‌ عملی‌ ایجاد کرده‌ است‌. این‌ مقاله‌ سعی‌ دارد با بررسی‌ مراکز آموزش‌ مهارتهای‌ بالینی‌ در دانشگاههای‌ مختلف‌ دنیا یک‌ نمای‌ کلی‌ از CSLC و کاربردهایش‌ ارائه‌ دهد.

● تعریف‌ مرکز آموزش‌ مهارتهای‌ بالینی‌

CSLC‌ با فراهم‌ آوردن‌ وسایل‌ کمک‌ آموزشی‌، معاینة‌ فیزیکی‌ و مدلها، فرصتی‌ ایجاد‌ می‌کند تا دانشجویان‌ علوم‌ پزشکی‌ در محیطی‌ آرام‌، کنترل‌ و هدایت‌ شده‌، مهارتهای‌ تکنیکی‌ و ارتباطی‌ را قبل‌ از ورود به‌ عرصة‌ بالینی‌ فراگیرند . در واقع‌ CSLC می ‌خواهد یادگیری‌ هنر پزشکی‌ را برای‌ دانشجو تسهیل‌ کند تا او برای‌ اولین‌ برخورد با بیمار آماده‌ شود CSLC می‌تواند به‌ عنوان‌ پلی‌ بین‌ کلاسهای‌ تئوری‌ و عرصه بالینی‌ عمل‌ کند. یادگیری‌ مهارتها به‌ دور از محیط ‌های‌ واقعی,‌ یک‌ تجربة‌ خالی‌ از استرس‌ و لذت‌بخش‌ برای‌ دانشجویان‌ است و آمادگی‌ لازم‌ برای‌ تجربه‌ بالینی‌ در بیمارستان‌ و جامعه‌ را فراهم‌ می نماید.CSLC موفق‌ باید قابل‌ انعطاف‌ در برنامه‌ریزی‌(flexible) صحیح‌ و بدون‌ نقص‌ در برنامه‌ آموزشی‌(integral) و مطابق‌ با اهداف‌ آموزشی‌ (relevant) دانشگاه‌ باشد و برای‌ رسیدن‌ به‌ این‌ منظور نیازمند به‌ برنامه‌ریزی‌ و سازماندهی‌ می‌باشد . محدودیت‌ CSLC این‌ است‌ که‌ یک محیط‌ مشابه‌ و تقلیدی‌ را فراهم‌ می‌کند و هرگز جای‌ یک ‌تجربة‌ بالینی‌ واقعی‌ را نمی‌گیرد

اسامی‌ دیگری‌ که‌ برای‌ مرکز آموزش‌ مهارتهای‌ بالینی‌ استفاده‌ شده‌ است‌ عبارتند از:

Clinical Skills Center

Clinical Skills Training Center

Clinical Skills Laboratory

.Skills Lab