ریل گذاری قطار بی ترمز

سوزن بانان قطار هسته ای در حال ریل گذاری به مقصد وین هستند بازگشت از شورای امنیت به آژانس بین المللی انرژی اتمی

سوزن بانان قطار هسته‌ای در حال ریل‌گذاری به مقصد وین هستند؛ بازگشت از شورای امنیت به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی. استراتژی هسته‌ای ایران در حالی دوربرگردان برای تغییر مسیر قطار اتمی ‌تعبیه كرده است كه پیشتر شورای امنیت آخر دنیا نبود و كاغذ پاره صادر می‌كرد اما برای حل و فصل مساله راهی جز بازگشت پرونده به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ‌دیده نمی‌شود كه در آن صورت تهران گفته هر نوع همكاری‌ای می‌كند و روال حقوقی - فنی پرونده از سر گرفته می‌شود.

اگر امروز از این دوربرگردان بگذریم به قیمت دورزدن میدان شورای امنیت و پیوست ۳ قطعنامه تحریم به پرونده هسته‌ای تمام خواهد شد. برگشت به شورای حكام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌ هم با ضمیمه <امنیتی شدن پرونده> و تبدیل مساله هسته‌ای ایران به <تهدید صلح و امنیت بین‌الملل> صورت خواهد گرفت و همین امر علی‌رغم ارجاع شورای امنیت به گزارش‌های آژانس همچنان پرونده را در چنبره شورای امنیت گرفتار خواهد كرد.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌ در دیپلماسی جدید هسته‌ای ایران همچنان مرجع است و مقصد مطلوب؛ اما با تصویب قطعنامه‌های شورای امنیت به <نقطه هدف واكنش‌ها> تبدیل شده است. همین امر دوربرگردان قطار هسته‌ای را با پیچ تندی مواجه می‌كند. تجدید نظر در روابط با آژانس با ابزار ممنوعیت از ورود بازرسان، توقف بخشی از همكاری‌های سازمان انرژی اتمی ‌ایران با این آژانس تا زمان بازگشت موضوع هسته‌ای ایران از شورای امنیت به آژانس و عادی شدن آن، از قرار گرفتن آژانس به نقطه هدف حكایت دارد. این در حالی است كه حوزه جدال ایران و آژانس در ناتوانی دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل در اثبات صلح‌آمیز بودن برنامه‌های اتمی ‌ایران خلا‌صه می‌شود و حتی اذعان آژانس به عدم انحراف برخی مواد هسته‌ای هم نمی‌تواند به مثابه سندی محكم تلقی شود.

● تحریم‌های سقف‌دار

دومین تابلوی خطر در مسیر دوربرگردان هسته‌ای افزایش حوزه‌های مرتبط با برنامه‌های هسته‌ای ایران با گسترش شمول تحریم‌هاست. خاصیت تحریم‌های قطعنامه ۱۷۳۷ و ۱۷۴۷ گسترش سیبل هدف توقف برنامه‌های هسته‌ای ایران از فرآیندهای مرتبط با غنی‌سازی و بازفرآوری اورانیوم با ممنوعیت‌های تسلیحاتی و موشكی و حتی مالی است.

اقدامات چین و روسیه طی بررسی پیش‌نویس قطعنامه ۱۷۳۷ منعطف به محدود كردن دایره تحریم‌ها بود و حوزه فشار را در گستره فعالیت‌های هستهای و غنی‌سازی ایران منحصر كرد. تنها اطمینان خاطری كه روسیه و چین در جریان تصویب قطعنامه ۱۷۴۷ به دست آوردند عدم فراروی تدابیر شورای امنیت از حیطه فشارهای سیاسی - اقتصادی بود. بهواقع اگر ۳ خصلت <برگشت‌پذیری، تدریجی و تناسب> تحریم‌های اعمال شده ابتكار اروپاییان بود، چین و روسیه هم با تكیه بر سقف‌بندی تحریم‌ها به غلتیدن پرونده هسته‌ای به ماده ۴۲ فصل ۷ منشور ملل متحد و مجوز اقدام نظامی ‌برای مساله هسته‌ای ایران هشدار دادند. تصویب قطعنامه ۱۷۴۷ حوزه عمل چین و روسیه را به نمایش گذاشت؛ نهایت ظرفیت مسكو و چین جلوگیری از وضعیت امنیتی در پرونده هسته‌ای است وگرنه این دو عضو دائم شورای امنیت همچون دیگر اعضا به تحریم‌های پلكانی رای مثبت داده و همچون ۴ عضو غربی ۱+۵ راهكار آغاز مذاكرات هسته‌ای را تعلیق غنی‌سازی اورانیوم می‌دانند. ‌

● مذاكره برای آغاز مذاكره

به سر رسیدن دوره‌های زمانی مقرر شده از سوی شورای امنیت و ورود به فازهای جدیدتر، حل و فصل دیپلماتیك مساله هسته‌ای را دشوارتر می‌سازد. در سیاست تیم سابق مذاكره‌كننده هسته‌ای <مذاكره برای هدف> بود كه از سوی غرب به <مذاكره برای خرید زمان جهت پیشبرد برنامه‌های هسته‌ای ایران> تعبیر می‌شد.

اما قطع مذاكرات هسته‌ای با اروپا با این استدلا‌ل كه <مذاكره برای مذاكره> مطلوب نیست آغاز روندی بود كه امروز گسترده‌ترین تلا‌ش‌ها چه از سوی ۱+۵ و چه ایران در جریان است تا <مذاكره برای <آغاز مذاكره> حاصل شود. بن‌بست موجود حاكی از آغاز مذاكره با بالا‌ترین قیمت - توقف كامل، دائمی ‌و پایدار غنی‌سازی اورانیوم از سوی ایران - است، روندی كه احتمال افزایش قیمت با گذشت زمان محتمل است.

سرگه بارسقیان