گزارشی از وضعیت اعتیاد در مکان های عمومی کاهش بوی معتاد در لابلای درختان

کشور ما, پایتخت ما, جوانان بسیار زیادی دارد که به افق های پیش رو چشم دوخته اند, کسانی که امیدوارند و فردایی روشن را انتظار می کشند با این حال, عفریت اعتیاد همواره در مسیر راهشان کمین کرده است و سایه سنگین خود را به امید و آرزو آنها تحمیل می کند

کشور ما، پایتخت ما، جوانان بسیار زیادی دارد که به افق های پیش رو چشم دوخته اند، کسانی که امیدوارند و فردایی روشن را انتظار می کشند. با این حال، عفریت اعتیاد همواره در مسیر راهشان کمین کرده است و سایه سنگین خود را به امید و آرزو آنها تحمیل می کند. از سوی دیگر، شهر ما با وجود پارک های جنگلی با بافت های سنتی و قدیمی درکنار نمای مدرن شهری، آمیزه ای از خرده فرهنگ ها و حتی انتظارات است. بدین ترتیب شرایط برای رشد و نمو آفتی به نام اعتیاد می تواند همچون بسیاری از نقاط شهر مهیا و آماده باشد. این هفته سراغ نقاط آسیب پذیر رفتیم تا از چند و چون حضور این بلای خانمانسوز در جای جای شهرمان آگاه شویم. این در حالی است که با اقدامات فرهنگی شهرداری و قاطعیت نیروی انتظامی می توان به آینده ای روشن و عاری از اعتیاد به شدت امیدوار بود.

«حاج مراد» یکی از باغبان های مهربان شهرمان است. چهره بشاش اما آفتاب سوخته ای دارد. او درباره اعتیاد می گوید: «یک وقتی در بعضی از جاها معتاد زیاد بود، داخل پارک ها گروه گروه می نشستند و تریاک و حشیش می کشیدند، نیروی انتظامی خوب جمع شان کرد. البته هنوز هم هستند، اما خیلی کم. چند روز پیش، خودم یکی از آنها را از پارک بیرون کرده ام.

یکی از کسبه که مایل به ذکر نام خود نیست نیز می گوید: «از شهریور پارسال برخورد شدیدی با معتادان صورت گرفت که باعث کوچ آنها شد. اما متأسفانه مواد فروش ها یک مدت بعد از دستگیری آزاد می شوند. الان مواد خیلی زیاد شده است، معتادان هم خیلی وقت ها جوان هایی هستند که با ماشین های آخرین مدل می آیند و مواد می گیرند و می روند.»

● یک سؤال جدی

یک سؤال جدی در جامعه ما این است که چرا با وجود آنکه نیروی انسانی و منابع مادی فراوانی صرف مبارزه با موادمخدر می شود و مجازات قاچاق موادمخدر، شدید است و میزان کشفیات موادمخدر هم بالاست، همچنان معضل اعتیاد در ایران جدی است؟

محمد اسدی ۲۰ ساله، یکی از سه جوانی است که به پراید تکیه داده اند و مشغول صحبت اند. او می گوید: «تعداد معتادها خیلی زیاد است. شب ها بخصوص در پارک، نونهالان حشیش و سیگار بازی می کنند.»

محمد عبداللهی نایب دبیر شورایاری هم این موضوع را تایید می کند و می افزاید: «مردم دیگر به وجود معتادان عادت کرده اند، تعداد آنها از آن حد گذشته که مردم بخواهند آنها را با امر به معروف و نهی از منکر از کارشان بازدارند. موادفروش ها قبلا در یک خانه مستقر بودند که با شکایت صاحبخانه در یک هماهنگی نیروی انتظامی با آنها برخورد شد ولی آنها جایشان را عوض کرده اند و باز هم مشغول پخش موادند.»

این عضو شورایاری ادامه می دهد: «نیروی انتظامی و کلانتری تا به حال زحمات زیادی برای رفع و کاهش این معضل کشیده اما به نظر من بهترین کار استقرار حداقل یکی-دو کیوسک نیروی انتظامی در هر منطقه از شهرمان است که قطعا باعث کاهش تعداد موادفروش ها و معتادها شود. مدتی است در بعضی از مناطق کیوسک نیروی انتظامی نصب شده و همین امر باعث کاهش چشمگیر این معضل اجتماعی شده است.»

● کاهش چشمگیر معتادان

گزار ش های برخی روزنامه ها و مقالات انتقادی همواره بر این امر تأکید می کنند که اعتیاد در جامعه رشد نگران کننده ای دارد و چنین نتیجه گیری می کنند که امر «مبارزه با موادمخدر» شکست خورده است. این جمله حتی توسط بسیاری از مسئولان مربوط نیز به کار می رود و آنها از بی نتیجه بودن اقدامات گذشته سخن می گویند. این مسئله به نگهبانان و مسئولان پارک ها هم سرایت کرده است با این حال آنها به وظیفه خود واقفند.

یکی از مسئولان حراست پارک می گوید: «ما از ورود معتادان مشخص به محوطه جلوگیری می کنیم، اما به هر حال، معتاد وجود دارد. بعضی جاها مرتب ۳-۴ مأمور حراست و ۵-۶ مأمور نیروی انتظامی مشغول انجام وظیفه اند و با گشت زدن در لابه لای درختان، شبانه روزی از مصرف موادمخدر جلوگیری می کنند. در صورت مشاهده هم با آنها برخورد می کنند و آنها را تحویل مراجع ذیربط می دهند.»

حسین ۲۴ ساله هفته ای دو بار به پارک اطراف منزل شان می رود. او می گوید: «من گاهی در بعضی از قسمت های پارک، سرنگ های تزریق معتادان را می بینم که لابه لای درختان روی خاک افتاده، همین چند روز پیش بود که دیدم چند جوان دور هم نشسته اند و مواد مصرف می کنند ولی نسبت به قبل تعدادشان خیلی کم شده و از ترس مأموران، دیگر کمتر به پارک ها می آیند.

یکی از مأموران کیوسک نیروی انتظامی ورودی یکی از پارک ها نیز می گوید: «ما شبانه روزی با موتور در تمام قسمت های پارک، بخصوص بخش های خلوت و دنج تردد می کنیم و در صورت مشاهده معتادان، آنها را دستگیر می کنیم و همین باعث شد که معتادان بترسند و کمتر به پارک ها بیایند.»

پسر کوچکی که در حال فروختن برگه های فال حافظ است نیز می گوید: «قبلا معتاد خیلی زیادتر بود، در حال حاضر تعدادشان خیلی کمتر شده و شاید جای بهتری از پارک پیدا کرده اند.» یک معتاد با موهای جوگندمی روی لبه باغچه، کنار عده ای جوان پرسروصدا، گوشه پارک نشسته و دارد چرت می زند. کمی آن طرف تر، یک جوان با چشمانی قرمز کنار هم نشسته اند و سیگار دود می کنند. کمی آن طرف تر، مسئول سرویس بهداشتی را می بینم که می گوید: «اینجا معتاد خیلی زیاد رفت و آمد دارد، خیلی از آنها دستشویی می روند و از مخدرهای کم بو استفاده می کنند.»

وی با اشاره به جوانی که روبه روی آینه در حال درست کردن موهای خود است، می گوید: «معتادان توقف طولانی در دستشویی دارند و گاهی بعد از یک ساعت با حالتی متفاوت از آنجا خارج می شوند.»

● برخورد انتظامی و کار فرهنگی

یکی از مسئولان پارک هم می گوید: «شکایت های متعددی از مردم درباره مصرف مواد مخدر در بعضی از پارک ها داشته ایم، اما ما نمی توانیم با معتادان برخورد کنیم. چون ما فقط مسئول فضای سبز پارک هستیم.»

این مسئول که علاقه ای به ذکر نامش ندارد، کیوسک نیروی انتظامی را برای پارک، ضروری می داند و می افزاید: «در پارک ها خانواده های زیادی رفت و آمد می کنند ولی متأسفانه وجود معتادان باعث آزار و اذیت خانواده هاست، اگر یک مأمور، دائم در پارک ها باشد قطعا محوطه، آرامش و امنیت بیشتری خواهد داشت.

عبداللهی عضو شورا یاری، ضمن انتقاد از وضعیت قلیان سراها می گوید: «برخورد انتظامی با مواد مخدر، هر چند لازم است، فقط در کوتاه مدت می تواند موثر باشد. باید در مورد موادمخدر از سیاست پیشگیرانه استفاده کرد و به کار فرهنگی اهمیت داد.»

وی با توجه به تجربه اقامت ۳۰ ساله خود در یکی از کشورهای پیشرفته صنعتی می گوید: «آنجا از کودکان برای انجام این کار استفاده می کنند. در کتاب های درسی مدارس از آنها می خواهند که در صورت استفاده اطرافیانشان از موادمخدر و حتی سیگار از آنها بخواهند که دیگر این کار را نکنند. این روش آنها خیلی موثر واقع شده، آنجا در هزینه مالیاتی دریافتی از هر شخص درصدی هم به صورت مشخص به عنوان مبارزه با موادمخدر دریافت می شود. در ایران هم این کار می تواند صورت بگیرد به شرطی که صورت مالی آن کاملا مشخص باشد.»

ناهید جعفرپور کامی